Anh Nguyễn Văn Bảy (sinh năm 1976, Thủ Đức, TP.HCM) điều trị Covid-19 tại nhà từ tháng 8/2021. Căn nhà của anh Bảy thuê gồm có hai vợ chồng anh và 5 công nhân khác. Ngày 2/8, cả nhà đều dương tính với virus. Trong đó, anh Bảy là nặng nhất phải vào bệnh viện dã chiến thở oxy theo dõi gần 2 tuần.
Từ khi về nhà, sức khoẻ của anh suy giảm, đặc biệt, anh Bảy rơi vào cảnh sợ lạnh. Sáng sớm và chiều tối cảm giác người gai rét, mệt mỏi, miệng khô. Trước đây, anh đều tắm nước thông thường không cần nước ấm thì hiện tại phải dùng đèn sưởi khi tắm, nước ấm kèm theo.
Thời gian qua, ghi nhận ở những người bệnh dù đã nhận kết quả âm tính sau khi nhiễm SAR-CoV-2, nhưng vẫn còn những triệu chứng khó chịu sau đợt nhiễm gây ra như: cảm giác sốt, sợ lạnh, chóng mặt, mệt mỏi,…kéo dài, có thể từ 6 tuần đến vài tháng sau nhiễm. Trong các triệu chứng nói trên, cảm giác sốt, sợ lạnh thường khiến người bệnh lo lắng, nghi ngờ về nguy cơ tái nhiễm.
Cảm giác sốt: khi đo thân nhiệt cơ thể vẫn trong giới hạn bình thường (36 – 37.4 độ C) nhưng người bệnh vẫn có cảm giác nóng, thường ở vùng ngực, cổ gáy, lòng bàn tay chân.
Sợ lạnh (hay ớn lạnh): người bệnh sẽ cảm giác một bộ phận trên cơ thể (thường là bàn tay, bàn chân) hoặc cả người lạnh, sợ gió, có thể kèm hiện tượng “nổi da gà” mặc dù nhiệt độ môi trường bên ngoài không hạ thấp hay thay đổi đột ngột. Đôi khi mặc thêm áo ấm cũng không làm giảm cảm giác sợ lạnh.
BS Thy cho biết, với các triệu chứng trên người bệnh không nên hoang mang, lo lắng bởi vì theo nghiên cứu của mạng lưới y tế toàn cầu Survivor Corps, triệu chứng sợ lạnh hay cảm giác sốt được xếp vào nhóm rối loạn chung của cơ thể. Trong 5.107 người tham gia nghiên cứu, cảm giác sốt/ sợ lạnh biểu hiện ở 441 người.
Những triệu chứng này là những triệu chứng cơ năng, than phiền của người bệnh, dù khi đo nhiệt độ kiểm tra vẫn trong giới hạn bình thường và thường không phản ánh tình trạng viêm nhiễm cấp tính của cơ thể.
Ngoài ra, một nghiên cứu đăng trên tạp chí Cell Reports vào ngày 10/08/2021, đánh giá về hoạt động miễn dịch của tế bào CD4+ và CD8+ trong thời gian 4 tháng sau nhiễm SAR-CoV2 ở hai nhóm bệnh nhân có PASC và không có PASC, cho thấy có sự thay đổi nhỏ ở đáp ứng miễn dịch của tế bào CD8+ (IFNγ−/CD107a+ and IFNγ+) ở nhóm có PASC.
Mặc dù chưa thể kết luận sự thay đổi này do quá trình đáp ứng viêm lâu dài hay từ một cơ chế khác, nhưng đã mở ra hướng nghiên cứu cho các đáp ứng miễn dịch liên quan đến tồn tại các triệu chứng kéo dài sau nhiễm virus SAR-CoV2.
Trong Y học cổ truyền, tùy theo giai đoạn bệnh mà triệu chứng sợ lạnh được xếp theo chứng “ố hàn” – khi khí không tốt còn chưa được giải hết, hoặc “khí hư, dương hư” – khi chính khí của cơ thể hư suy sau một đợt cảm nhiễm ngoại tà.
Cảm giác sốt thường được đánh giá có đi kèm cảm giác sợ lạnh hay không, xếp theo chứng “phát nhiệt”, một trong những cơ chế là do phục tà (tà khí sau giai đoạn cảm nhiễm còn lưu lại trong cơ thể) chưa giải hết, uất bế phần dương khí không cho điều đạt ra bì phu, gây nên cảm giác nóng sốt.
Để loại bỏ phục tà, bồi phục chính khí, có thể áp dụng nhiều phương pháp kết hợp trong y học cổ truyền như: sử dụng thuốc thang, cứu ấm, châm, tập dưỡng sinh,…
Các vị thuốc bắc như: Phòng phong, Khương hoạt, Thuyền thoái, Ngưu bàng tử,… có tác dụng tuyên tán ngoại tà, giải cơ thấu biểu, khi kết hợp gia giảm với các vị thuốc giúp nâng chính khí cơ thể như: Đảng sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật,… sẽ giúp thúc đẩy quá trình hồi phục của cơ thể.
Đối với triệu chứng ớn lạnh, sợ lạnh, việc sử dụng phương pháp cứu ấm tại các huyệt: Đại chùy, Phong trì, Thái uyên, Quan nguyên, Khí hải, Túc tam lý …, giúp điều hòa khí trong kinh lạc để cố biểu.
Trong điều trị chứng “phát nhiệt”, kết hợp thủ pháp châm tại các huyệt: Thương dương, Hợp cốc, Khúc trì, Hậu khê, Đại chùy,…để tà khí theo kinh lạc, góp phần mở đường cho chính khí lưu thông.
Việc sử dụng phương pháp châm cứu ngoài tác dụng kích thích các huyệt lạc, còn giúp người bệnh thư giãn, cảm giác được chăm sóc.
Bên cạnh dùng thuốc và châm cứu, các bài tập thở theo phương pháp dưỡng sinh sẽ giúp người bệnh giải tỏa căng thẳng như: thở bốn thời, xoa ngũ quan, xoa trung tiêu, chào mặt trời,… giúp sớm đạt trạng thái cân bằng, cũng như quá trình tiếp nhận thuốc và châm cứu được hiệu quả hơn./.
