Mốc Km số 0 ở thị trấn Tân Kỳ (huyện Tân Kỳ, Nghệ An) là điểm khởi đầu của tuyến đường vận tải cơ giới trên đường Hồ Chí Minh từ năm 1972 - 1975. Đây là Di tích lịch sử cấp Quốc gia đặc biệt và được tỉnh Nghệ An chọn làm điểm du lịch. Gần đây, điểm du lịch này đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng.
Di tích Km số 0 nằm trong một khuôn viên phức hợp rộng trên 1ha tại thị trấn bao gồm: nhà trưng bày, hồ điều hòa, khuôn viên cây xanh, cột mốc Km0 huyền thoại…
Theo ghi nhận của PV Infonet, hiện nay nhiều hạng mục của di tích đã xuống cấp. Đặc biệt tượng đài mô phỏng Km số 0 xuất hiện những vết nứt nẻ ở chân đế; nhiều mảnh đá ốp lát đế đã bị bong tróc ra, sụt lún. Hệ thống hàng rào bảo vệ cũng hư hỏng, xiêu vẹo nhiều chỗ. Trong khuôn viên phía sau nhà trưng bày, hồ điều hòa cỏ mọc um tùm. Khu vực tiền sảnh nhà trưng bày, những mảng tường bị bong tróc được sơn lại tạm bợ…
Chị Phạm Thu Hằng, Cán bộ quản lý khu di tích Km số 0 cho hay, dù đã được xếp hạng cấp Quốc gia đặc biệt nhưng hiện tại vẫn chưa có ban quản lý riêng. UBND tỉnh Nghệ An cũng đã có quyết định công nhận là điểm du lịch nhưng vẫn chưa được bố trí kinh phí xây dựng các hạng mục kèm theo như bến đỗ xe, nhà chờ, gian hàng lưu niệm…
Chị Hằng thông tin thêm, hàng năm, “địa chỉ đỏ” này đón khoảng 2 vạn lượt khách tham quan. Đến thời điểm này (tháng 6/2022) đã có hơn 6.000 lượt khách đến tham quan, chủ yếu học sinh, sinh viên tìm đến đây để giáo dục truyền thống cách mạng, các quân nhân, cựu chiến binh tìm về chiến trường xưa…
“Đơn vị chỉ có 3 người, cũng phải tự tay cắt cỏ và sơn trét những chỗ bong tróc, hư hỏng. Khu vực chân đế của cột mốc Km số 0 đã bị sụt lún, nứt nẻ nên chúng phải đổ cát, sỏi vào gia cố; còn gạch bị rơi phải trám xi măng vào rồi sơn lại. Đơn vị cũng rất mong các cấp, ngành quan tâm để khu di tích đặc biệt này sớm được nâng cấp, tôn tạo lại”, chị Hằng mong muốn.
Liên quan đến vấn đề này, ông Phan Văn Giáp, Chủ tịch UBND huyện Tân Kỳ cho biết, vừa rồi đoàn lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao Nghệ An cũng đã lên làm việc với UBND huyện. “Vì đây (Mốc Km số 0 - PV) là di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt nên UBND huyện đang chờ thông báo kết luận của Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh. Nhưng trên tinh thần sẽ tôn tạo, tu sửa các hạng mục nhỏ trước để đảm bảo mỹ quan ở khu di tích”, ông Giáp nói.
Di tích Quốc gia đặc biệt Km số 0 (tại thị trấn Tân Kỳ, Nghệ An) là nơi xuất phát của con đường cơ giới chiến lược ở phía Đông Trường Sơn, đường Trường Sơn, đường Hồ Chí Minh huyền thoại.
Năm 1989, đường Hồ Chí Minh được xây dựng lại theo tiêu chuẩn Quốc gia, gắn liền với đường Hồ Chí Minh là di tích Km số 0.
Ngày 27/4/1990, di tích cột mốc Km số 0 được ông nhận di tích lịch sử văn hóa.
Từ tháng 7/2004, di tích này được tôn tạo, khởi công xây dựng lại và hoàn thành vào ngày 19/5/2005 với toàn bộ diện tích là 1.076,3 m2 gồm các công trình: Hồ điều hòa, cột mốc Km 0, nhà trưng bày, khuôn viên cây xanh và khu trưng bày ngoài trời.
Đến tháng 12/2013, di tích này được công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 2383/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ./.
