Ngư dân ở các huyện Quỳnh Lưu, Nghi Lộc, thị xã Cửa Lò, thị xã Hoàng Mai (Nghệ An)… thường đi đánh bắt cá trích vào lúc 4- 5 giờ sáng, nhất là những hôm tối trời, có sương sa. Bình quân mỗi chuyến tàu ra khơi khoảng 3- 4 ngày khai thác được 10-15 tấn cá. Cá trích tươi sau khi được vận chuyển lên bờ sẽ được các thương lái thu mua bán đi các tỉnh Thanh Hóa, Ninh Bình, các địa phương lân cận và một phần mang ra bán các chợ trong địa phương, TP. Vinh và các địa huyện trong tỉnh Nghệ An. Các đầu mối bán lẻ thường bán cá trích tươi hoặc nướng than, tùy theo thị hiếu của người dân trong vùng…
Vùng biển xứ Nghệ khi vào mùa nơi nào cũng có nhiều cá trích. Song, cá trích vùng biển Cửa Lò là ngon nhất do có 2 cửa biển bởi 2 con sông lớn là sông Lam, sông Cấm chảy ra biển. Đây chính là “2 nguồn” thức ăn dồi dào, phong phú cho tôm cá mực và các loại hải sản khác... nên cả trữ lượng và chất lượng hải sản của vùng biển Cửa Lò đều cao hơn hẳn nhiều vùng biển khác bởi khi dòng sông đổ ra biển ở Cửa Lò hay sông Cấm đã mang nặng trong mình cả phù sa của rất nhiều vùng đất mà sông đã đi qua. Cho nên khi ăn cá trích Cửa Lò có mùi vị đặc trưng mà không nơi nào có được, giá cả nơi đây cũng có phần đắt hơn.
Cá trích rất dễ nhận biết bởi đây là loại cá biển nhỏ, mình dẹt, mỏng, hơi suôn dài. Phần da cá có màu xanh nhạt. Phần bụng cá có đường răng cưa rõ rệt và toàn thân nhiều vảy tròn nhỏ. Cá trích còn chế biến các món ngon như nướng than, chiên, hấp, kho tiêu, kho rục…Cá trích là một trong những loại cá giàu canxi và dinh dưỡng nhất trong những loại cá biển nhưng giá thành lại vô cùng rẻ. Cá trích sau khi mang lên bờ thì được làm sạch, không đánh vảy và nướng trên lò than riu riu lửa chừng 10-15 phút cho cá chín đều từ bên trong với những hương vị thơm ngon được bán sĩ với giá 40.000 - 50.000 đồng/kg.
Các bà nội trợ cũng hay mua cá trích tươi về tự sơ chế, bỏ đi phần mang, làm sạch ruột, đánh sạch nhớt cá, sau đó mới đem nướng. Cá trích khi nướng muốn đạt được độ thơm ngon, xương giòn thì phải nướng trên bếp than và quạt giữ lửa luôn ở mức liu riu vừa phải. Đồng thời, khi nướng cá cũng phải liên tục trở cá để đảm bảo thân cá đều chín vàng, đầu và đuôi cá không bị cháy.
Vì thế, khi thưởng thức món ăn này, bạn sẽ cảm nhận được thịt cá béo ngậy, giòn giòn, bùi bùi, ăn rất đậm đà hòa quyện với mùi của khói, của than, của cái nóng hổi “vừa thổi vừa ăn” sẽ là những trải nghiệm vô cùng thú.
Nhiều du khách đến Nghệ An vào “mùa cá nướng” đều cho hay, thưởng thức cá trích nướng xứ Nghệ rất vị giòn, ngọt, hương vị đậm đà thoang thoảng chút mùi thơm riêng của khói, than và nồng nàn của nước biển khơi. Chính bởi vậy, món cá trích nướng đã trở thành “đặc sản” Nghệ An, được đông đảo du khách thưởng thức và mua về làm quà biếu cho bạn bè, người thân mỗi khi đến Nghệ An.
Cá trích nướng than được bày bán nhiều nhất ở các chợ ở khu vực TP. Vinh hay các chợ vùng nông thôn và tại các quán ăn ở đền Cờn (TX. Hoàng Mai) trong mùa lễ hội. Du khách thập phương sau khi vãn cảnh và làm lễ thường tìm đến các quán ăn để được thưởng thức món ăn dân dã, đậm đà hương vị của biển trời “xứ Nghệ quanh quanh”.
Cá trích nướng xứ Nghệ thường được ăn kèm với rau sống, lá sung và bún hoặc bánh cuốn nóng (bánh mướt), bánh tráng nướng Đô Lương. Nước chấm là bát nước mắm ngon Vạn Phần, Cửa Hội…vắt vào vài giọt chanh và lát ớt tươi, tỏi đập dập hoặc có thể là mắm tôm pha thêm gia vị. Hiện nay trong “thời đại 4.0”, nhiều người dân đã biết tận dụng dịch vụ kinh doanh qua mạng để tiếp thị món cá trích nướng đến tận tay người tiêu dùng khắp mọi miền đất nước. Để vận chuyển được xa mà cá vẫn giữ được hương vị thơm ngon, cá sau khi nướng sẽ được đóng vào từng túi hút chân không và cấp đông.
