Không chỉ chị Trang mà mấy chị em trong nhà, dù giờ sống ở thành phố nhưng đều... khổ sở vì món ruốc chua (hay còn gọi là mắm chua) quê nhà xứ Nghệ.
Món ruốc đặc vị tôm tép, thơm lừng, chua chua, thanh thanh khi còn nguyên chất. Khi dùng, tùy khẩu vị chỉ cần cho thêm ít đường, vắt vài giọt chanh, ít ớt tươi thì món này có thể làm nhạt nhào hết mọi của ngon vật lạ khác.
Tuổi thơ chị em chị Trang và rất nhiều người ở quê lớn lên từ những món ăn liên quan đến ruốc chua. Biết bao gia đình vượt qua giai đoạn nghèo khó khi con cái có thể và cơm trắng quét thêm chút ruốc một cách ngon lành.
Nào chỉ tuổi thơ, món ruốc này đeo đẳng nhiều người, ăn rồi có thể ngày càng mê, càng nghiện không dứt nổi.
Mỗi khi chị em chị Trang về quê chơi, kiểu gì mẹ chị cũng phải chuẩn bị... sẵn món ruốc chua. Cách ăn ruốc chua đơn giản đến độ chỉ cần chút cơm nóng hay bún là đã thành món ngon. Ngoài ra, có thể dùng chuối xanh, cà sống, mùng muối, dưa leo... hay sang hơn thì chút thịt luộc chấm với ruốc, thêm vài ba cọng rau thơm, dưa giá.
Mấy đứa con nghiền đến độ, người mẹ có lúc phải gào lên, chúng bay ăn vậy rồi ho, có ngày cay thủng cả ruột. Nhưng mắng vậy thôi, đến bữa bà lại đội nón ra vườn hái mấy quả cà pháo, nhánh tía tô vô cho con chấm với ruốc chua.
Chị Trang ở Sài Gòn, mỗi lần từ quê vào là kiểu gì mẹ chị cũng chuẩn bị sẵn vài ba chai ruốc chua để con gái mang theo để dành ăn dần. Vừa đóng gói cho con, mẹ chị vừa lắc đầu: "Ăn vừa thôi, béo bổ gì đâu". Nhưng rồi lại nói, hết thì nhắn mẹ gửi vào chứ trong đó tìm đâu ra.
Nhiều hôm đi ngủ, chị Trang chỉ mong trời sáng thật nhanh. Vừa mở mắt, chị bật dậy cắm ngay một nồi cơm nóng, chan với ruốc là có bữa sáng no say. Cả nhà dành nhau ăn rồi xuýt xoa vì vị cay nồng nàn.
Chị Trang mang nỗi khổ tâm khác, món ruốc chua này rất hao cơm, đã ăn là khó để phanh lại nổi. Vị thơm, cay, chua kích thích vị giác và thách thức cả quyết tâm của chị. Chị kiêng tinh bột nhưng hôm nào bày món ruốc là ý chí của chị về số 0. Sau đợt về quê hay khi chai ruốc mẹ gửi vào vơi đi đồng nghĩa với việc chị tăng lên vài ba ký.
Nhiều lúc cũng thở dài nhưng chị gạt đi, giữ dáng mà phải thòm thèm món ăn yêu thích, lại là món ăn quê nhà với bao yêu thương, tình cảm thì thật không đáng.
Đến như chồng chị, là người Nam, hồi đầu thấy món ruốc chua là vẫy tay từ chối. Sau một thời gian, chỉ thử chút thôi để biết cái thứ đỏ đỏ, đặc đặc có gì ngon mà mẹ con nó nghiền thế thì cũng... nghiện. Mỗi khi nhà hết ruốc lại hỏi khi nào mẹ gửi vào tiếp. Ở Sài Gòn, muốn tìm mua không dễ.
Ruốc chua là một món ăn được người xứ Nghệ làm thủ công từ con tép có thể lẫn tôm, cá biển. Nguyên liệu này được làm sách bằng nước biển, không rửa lại nước ngọt... rồi cho vào vại muối.
Các gia vị như củ riềng, thính làm bằng cơm rang, ớt tươi... và tùy công thức của từng gia đình. Tất cả những thứ này được xay nhuyễn, có thể lọc rồi trộn đều vào vại tép. Chờ quá trình lên men, ruốc đạt đủ độ chín, chua là có thể dùng được.
