Vụ lộ đề môn Sinh thi tốt nghiệp THPT 2021: Trách nhiệm của Bộ ra sao?

Sau gần một năm, Bộ Công an đã quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can với hai người là tổ trưởng và thành viên tổ ra đề thi môn sinh.

Trong một năm qua, ngoài các việc phối hợp theo yêu cầu của Bộ Công an, Bộ Giáo dục - đào tạo chưa thể hiện rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý cao nhất trong ngành giáo dục - đào tạo. 

Cụ thể, Bộ Giáo dục - đào tạo chưa công khai một cách cụ thể việc rà soát quy trình xây dựng câu hỏi thi, đề thi, xác định kẽ hở dẫn tới sai phạm nằm ở đâu. Bộ cũng chưa thông tin về việc xác minh trách nhiệm của những người liên quan tới sai phạm tùy theo mức độ.

Việc khởi tố, truy cứu trách nhiệm hình sự là thẩm quyền của cơ quan điều tra. Nhưng "trong nhà" để xảy ra sai phạm, phải rà soát, làm rõ và xử lý trách nhiệm nội bộ. 

Từ đó mới có thể chủ động đưa ra giải pháp khắc phục cho kỳ thi mới, thậm chí đề xuất bổ sung các quy định vượt thẩm quyền của Bộ Giáo dục - đào tạo.

Việc giống nhau đến trên 90% giữa đề thi và bài tổng ôn của giáo viên là do đề thi lọt ra ngoài cho giáo viên luyện thi, hay nội dung ôn tập của giáo viên luyện thi được đưa vào qua con đường xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, xây dựng các đề thô làm căn cứ để ra đề thi chính thức?

Đây là vấn đề sẽ phải được làm rõ. Và dù là việc "lộ đề từ đại bản doanh làm đề thi" hay ban đề "copy bài luyện thi" để làm đề một cách thô ráp, không đúng quy trình, không qua chỉnh lý, biên tập cũng là chuyện nghiêm trọng và quá hy hữu trong lịch sử gian lận thi cử.

Việc đề sinh xảy ra sai phạm, trách nhiệm không chỉ liên quan tới hai người đã bị khởi tố mà cần rà soát trách nhiệm của những người tham gia, nhất là ở khâu lựa chọn, nhập liệu, xuất đề thô. 

Việc người trong ban đề có thể trao đổi, giao nhận nội dung với giáo viên bên ngoài cũng liên quan tới quy trình cách ly, bảo mật. Thậm chí phải rà lại cả trách nhiệm, quy trình trong việc xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, việc tuyển chọn, cử người tham gia xây dựng ngân hàng đề thi, xây dựng đề thi.

Bộ Giáo dục - đào tạo cũng cần xem xét về việc ngân hàng câu hỏi thi hiện không nằm trong danh mục bí mật Nhà nước. 

Bởi trong bối cảnh cụ thể hiện nay, khi ngân hàng câu hỏi thi không được bảo mật, kẽ hở cho gian lận rất lớn. Rõ ràng, cái kết của sự cố đề sinh không chỉ là những người vi phạm bị khởi tố, mà bài học từ đó rất lớn cho Bộ Giáo dục - đào tạo.