Đập Phà Lài nằm trên dòng sông Giăng thuộc xã Môn Sơn (huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An), nơi có cảnh đẹp hoang sơ, được nhiều khách lựa chọn làm điểm tham quan. Năm 2017, huyện Con Cuông đã kêu gọi doanh nghiệp vào đầu tư tại Phà Lài với những cam kết tạo điều kiện thuận lợi để phát triển dịch vụ. Một doanh nghiệp đã lập đề án và được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt chủ trương đầu tư, đồng ý chủ trương giao đất.
Cũng từ đây, khu vực đập Phà Lài manh nha dần tình trạng kinh doanh các nhà bè một cách tự phát, ban đầu là một vài hộ dân sau đó người dân trong khu vực đã đổ xô ra sông dựng các nhà hàng nổi để kinh doanh. Ngoài dịch vụ ăn uống thì còn có thêm hoạt động vận chuyển hành khách dọc sông Giăng. Các hộ dân này đã kinh doanh trên phần đất, mặt nước được tỉnh Nghệ An giao cho doanh nghiệp để phát triển dự án. Cũng từ đó, nhiều mâu thuẫn đã xảy ra tại đây giữa doanh nghiệp và các chủ nhà hàng tự phát.
Sau nhiều lần vận động, đối thoại thì nhiều hộ dân đã tự ý tháo dỡ các nhà hàng nổi cũng như chấm dứt tình trạng hoạt động thuyền chở người tại đây. Tuy nhiên đến nay, vẫn còn 3 nhà bè với tổ hợp 6 nhà nổi thuộc 3 hộ gia đình (diện tích khoảng 90m2/nhà) kinh doanh dịch vụ ăn uống trên mặt nước. Các nhà bè này hoạt động mang tính tự phát.
Ngày 24/4, huyện Con Cuông tiếp tục tổ chức đối thoại triển khai giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc tại khu vực đập Phà Lài. Tiếp đó, ngày 29/6, đoàn liên ngành kiểm tra hoạt động vận tải khách bằng đường thủy nội địa và hoạt động phương tiện vui chơi, giải trí dưới nước của UBND tỉnh cũng đã làm việc với các doanh nghiệp, hộ kinh doanh vận tải khách bằng đường thủy, hoạt động kinh doanh ăn uống tại các bè nổi ở Phà Lài.
Ngày 30/6, UBND huyện Con Cuông có văn bản yêu cầu chậm nhất đến ngày 10/7, phải dừng mọi hoạt động vận tải khách bằng đường thủy nội địa tại khu vực đập Phà Lài.
UBND huyện Con Cuông còn yêu cầu các chủ bè nổi kinh doanh tại khu vực đập Phà Lài phải bàn giao mặt bằng tại khu vực mặt nước trên sông Giăng lại cho UBND huyện trước ngày 10/7. Đồng thời yêu cầu các chủ bè nổi đã ký cam kết sẽ tự tháo dỡ các công trình xây dựng, vật kiến trúc, vật tư, vật liệu, hàng hóa, máy móc, thiết bị… ở khu vực đập Phà Lài trước ngày 8/7.
Dù đã có lệnh cấm, nhưng tình trạng kinh doanh tự phát tại khu vực đập vẫn diễn ra. Đầu tháng 8, tại đập Phà Lài, chính quyền địa phương xây dựng rào chắn bằng tôn, nhằm ngăn các nhà hàng nổi đón khách. Rào chắn lại vẫn chừa một lối ra vào “để thu dọn tháo dỡ nhà bè”, do đó khách vẫn có thể qua lại.
Ông Lương Văn Hoa – Chủ tịch UBND xã Môn Sơn cho biết, việc kinh doanh tự phát này không đảm bảo an toàn cũng như ảnh hưởng đến môi trường, an ninh trật tự. Một số chủ nhà hàng nổi còn lấn chiếm đất rừng phòng hộ để làm khu vệ sinh, chính quyền nhắc nhở nhiều lần nhưng các hộ "vẫn coi như chưa có gì xảy ra". Ngày 14/7, chính quyền địa phương buộc phải tiến hành xây dựng rào chắn tại khu vực đập Phà Lài, đồng thời, thông báo tạm dừng hoạt động du lịch tại đập Phà Lài, chỉ dẫn người dân và du khách có nhu cầu du thuyền di chuyển lên bến Phà Lài 2.
Tuy vậy, các nhà bè nổiì không có động thái tháo dỡ, di chuyển vật tư… ra khỏi khu vực đập Phà Lài. Tình trạng đưa đón khách bằng đường thủy nội địa, hoạt động đón khách, ăn uống trên các bè nổi ở đập Phà Lài tiếp diễn. Ngày 28/7, chính quyền xã Môn Sơn đã cử lực lượng lên tiến hành khóa cửa rào chắn tại đây nhưng gặp sự phản đối quyết liệt từ các chủ nhà bè nổi. Vì thế, dù xây dựng rào chắn nhưng khách vẫn ra vào nhà bè nổi.
Trước đó, ngày 18/7, UBND xã Môn Sơn đã có báo cáo gửi UBND huyện Con Cuông, trong đó đề xuất chỉ đạo công an huyện trực tiếp kiểm tra, xử lý nghiêm các phương tiện thủy nội địa không đủ điều kiện hoạt động, nhằm ngăn chặn tình trạng các phương tiện này đưa đón khách. Phía Sở GTVT Nghệ An cho biết, các bè nổi hoạt động kinh doanh ăn uống tại đập Phà Lài không phải là phương tiện thủy nội địa theo quy định và là dạng kết cấu công trình tạm chưa được pháp luật quy định về thiết kế, kiểm định an toàn kỹ thuật, đăng ký hoạt động. UBND huyện Con Cuông sẽ chỉ đạo lực lượng chức năng đình chỉ hoạt động và có phương án tháo dỡ...
Sở GTVT Nghệ An cũng đề nghị UBND huyện Con Cuông phải rà soát tình trạng của các phương tiện thủy phục vụ chở khách trên sông đập Phà Lài và hồ Cau.
