Ông Ngô Văn Mai, sinh năm 1973; Ông Ngô Văn Mến, sinh năm 1074 và Ông Ngô Văn Sương, sinh năm 1978 (ông Mai, ông Mến, ông Sương) đều thường trú tại xóm 4, xã Viên Thành là chủ hộ sử dụng đất do cha mẹ là ông Ngô Văn Hảo, bà Nguyễn Thị Trâm (thường gọi là bà Hảo) tạo lập năm 1960 để lại. Thửa đất được thể hiện trên bản đồ 299 xã Viên Thành là thửa 334, diện tích 256m2, phía Nam giáp mép nhựa QL7. Ngày 12/4/1995, UBND huyện Yên Thành cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số phát hành G 646551 cho thửa đất theo bản đồ 299 mang tên bà Nguyễn Thị Trâm (bà Hảo). Hiện trạng trên đất có nhà ở, công trình phục vụ đời sống của 03 hộ gia đình nói trên cũng giáp mép nhựa QL7.
Ngày 15/12/2023, Chủ tịch UBND huyện Yên Thành ban hành Quyết định số 5881/QĐ-UBND “về việc phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ và tái định cư dự án Cải tạo nâng cấp QL7, hộ bà Nguyễn Thị Trâm (gồm các hộ ông Mai, ông Mến, ông Sương) có tổng diện tích đất bị thu hồi là 9,1m2 (theo trích đo 5,8m2, theo bản đồ địa chính đo năm 2005 là 3,3m2) nhưng chỉ được đền bù 3,3m2 đất ở cùng nhà cửa, vật kiến trúc với số tiền 72.104.000đồng (Bảy hai triệu một trăm linh tư ngàn đồng). Ông Mến, ông Sương, ông Mai làm đơn khiếu nại.
Ngày 20/12/2023, ông Nguyễn Văn Dương, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Thành, Chủ tịch Hội đồng bồi thường GPMB dự án, ký ban hành Văn bản số 03/HĐBTGPMB trả lời đơn kiến nghị của ông Ngô Văn Mến cho rằng: “Thửa đất bị ảnh hưởng của gia đình bà Nguyễn Thị Trâm đã được Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Yên Thành trích đo, biên bản trích đo có ký xác nhận của hộ gia đình, kết quả trích đo là thửa đất số 1940, tờ bản đồ địa chính số 6, xóm 5, xã Viên Thành đã được Sở TN&MT phê duyệt ngày 05/6/2023 nên việc yêu cầu tiến hành trích đo lại của hộ gia đình là không có cơ sở. Về nguồn gốc sử dụng đất, Hội đồng bồi thường huyện Yên Thành căn cứ Báo cáo số 36/BC-UBND ngày 15/11/2023 của UBND xã Viên Thành xác nhận đất của ông Ngô Văn Hảo và bà Nguyễn Thị Trâm sử dụng vào mục đích đất ở trước năm 1980. Hiện nay bìa đang mang tên bà Nguyễn Thị Trâm chưa tách cho con nhưng trên hiện trạng đã chia cho con làm nhà ở…quá trình sử dụng gia đình bao lấn ra ngoài nên diện tích có tăng thêm. Diện tích thu hồi 9,1m2 trong đó có 3,3m2 nằm trong ranh giới trích đo năm 2005 – được bồi thường. Phần diện tích đất còn lại là 5,8m2 nằm ngoài ranh giới trích đo năm 2005 được xác định là do gia đình lấn chiếm nên không được bồi thường về đất theo quy định tại Khoản 4 Điều 12 Nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ”.
Ngày 26/6/2024, Chủ tịch UBND huyện Yên Thành ban hành Quyết định số 4641/QĐ-UBND về việc cưỡng chế thu hồi: 33m2 đất ở của hộ Nguyễn Thị Trâm; 24,7m2 đất trồng cây lâu năm của hộ Lê Văn Lợi; 0,6m2 đất ở của ông Nguyễn Cảnh Dương và 0,7m2 đất ở của ông Nguyễn Hữu Giang. Bởi vậy, các hộ đã làm đơn yêu cầu trích đo, lập biên bản kiểm tra hiện trạng sử dụng đất đai, tài sản… Kết quả đo đạc xác định, thửa đất bà Hảo có 103m2 đất bị thu hồi, không được bồi thường nhưng đã có quyết định cưỡng chế.
Ông Nguyễn Duy Hướng cùng vợ là bà Nguyễn Thị Hương (ông Hướng, bà Hương), xóm 4, xã Viên Thành sử dụng đất ở có nguồn gốc của ông Nguyễn Duy Lốc và bà Chu Thị Nguyên thừa hưởng đất đai, tài sản của ông cha tạo lập từ trước năm 1930 để lại. Thửa đất được thể hiện trên bản đồ 299 là thửa 339, diện tích 508m2, giáp QL7, cách tim đường QL 7 ra khoảng 4m. Ông Lốc, bà Nguyên đã được UBND huyện Yên Thành cấp GCNQSDĐ số vào sổ số 97 QSDĐ ngày 12/4/1995 cho thửa đất theo bản đồ 299; được cấp đổi thành GCNQSDĐ số BP 710717 ngày 01/10/2013 cho thửa đất số 1946, tờ bản đồ số 6, diện tích 520m2 (đất ở 200m2, đất TCLN 320m2).
Hàng chục năm qua, gia đình ông Lốc, bà Nguyên rồi đến ông Hướng, bà Hương sử dụng làm nhà ở, trồng cây lâu năm giáp mép đường nhựa QL7, không tranh chấp, không lấn chiếm. Vậy nhưng năm 2023, Nhà nước thu hồi đất để cải tạo nâng cấp QL7, UBND huyện Yên Thành và xã Bảo Thành đã phớt lờ nguồn gốc, bỏ qua hiện trạng sử dụng đất, không lập phương án bồi thường hay hỗ trợ, không có hồ sơ kỹ thuật thửa đất, nhưng lại có tên trong danh sách đối tượng được “bảo vệ thi công”.
Cuối tháng 7 năm 2023, Hội đồng bồi thường huyện Yên Thành tổ chức trích đo hiện trạng sử dụng đất bị thu hồi theo yêu cầu của các hộ có đất từ trước năm 1980 mà Hội đồng bồi thường chưa thực hiện theo quy định tại Điều 69 Luật đất đai 2013. Kết quả, thửa đất gia đình ông Hướng, bà Hương bị thu hồi là 226m2, Nếu tính theo đơn giá 15 triệu đồng/m2 đất ở thì gia đình ông Hướng bị tước đi 3.390.000.000 đồng.
Các ông Đặng Trọng Công, Đặng Trọng Hòa, Đặng Trọng Minh và bà Đặng Thị Niêm xóm 4, xã Viên Thành là các chủ hộ sử dụng đất được tách ra từ thửa số 335 và thửa 336, tờ bản đồ 299 xã Viên Thành do ông cha để lại đã 03 đời, có tổng diện tích 890m2, phía Nam giáp QL7, sử dụng ổn định từ trước năm 1980, không tranh chấp, lấn chiếm. Thửa đất đã được UBND huyện Yên Thành cấp GCNQSDĐ số vào sổ 97 cho ông Đặng Bơ Bình ngày 12/4/1995, diện tích 700m2 đất ở, đất vườn, thời hạn sử dụng lâu dài (theo diện tích thửa 335).
Ngày 20/8/2018, theo phân chia của các đồng thừa kế, ông Đặng Trọng Hòa, bà Võ Thị Hòa được UBND huyện Yên Thành cấp GCNQSDĐ số CN 420303 cho thửa đất 2191, tờ bản đồ số 6, diện tích 216m2. Ông Đặng Trọng Công, bà Phạm Thị Hà được cấp GCNQSDĐ cho thửa đất 1942, tờ bản đồ số 6, diện tích 203m2 và thửa 1943, tờ bản đồ số 6, diện tích 97m2. Ông Đặng Trọng Minh được cấp GCNQSDĐ cho thửa đất số 2192, tờ bản đồ số 6, diện tích 167m2. Ông Trần Văn Nam bà Đặng Thị Niêm được cấp GCNQSDĐ cho thửa đất 2193, tờ bản đồ số 6, diện tích 262m2.
Năm 2023, thực hiện dự án cải tạo nâng cấp QL7, hộ bà Đặng Thị Niêm có 30,1m2 bị thu hồi theo hiện trạng là nền bê tông. Hộ ông Đặng Trọng Minh bị thu hồi 33,1m2 đất có nền bê tông. Hộ ông Đặng Trọng Công bị thu hồi 127,9m2 đất có nền bê tông và trồng rau màu. Hộ ông Đặng Trọng Hòa bị thu hồi 31,8m2 đất, trong đó có 14,7m2 đất đang có nhà ở. Vậy nhưng, chỉ có ông Đặng Trọng Hòa có tên trong Báo cáo kết quả rà soát nguồn gốc sử dụng đất số 32/BC-UBND ngày 16/10/2023 của UBND xã Viên Thành là: “Đất nhận tặng cho có nguồn gốc sử dụng trước năm 1980. Diện tích đất bị thu hồi là 14,7m2. Diện tích đất ảnh hưởng nằm ngoài GCNQSDĐ nên đề nghị Hội đồng xem xét đền bù phần tài sản”.
Không chỉ với các hộ có tên trên mà các gia đình ông Lê văn Lợi, xóm 6, xã Viên Thành sử dụng đất do ông cha để lại đã được cấp sổ đỏ bị thu hồi 143m2 (24,7 m2 đã xây dựng nhà ở, 118,3m2 là nền bê tông) mà chỉ được bồi thường 24,7m2 đất vườn. Hộ ông Nguyễn Cảnh Dương, xóm 6 có 30,8m2 bị thu hồi nhưng chỉ được bồi thường 0,6m2 đất vườn. Hộ ông Nguyễn Hữu Giang, xóm 6 có 36,8m2 đất có nền bê tông, cây cối, hàng rào bị thu hồi nhưng chỉ được bồi thường 0,7m2 đất. Hộ ông Nguyễn Hữu Đồng, bà Phạm Thị Thanh bị thu hồi 65,9m2. Hộ ông Võ Quang Xuân (Bảo Thành) bị thu hồi 68,6m2 (2,9m2 đất nằm trong thửa đất thể hiện trên bản đồ địa chính năm 2005). Hộ ông Võ Quang Hồng (Bảo Thành) có 165,6m2 đất bị thu hồi (9,1m2 đất nằm trong bản đồ địa chính 2005). Hộ ông Nguyễn Trọng Hùng (Bảo Thành) bị thu hồi 171,8m2 nhưng quyết định phê duyệt chỉ có 54,8m2. Hộ ông Nguyễn Bá Diện (Bảo Thành) bị thu hồi 150,3m2. Hộ bà Phan Thị Hậu (Bảo Thành) bị thu hồi 159,5m2. Hộ ông Trần Xuân Hoàn (Bảo Thành) bị thu hồi 270m2 đất nhưng đều không được bồi thường.
Trả lời về lý do không bồi thường đất và tài sản cho các hộ sử dụng đất từ trước năm 1980, Hội đồng bồi thường huyện Yên Thành cho rằng, phần diện tích đất bị thu hồi của các hộ đều nằm ngoài thửa đất thể hiện trên bản đồ địa chính đo vẽ năm 2005 đã được Sở TNMT phê duyệt, còn bản đồ 299 chỉ có tham khảo mà thôi?.
Trao đổi nội dung trên, Luật sư Nguyễn Hữu Liêm, Trưởng Văn phòng Luật sư Tuổi Trẻ cho rằng: Hội đồng bồi thường huyện Yên Thành không bồi thường đất cho các hộ đang sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất có nguồn gốc trước năm 1980 đã được cấp GCNQSDĐ hoặc có đủ điều kiện được cấp đổi GCNQSDĐ là vi phạm chính sách bồi thường của Nhà nước. Đề nghị UBND tỉnh Nghệ An cùng các cơ quan chức năng xác minh làm rõ nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người sử dụng đất và tiến độ thi công thực hiện dự án.
