Rối loạn tâm lý hậu COVID và những chuyện bây giờ mới kể

Sáng 4/3, Báo Tiền Phong tổ chức Tọa đàm “Làm thế nào thoát khỏi nguy cơ rối loạn tâm lý học đường do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19?” tại Trường THPT Nguyễn Hữu Thọ, Q. 4, TP.HCM thu hút rất đông các bạn học sinh tham gia.

Bạn Trần Mỹ Linh, lớp 12A5 trường THPT Nguyễn Hữu Thọ lấy hết can đảm nói lên suy nghĩ của mình tại toạ đàm. “Do phải học online kéo dài nên em không quen biết được nhiều bạn mới và có rất ít bạn bè để có thể chia sẻ. Em thuộc nhóm người hướng nội nhưng gia đình không chịu nghe em tâm sự. Hễ định tâm sự thì cha mẹ không hề nghe, em rất chán nản suốt 5 tháng vừa qua. Khi trở lại trường học tập thì không thể kết bạn mới, mọi người nhìn em như người lập dị, làm em trầm cảm thêm trong suốt thời gian qua”- Mỹ Linh nghẹn ngào nói.

Còn bạn Nguyễn Hữu Trân, học sinh lớp 10A7 trường THPT Nguyễn Hữu Thọ cho biết, nhập học vào trường đúng lúc dịch COVID-19 ở TPHCM nên phải học online. Do mới nhập học nên chưa biết thầy cô, bạn bè nhưng khi học online thì thầy cô rất nhiệt tình, học có gì chưa hiểu thì thầy cô còn nhắn tin chỉ thêm nên giúp mình hòa nhập với môi trường mới.

Kể về câu chuyện của mình, bạn Thư, học sinh THPT Nguyễn Hữu Thọ lần đầu chia sẻ cảm xúc sau khi chính bản thân em là người bị ảnh hưởng trực tiếp từ đại dịch. “Trong đợt dịch bệnh vừa qua, gia đình em mắc COVID-19, chỉ còn một mình em ở nhà, em phải tự sinh hoạt, tự cách ly, tự lo mọi thứ trong 2 tuần. Gia đình em lại bị tái nhiễm và em lại phải ở nhà một mình, khi hay tin người nhà mất vì bệnh, em cảm thấy rất tuyệt vọng. Dù là có bạn, nhưng lúc đó em không dám chia sẻ với ai vì sợ mọi người biết nhà em bị dịch bệnh…”, Thư nói đoạn rồi chợt buông mic do xúc động.

Tiến sĩ tâm lý Đào Lê Hòa An cho rằng, phương thức dạy học trực tuyến chỉ tốt khi chúng ta có sự chuẩn bị những điều kiện đặc thù cho nó. Hiện nay, ở nhiều địa phương, hiệu quả học trực tuyến thấp, ảnh hưởng nhất định tới kết quả học tập của học sinh và chất lượng giáo dục. Do khó quản lý hoạt động học trực tuyến, học sinh dễ bị sa vào những trang tin giả hoặc lừa đảo trên mạng.

Trong một bài kiểm tra nhỏ, các bạn không thấy mặt nhau cho thấy một thứ vô hình khác, đó là stress, sang chấn tâm lý nặng nề, kéo dài, gây ra nhiều rối loạn tâm thần. Nhiều trẻ mồ côi bị sang chấn tâm lý, trầm cảm, mất ngủ nghiêm trọng sau khi mất cha mẹ đột ngột... vẫn chưa đủ dũng cảm đối diện sự thật.

Tiến sĩ Tâm lý Đào Lê Hòa An, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng tâm lý và hướng nghiệp JobWay, Cố vấn cao cấp Tổ chức giáo dục AEG cho biết, khi dạy học trực tuyến, ông đã hỏi: “Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu” thì 80% nói rằng thiếu sự trải nghiệm, tiền bạc nhưng các bạn cũng dư rất nhiều sức khỏe, thời gian. Tiến sĩ An cho rằng, sức khỏe tinh thần của học sinh trong thời gian đi học trực tiếp trở lại là rất quan trọng. Do đó, nhà trường cần đẩy mạnh lồng ghép nội dung giáo dục về sức khỏe liên quan vào các môn học khác. Các môn khoa học tự nhiên có thể dạy các em về vi-rút, cơ chế truyền bệnh và tầm quan trọng của vắc-xin. Các môn khoa học xã hội có thể tập trung vào lịch sử của các đại dịch, tác động gián tiếp của đại dịch...

Th.S. Đỗ Đình Đảo, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Hữu Thọ kể: "Có một phụ huynh đã bật khóc vì con mình không thể tiếp tục học tập năm lớp 10 do bị trầm cảm sau thời gian học trực tuyến quá lâu. Theo đó trước khi dịch COVID-19 bùng phát, em học sinh này có học lực giỏi. Tuy nhiên, từ năm 2021, khi còn là học sinh lớp 9, em học sinh này không đến trường được mà học trực tuyến. Sau khi học trực tuyến, em có dấu hiệu mệt mỏi, dù đã chia sẻ với bố mẹ nhưng em vẫn phải tự lo một mình vì bố mẹ quá bận công việc. Sau đó, dịch COVID-19 có một thời gian được kiểm soát, học sinh được đến trường nhưng em này vẫn không thể hòa nhập trở lại với bạn bè, nhà trường rồi em xin mẹ nghỉ học. Sau nhiều lần như vậy, người mẹ bắt đầu quan tâm và dẫn em đi gặp bác sĩ tâm lý thì mới hay con mình bị trầm cảm sau thời gian học trực tuyến quá dài".

Bên cạnh đó, những mối quan hệ ở trường trước đó có mâu thuẫn nhưng không giải quyết được dẫn đến lo âu, chán nản không muốn đến trường. "Điều đó cho thấy sự lo âu, rối loạn sau thời gian dài học trực tuyến hết sức nguy hiểm. Nếu người lớn không có sự quan tâm, nắm bắt kịp thời thì sẽ để lại hậu quả hết sức nghiêm trọng", Th.S Đảo nhấn mạnh. Theo Th.S Đỗ Đình Đảo, dù ở bất cứ lứa tuổi nào, ai cũng phải trải qua một giai đoạn trầm cảm, stress, lo âu… "Các bạn học sinh, sinh viên phải tìm giải pháp riêng cho bản thân mình, phải mạnh dạn chia sẻ với thầy cô giáo, bạn bè, người thân của mình. Phải biết yêu thương bản thân, phải trân quý sự sống, sức khỏe bản thân mình và bản lĩnh xử lý những vấn đề xung quanh".

ThS Tâm lý Phan Thị Cẩm Giang, giảng viên Phân hiệu Học viện Phụ nữ Việt Nam cho biết, hiện tại chúng ta chưa có nghiên cứu, thống kê nào về việc học sinh được chia sẻ hay kỳ thị, bỏ mặc khi bị trầm cảm. Do đó, chúng ta cần phải làm cuộc thống kê về việc này. Trong quá trình làm việc hơn 10 năm qua, tôi nhận thấy học sinh thì e ngại, phụ huynh thì không tin hoặc không quan tâm khi con mình bị trầm cảm. Bản thân học sinh cũng chưa nhận thức đầy đủ về sức khỏe tâm thần nên chưa tìm kiếm sự giúp đỡ. Trong mỗi gia đình đều có tủ thuốc để chữa cảm cúm, các bệnh thông thường nhưng ít chú ý đến việc chăm sóc sức khỏe tinh thần. Ở Việt Nam, hệ thống tham vấn tâm lý lâm sàng chưa bài bản, nhận thức cũng chưa đầy đủ. Sau khi đợt dịch COVID-19 lần thứ 4 bùng phát, hoạt động chăm sóc sức khỏe tâm lý cho người dân mới được quan tâm.

Th.S. Cao Thị Thùy Trang- Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn chia sẻ: "Những vết thương về tâm lý thì vô hình, ít được những người xung quanh quan tâm, Biểu hiện trầm cảm: buồn chán, không muốn nói chuyện với người khác, không tập trung trong học tập; không muốn ăn hoặc ăn uống quá mức; mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều nhưng vẫn thấy cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống thậm chí nghĩ đến cái chết…"

Trong khi đó, Thạc sĩ Lê Thị Hồng Anh - Phó hiệu trưởng THPT Võ Văn Kiệt cho biết, không phải chỉ có tác động của dịch COVID-19 thì các em mới chịu tác động về tâm lý, trên thực tế có rất nhiều nguyên nhân những ảnh hưởng tâm lý mà đôi khi chính bản thân các em học sinh rất bản lĩnh, mạnh mẽ vượt qua được và cũng có những em không thể vượt qua được các cú sốc tâm lý đó mà phải cần sự trợ giúp của thầy cô, bạn bè. Dưới góc độ là người làm trong công tác quản lý giáo dục, Thạc sĩ Hồng Anh cho rằng vai trò của người làm công tác tư vấn tâm lý trong trường học rất quan trọng. “Sự động viên, chia sẻ kịp thời của thầy cô giáo sẽ giúp các em trở nên vững tin, từ đó thoát khỏi vòng luẩn quẩn của rối loạn tâm lý”, bà Hồng Anh nói.

Bác sĩ Nguyễn Minh Mẫn, Trưởng Đơn vị Tâm lý lâm sàng BV Đại học Y dược TPHCM nói, không phải ai cũng dám nói lên tâm sự của mình khi bị trầm cảm. Tất cả các bạn ngồi đây, nếu ai có những cảm xúc chưa tốt, tích cực thì hãy cố gắng nói với bạn thân, những người trong gia đình. Khi cần thiết hơn, các bạn hãy tìm đến các chuyên gia tâm lý. Chúng tôi thường gặp học sinh có những biểu hiện tâm lý căng thẳng và ai cũng có lúc bị stress. Dịch COVID-19 cộng với việc học hành căng thẳng khiến ngày càng nhiều học sinh rơi vào tình trạng trầm cảm. Do đó, ngay từ giờ phút này các bạn hãy cùng kết nối, tận dụng khoảng thời gian còn lại của thời học sinh để lưu giữ những kỷ niệm đẹp.