Khu chợ độc đáo
Nhiều năm qua, tại khu vực ngã 4 ở xã Nghi Kim, TP. Vinh (Nghệ An) có một khu chợ cóc đặc biệt. Ở đây có món hàng kỳ lạ mà nhiều người tìm mua về đó là cào cào xanh. “Tôm bay” là tên gọi mỹ miều mà nhiều người nói về món này. Cái tên có lẽ bắt đầu từ những người sành ăn, khi họ cho rằng cào cào ngon như tôm, thậm chí loại cào cào xanh còn ngon hơn cả tôm.
Cào cào xanh là loại côn trùng xuất hiện nhiều nhất vào vụ lúa hè thu. Cứ vào độ tháng 6 đến 8 âm lịch hàng năm, người dân xã Nghi Kim và vùng lân cận lại kéo nhau đi khắp nơi trong tỉnh, thậm chí ra tận Thanh Hóa hay sang Hà Tĩnh để săn châu chấu, cào cào về bán. Theo kinh nghiệm của các thợ săn, đây là thời điểm cào cào xanh béo nhất, thịt không có mùi tanh, vị bùi và ngon.
Loại “tôm bay” hảo hạng thường trú ngụ ở các bụi cây rậm, cao. Để bắt được cào cào, thợ săn có thể dùng sào tre, một đầu nối với vợt được làm bằng lưới thưa, rồi dùng đèn pin soi trên những cành cây và vợt. Mỗi đêm, thợ thạo tay có thể vợt được dăm cân đến cả yến cào cào xanh, thu đến hơn vài triệu đồng.
Do việc săn cào cào vừa tốt cho mùa màng, lại có nguồn thu nhập nên nhiều hộ gia đình ở đây đã đi bắt về bán. Kết thúc mỗi chuyến đi “săn”, cào cào xanh được để trong những túi lưới lớn, sáng sớm mang ra chợ để phục vụ khách. Mỗi túi lưới nặng khoảng 5–8 kg, phía trong chứa đầy những con “tôm bay” béo tròn to bằng ngón tay cái.
Là thương lái thu mua cào cào đã chục năm nay, chị Phan Thị Hà chia sẻ, những năm đầu việc “săn” cào cào nhằm tiêu diệt loài côn trùng chuyên phá hoại mùa màng. Dần về sau, món ăn cào cào được nhiều người ưa chuộng, vì nhiều chất dinh dưỡng, bởi thức ăn của chúng là là các loại hoa sắp ra quả, ăn đòng đòng lúa và cây cỏ. Để đáp ứng nhu cầu của thị trường, mỗi ngày chị dậy từ 4h sáng đến khu chợ trời này để đợi người dân đưa cào cào đến để thu mua.
Cũng theo “nghề” được hơn 5 năm, chị Lê Thị Lương, quê huyện Thanh Chương (Nghệ An) vừa là tay săn cào cào, vừa là đầu mối thu mua để cung cấp cho các đại lý tại xã Nghi Kim cho biết, nếu như trước kia việc bắt cào cào xanh khá dễ và nhiều, thì những năm trở lại đây số lượng cào đã giảm.
Nguyên do một phần do người dân dùng thuốc trừ sâu, phần nữa là số người thích món “kỳ quặc” này tăng lên, nên cung không đủ cầu. Do đó, có khi chị phải đến địa phương khác để thu mua, có bao nhiêu tiêu thụ bấy nhiêu. Cào cào sau khi thu mua của dân sẽ được thương lái, phân loại. Những chú cào cào to, đều được bán với giá từ 350.000-400.000 đồng/kg; còn loại lộn xộn có giá dao động từ 250.000-300.000 đồng/kg.
Điều đặc biệt ở khu chợ này là người bán không cần “quảng cáo”. Khách đến mua hàng là dân sành ăn hoặc chủ quán nhậu chỉ tập trung phân loại, lựa ra những món hàng thượng hạng rồi cân lên tính tiền mà không mấy mặc cả.
Biến loài có hại thành đặc sản
Cào cào xanh được chế biến thành nhiều món, trong đó món thượng hạng nhất là cào cào rang lá chanh. Sau khi cắt bỏ cánh, các chân và rút ruột, cào cào được ngâm với nước muối trong vòng 3 - 4 phút rồi vớt ra rửa sạch. Công đoạn tiếp theo là luộc cào cào trong khoảng 4 phút. Khi luộc cần đỏ lửa đều và bỏ thêm lá chanh, sả cho thơm, át mùi tanh.
Cào cào sau khi vớt ra, để ráo nước thì chiên giòn lên cho đến khi thịt ngả sang màu vàng. Tiếp đó, người nấu sẽ nêm thêm các gia vị ớt cay, tiêu, sả băm nhỏ, hành tăm, thêm ít đường, một chút nước mắm...khi gần chín thêm ít lá chanh thái nhỏ. Như vậy, sẽ có món “tôm bay” nhiều chất dinh dưỡng. Theo người dân nơi đây, ngày xưa vì nghèo đói nên nhiều gia đình ăn món này. Nay, món ăn dân dã của một thời nghèo khó đã trở thành đặc sản, được nhiều người ưa chuộng.
Ông Nguyễn Văn Khiêm - Chủ tịch UBND xã Nghi Kim cho hay không nhớ việc săn cào cào xanh có từ khi nào. Chỉ biết, hằng năm cứ đến mùa cào cào, người dân lại kéo nhau đi khắp các địa bàn trong tỉnh, thậm chí ra tận Thanh Hóa, sang Hà Tĩnh…để săn cào cào xanh về bán. “Ngày xưa, những năm tháng nghèo đói, không có thức ăn, ông bà vẫn thường đi bắt con cào cào xanh về rang ăn với cơm, nuôi con cái. Nay thì cào cào lại trở thành món nhiều người săn lùng”, ông Khiêm nói.
Từ loại côn trùng được xem là loại sinh vật chuyên phá hoại mùa màng nay cào cào xanh đã trở thành món ăn đặc sản, được nhiều người đặc biệt là dân nhậu ưa thích. Vì thế, hàng năm cứ đến độ sang thu là cảnh mua bán cào cào lại diễn ra tấp nập ở vùng ngoại ô. Mùa “tôm bay” còn tạo công ăn việc làm, giúp nhiều người có thêm thu nhập để lo cho gia đình, phát triển kinh tế.
