Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 4, chiều 11/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường dự án Luật Giá (sửa đổi).
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Vũ Tuấn Anh (Phú Thọ) cho biết, thời gian vừa qua, chúng ta đã hình thành Quỹ bình ổn giá xăng dầu và cho thấy Quỹ đã góp phần làm giảm sốc về giá khi giá xăng dầu thế giới tăng cao hoặc giảm quá mạnh.
Việc sử dụng Quỹ bình ổn giá đã hạn chế tác động xấu đến nền kinh tế và đời sống của nhân dân. Xét về bản chất thì giá cả hàng hóa, dịch vụ thực hiện trích Quỹ bình ổn giá vẫn vận hành theo cơ chế thị trường, vẫn tăng, vẫn giảm phụ thuộc vào thị trường, nhưng khi sử dụng công cụ Quỹ bình ổn giá sẽ có tác động làm cho giá cả tăng chậm hơn hoặc giảm chậm hơn.
Chính vì vậy, đại biểu cho biết, thống nhất giữ Quỹ bình ổn giá như dự thảo, song cần quy định rõ là chỉ là lập đối với Quỹ bình ổn giá xăng dầu, còn không lập Quỹ bình ổn giá đối với các hàng hóa, dịch vụ khác. Cùng với đó, cần có quy định cụ thể về việc công khai, minh bạch việc trích và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng, dầu để đảm bảo việc thực thi trong luật này.
Đặt câu hỏi về vai trò của quỹ bình ổn giá xăng dầu, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (đoàn Khánh Hoà) cho biết, từ đầu tháng 10 đến nay, tình trạng đứt gãy nguồn cung, khan hiếm xăng dầu xảy ra trên diện rộng, không hiếm gặp hình ảnh các cây xăng đóng cửa, người dân xếp hàng dài chờ đến lượt mua.
"Vậy không rõ vai trò của Quỹ bình ổn giá xăng dầu ở đâu, liệu có nên duy trì quỹ này nữa hay không?", đại biểu Thịnh đặt câu hỏi.
Đại biểu đoàn Khánh Hoà cho rằng, nên chăng đã đến lúc phải thay đổi cơ chế Quỹ bình ổn giá bằng các công cụ điều tiết giá khác hiệu quả hơn để giá cả hàng hóa vận hành theo quy luật của thị trường.
Vấn đề này cần được liên Bộ Tài chính, Công Thương cân nhắc một cách thận trọng hơn. Việc quy định lập quỹ bình ổn giá thành một điều luật riêng tại dự thảo Điều 22 là có thể không phù hợp.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cũng cho rằng, khi thực hiện bình ổn giá là đã can thiệp vào hoạt động của thị trường. Ở một vài thời điểm nhất định và trong một vài trường hợp nhất định chúng ta mới thực hiện quyền năng này.
Đặc biệt là đối với mặt hàng xăng, dầu, những gì đang diễn ra cho thấy, cần phải có những sự điều chỉnh thật sự phù hợp trong việc bình ổn giá, xác định mục tiêu để cho thị trường được ổn định, nhưng chúng ta cũng cần phải bảo đảm lợi ích, quyền của doanh nghiệp.
“Trong trường hợp đối với xăng, dầu, tại sao doanh nghiệp nói rằng càng nhập, càng bán thì càng lỗ? Chúng ta xác định mối quan hệ này thế nào để thực hiện thật sự hài hòa, đặc biệt là liên quan tới Quỹ bình ổn giá xăng, dầu. Nhiều đại biểu Quốc hội đã phát biểu, cá nhân tôi không đồng tình với việc tiếp tục duy trì quỹ này”, đại biểu An nêu ý kiến.
Chung quan điểm cần tránh can thiệp quá sâu vào thị trường, đại biểu Đinh Thị Phương Lan cũng đề nghị cần có quy định chi tiết một số nguyên tắc, tiêu chí, điều kiện được bình ổn giá, đặc biệt là đối với mặt hàng xăng dầu thành phẩm.
Thiếu "bàn tay" Nhà nước, thị trường "vỗ tay bằng một bàn tay"
Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, Bộ Tài chính đã lấy ý kiến của Bộ Công Thương và các bộ, ngành thì các ý kiến cho rằng cần giữ Quỹ bình ổn giá xăng, dầu. Bởi vì giá xăng, dầu tăng lên thì ảnh hưởng đến đời sống nhân dân, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô.
Vì vậy, giữ Quỹ bình ổn giá xăng, dầu thì giảm sốc từ từ. Hiện nay nhà nước ta chỉ quản lý hay nói cách khác, công cụ để điều chỉnh giá xăng, dầu: thứ nhất là gói thuế; thứ hai là chi phí định mức; thứ ba là nguồn cung; thứ tư là thông qua cấp phép để xây dựng bộ máy; thứ năm là Quỹ bình ổn giá xăng, dầu.
Càng nhiều công cụ để đảm bảo điều chỉnh và giảm sốc giá xăng, dầu phục vụ cho việc phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất kinh doanh và cuộc sống của người dân là một điều rất cần thiết.
“Nếu chúng ta buông ra cho thị trường thì các hình thái kinh tế đã trải qua nhiều giai đoạn, từ giai đoạn lý thuyết bàn tay vô hình “đến lý thuyết bàn tay hữu hình”, “lý thuyết kết hợp giữa bàn tay vô hình và bàn tay hữu hình”. Người ta nói nếu kinh tế thị trường không có “bàn tay” của Nhà nước thì giống như “vỗ tay bằng một bàn tay”, Bộ trưởng Tài chính nói./.
