Tại Việt Nam, bệnh dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) lần đầu tiên xảy ra vào tháng 2/2019, sau đó lây lan ra phạm vi cả nước, buộc phải tiêu hủy trên 6 triệu con lợn, thiệt hại trên 30.000 tỷ đồng, ảnh hưởng đến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2020. Đến nay, dịch bệnh vẫn còn xảy ra ở nhiều địa phương trên phạm vi cả nước.
Tháng 11/2019, ngay sau khi các nhà khoa học của Hoa Kỳ công bố nghiên cứu thành công chủng virus vaccine DTLCP nhược độc được cắt bỏ đoạn gien I177L, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cử đại diện Cục Thú y sang Hoa Kỳ gặp trực tiếp với các chuyên gia Hoa Kỳ để bàn phối hợp nghiên cứu, sản xuất vaccine DTLCP.
Từ tháng 2/2020, việc nghiên cứu, sản xuất vaccine chính thức được thực hiện cùng với sự phối hợp của các chuyên gia Hoa Kỳ. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo Cục Thú y ký Thỏa thuận hợp tác với Viện nghiên cứu Nông nghiệp (ARS) thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) để làm cơ sở cho các bên triển khai thực hiện. Tháng 7/2020, Cục Thú y cho phép nhập khẩu chủng virus vaccine DTLCP nhược độc được cắt bỏ đoạn gien I177L để nghiên cứu, sản xuất vaccine tại Việt Nam.
Đến nay, Việt Nam đã có 3 doanh nghiệp tiên phong, có đủ nguồn lực, kinh nghiệm nghiên cứu, sản xuất vaccine DTLCP; bao gồm: Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương Navetco, Công ty TNHH MTV AVAC và Công ty cổ phần tập đoàn Dabaco.
Tại Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương Navetco, ngay sau khi tiếp nhận chủng virus vào tháng 9/2020, công ty đã khẩn trương triển khai nghiên cứu. Kết quả, trong điều kiện sản xuất, vaccine bảo hộ trên 80% số lợn với độ dài miễn dịch đạt 6 tháng đối với lợn thịt từ 8-10 tuần tuổi.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thành lập các Hội đồng khoa học cấp cơ sở, cấp Bộ và nhiều cuộc họp, với sự tham dự của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý và công ty sản xuất vaccine thú y để đánh giá các kết quả nghiên cứu, sản xuất và hồ sơ đăng ký lưu hành vaccine DTLCP của Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương Navetco.
Tháng 5/2022, đại diện các nhà khoa học của Hoa Kỳ đã có văn bản khẳng định những kết quả nghiên cứu, đánh giá chất lượng vaccine DTLCP của Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương Navetco phù hợp, thống nhất với kết quả do nhà khoa học của Hoa Kỳ thực hiện.
Trong thời gian tới, việc tổ chức giám sát, sử dụng vaccine sẽ theo 2 giai đoạn; trong đó giai đoạn 1 sử dụng 600.000 liều ở diện hẹp, được giám sát chặt chẽ, lấy mẫu đánh giá lưu hành virus vaccine và đáp ứng miễn dịch bảo hộ; giai đoạn 2 sau khi có báo cáo đánh giá kết quả sử dụng 600.000 liều vaccine, Bộ sẽ xem xét chỉ đạo sử dụng vaccine trên phạm vi toàn quốc.
Phát biểu tại buổi lễ, Đại sứ Hoa Kỳ Marc E. Knapper tại Việt Nam đánh giá, sự hợp tác, phối hợp giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đã cùng chung tay giải quyết vấn đề toàn cầu như bệnh dịch tả lợn châu Phi.
Văn phòng Cục Kiểm dịch động thực vật tại Đại sứ quán Hoa Kỳ đã hỗ trợ thúc đẩy thoả thuận giữa Cục Nghiên cứu Nông nghiệp thuộc Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ, Cục Thú y Việt Nam và Navetco. Thỏa thuận là nền tảng để các nhà khoa học Hoa Kỳ hỗ trợ các nhà khoa học Việt Nam trong quá trình phát triển, thử nghiệm và vaccine được công bố.
Theo Đại sứ Marc E. Knapper, việc nghiên cứu được vaccine an toàn và hiệu quả là vô cùng phức tạp và đòi hỏi nhiều công sức của các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu và nhân lực trong lĩnh vực thú y. Hoa Kỳ ủng hộ việc phát triển các loại vaccine mới để đề cao sức khỏe con người và động vật. Các nhà khoa học của Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam. Việt Nam sẽ tiếp tục đầu tư và nâng cao cơ sở hạ tầng ngành thú y để kiểm soát các dịch bệnh động vật.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan đánh giá việc nghiên cứu thành công vaccine phòng bệnh DTLCP là thành tựu ngành thú y Việt Nam và Hoa Kỳ. Khi thương mại hóa sản phẩm thì mục tiêu của doanh nghiệp sẽ là tối đa hóa lợi nhuận. Nhưng với trách nhiệm xã hội, Bộ trưởng Lê Minh Hoan mong rằng doanh nghiệp sẽ cân bằng lợi nhuận với giá thành để nông dân có thể dễ dàng tiếp cận vaccine. Từ đó giúp cho người chăn nuôi an tâm sản xuất, ngành chăn nuôi phát triển vững chắc hơn.
Tại lễ công bố, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã trao giấy phép lưu hành vaccine thương mại phòng bệnh DTLCP cho Công ty cổ phần Thuốc thú y Trung ương Navetco.
Dự kiến đến cuối năm 2022, Việt Nam sẽ cấp phép lưu hành thêm 2 loại vaccine khác để phục vụ cho phòng, chống bệnh dịch tả lợn châu Phi.
Bệnh DTLCP là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra trên lợn, xuất hiện lần đầu tiên tại châu Phi vào năm 1921. Bệnh không lây sang người, chỉ xảy ra trên lợn, có đặc điểm lây lan nhanh, gây bệnh ở mọi lứa tuổi và mọi giống lợn. Bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng với tỷ lệ chết cao lên đến 100%.
