Hà Nội hướng tới lộ trình chuyển đổi xe buýt xanh

Mới đây, UBND TP Hà Nội đã giao Sở GTVT xây dựng kế hoạch, lộ trình để thay thế xe buýt từ xe chạy dầu diesel sang xe chạy năng lượng xanh.

Việc này thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về chuyển đổi năng lượng xanh trên lĩnh vực giao thông vận tải từ năm 2025.

Xe hết niên hạn sẽ bị thay thế

Theo lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh tại Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành Giao thông Vận tải, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới phải là xe sử dụng điện, năng lượng xanh. Giai đoạn đến năm 2050, 100% xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.

Đại diện Sở GTVT Hà Nội cho biết, đơn vị sẽ tham mưu cho thành phố triển khai kế hoạch theo từng lộ trình cụ thể, lộ trình này cũng bám sát theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó, từ năm 2025, đối với các xe buýt đến kỳ thay thế theo thời gian, niên hạn hoạt động, xe buýt đưa vào hoạt động ở tuyến mới, Sở GTVT sẽ tham mưu thành phố sử dụng 100% xe chạy bằng động cơ năng lượng xanh.

“Các xe buýt đã được đầu tư và đang chạy trên hệ thống mạng buýt của thành phố vẫn hoạt động đến hết niên hạn theo quy định đối với vận tải công cộng. Việc này vừa tránh gây xáo trộn trong đi lại của hành khách vừa tránh lãng phí, có thể gây thiệt hại cho doanh nghiệp vận tải xe buýt đã đầu tư phương tiện chạy dầu diesel”, đại diện Sở GTVT nói.

Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP Hà Nội (trực thuộc Sở GTVT) cho biết, qua rà soát, toàn thành phố hiện có 130 tuyến buýt được trợ giá, với tổng cộng 1.966 xe. Trong đó, số phương tiện sử dụng năng lượng xanh là 220 xe, chiếm tỷ lệ 11% cơ cấu đoàn phương tiện, bao gồm 81 xe buýt điện của Công ty TNHH Dịch vụ vận tải sinh thái Vinbus; 139 xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch (khí nén CNG) của Công ty TNHH Du lịch, dịch vụ xây dựng Bảo Yến. Số lượng xe buýt sử dụng động cơ dầu diesel chiếm tỷ lệ lớn, với 1.746 xe (89%).

Ông Thái Hồ Phương - Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội khi trao đổi với báo chí cho biết, để triển khai xe buýt điện, xe buýt sử dụng năng lượng xanh tại Hà Nội cần phải giải quyết một số vấn đề phát sinh.

Cụ thể, trong nước hiện chưa có đơn vị sản xuất xe buýt điện mà chỉ có Công ty cổ phần Sản xuất và Kinh doanh Vinfast nhập khẩu, lắp ráp và hiện cũng mới chạy thí điểm trên 9 tuyến buýt.

Trong khi đó, Bộ GTVT mới chỉ ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô khách mà chưa có quy chuẩn riêng cho xe buýt điện. Do vậy, việc nhập khẩu, lắp ráp sẽ mất thời gian và chi phí cao hơn so với các loại xe buýt thông dụng.

Là đơn vị được giao tham mưu, xây dựng kế hoạch sử dụng xe buýt điện, năng lượng xanh trên địa bàn, Tổng công ty Vận tải Hà Nội (Transerco) cho biết, hiện nay, đơn vị này đang vận hành 83 tuyến buýt đấu thầu và 1 tuyến buýt BRT đặt hàng với tổng số phương tiện gần 1.100 xe.

Transerco Hà Nội dự toán cần 21.000 tỷ đồng để chuyển đổi toàn bộ số xe buýt chạy xăng, dầu đơn vị này đang quản lý sang xe buýt điện.

Đơn vị này dự kiến tổng số phương tiện đủ điều kiện đưa vào lộ trình xem xét chuyển sang xe buýt điện từ năm 2025 là 225 xe, chiếm 21,3% đoàn phương tiện hiện có của Tổng công ty. Với 55 tuyến xe buýt (gần 650 xe) còn lại, theo Transerco, ngành GTVT cần xem xét kỹ công suất xe điện có phù hợp cho quãng đường di chuyển hay không. Bởi mỗi xe buýt trên các tuyến này thường chạy từ 260-400 km/ngày. Còn xe buýt điện hiện nay thường chạy từ 250 - 300 km mỗi lần sạc. Riêng 3 tuyến sử dụng xe buýt nhỏ (23, 84, 99), Transerco đề xuất chưa đưa vào lộ trình xem xét chuyển sang xe buýt điện do thị trường hiện nay chưa có xe buýt điện loại nhỏ.

Về tuyến BRT, Transerco cho biết, xe chạy trên tuyến thuộc tài sản của dự án và thị trường cũng chưa có loại xe buýt nhanh BRT sử dụng điện, nên chưa đưa vào lộ trình xem xét chuyển sang xe buýt điện. Transerco đề nghị Sở GTVT báo cáo đề xuất UBND TP Hà Nội xem xét cơ chế chuyển xe buýt động cơ xăng, dầu sang tất cả xe chạy bằng điện. Cụ thể, TP chỉ đạo xây dựng và phê duyệt đơn giá, định mức áp dụng với loại hình xe buýt điện, đặc biệt là hạ tầng xe buýt điện đảm bảo thu hồi vốn đầu tư.

Tính toán của Tổng công ty Vận tải Hà Nội (Transerco), để chuyển đổi trên 1.700 xe buýt sử dụng động cơ diesel sang sử dụng điện cần có sự hỗ trợ của đơn vị điện lực khu vực, bảo đảm cung cấp nguồn điện công suất lớn và an toàn. Ngoài ra, giá xe buýt điện đang cao hơn khoảng 3,2-4 lần so với các loại xe buýt đang được sử dụng để tính đơn giá khấu hao theo quyết định hiện hành của UBND TP Hà Nội.

Cần kế hoạch, lộ trình cụ thể

Ông Nguyễn Trọng Thông, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho biết, chủ trương phát triển xe năng lượng xanh trong lĩnh vực vận tải công cộng là xu thế tất yếu của các đô thị phát triển. Sử dụng loại hình phương tiện này sẽ tốt cho môi trường, khí hậu…

Tuy nhiên, để hạn chế tác động, xáo trộn hoạt động vận tải hành khách công cộng, Sở GTVT và UBND TP Hà Nội cần đưa ra lộ trình thay thế xe buýt sử dụng năng lượng xanh rõ ràng, cụ thể.

Theo ông Thái Hồ Phương, Trung tâm đã đề xuất Sở GTVT Hà Nội kế hoạch chuyển đổi theo nguyên tắc các tuyến buýt mở mới yêu cầu sử dụng phương tiện điện, năng lượng xanh. Dự kiến, số lượng phương tiện cho các tuyến buýt mở mới giai đoạn 2023-2030 là 4.800 xe (mỗi năm 600 xe).

Đối với các tuyến buýt đến năm 2025 hết hạn, phải đấu thầu lại, nếu phương tiện hoạt động trên 10 năm phải thay xe mới sử dụng năng lượng điện, năng lượng xanh. Trường hợp xe hoạt động từ 10 năm trở xuống (tính theo năm sản xuất) được phép sử dụng tối đa đến 10 năm, sau đó thay phương tiện mới theo đúng yêu cầu.

Tổng cộng hơn 1.700 xe trên 111 tuyến sử dụng động cơ dầu diesel sẽ được chuyển đổi sang xe sử dụng năng lượng điện, năng lượng xanh trong giai đoạn từ năm 2025-2035.

Đại diện Sở GTVT Hà Nội thông tin, đơn vị sẽ tham mưu cho thành phố lộ trình cụ thể, bám sát theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ song cũng bảo đảm không gây xáo trộn việc đi lại của hành khách và tránh lãng phí, có thể gây thiệt hại cho doanh nghiệp vận tải hành khách bằng xe buýt đã đầu tư phương tiện chạy động cơ dầu diesel.