Đình Mõ được người dân làng Đức Hậu, xã Giai Lạc (nay là xã Hậu Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An) khởi dựng từ thế kỷ 17 để thờ Thành hoàng làng và các vị thần có công với làng, với nước. Năm 1884, đình được xây dựng quy mô với 3 ngôi nhà lớn, 3 năm sau thì bị thực dân Pháp đánh vào làng và đốt cháy đình. Năm 1912, đình được xây dựng lại.Đình Mõ rộng 4.300m2, gồm các công trình kiến trúc là nhà Bái đường, nhà Hậu cung, nhà Tả vu và Hữu vu. Nhà Bái đường được làm chủ yếu bằng gỗ lim, có chiều dài là 15,6m, chiều rộng là 7,9m, mái lợp ngói âm dương.Tòa nhà được kết cấu theo kiểu tam oai, với kỹ thuật lắp ghép mộng truyền thống. Nhà Hậu cung có 3 gian, 4 vì kèo, nền nhà lát gạch cẩm trang, khung làm bằng gỗ lim, được trang trí lưỡng long chầu nguyệt uy nghi, mái lợp ngói âm dương.Không chỉ là nơi thờ tự những người có công với làng, với nước. Trong phong trào Cần Vương chống Pháp, Đình Mõ cũng từng được hai ông Nguyễn Xuân Ôn và Lê Doãn Nhã chọn làm đại bản doanh để hoạt động. Sau Cách mạng Tháng 8, đình Mõ là nơi mở lớp bình dân học vụ đầu tiên trong vùng.Đến nay, Đình Mõ đã bắt đầu xuống cấp. Đặc biệt, 2 dãy nhà Tả vu và Hữu vu đã xuống cấp nghiêm trọng. Phần mái ngói bị xô dạt, hư hỏng nghiêm trọng, nứt và rơi rụng dần, lộ ra diện tích lớn kết cấu gỗ của mái nhà không còn khả năng che mưa, che nắng tạo ra khoảng trống lớn. Các phần cột, xà gỗ bị mối mọt đục rỗng, có thể đổ sập bất cứ lúc nào.Nửa trái nhà Hữu vu, đặc biệt là gian cận hồi, hai mái ngói đã bị gãy, đổ từng mảng lớn, không thể che mưa nắngThời gian qua, để gìn giữ và sử dụng, chính quyền địa phương đã lợp bạt trùm lên mái nhà Tả vu.“Đình Mõ là nơi linh thiêng, nên không chỉ người dân xã Hậu Thành mà bà con các địa phương khác cũng thường về đây để cầu mong sức khoẻ, bình an tới gia đình của họ. Giờ nhìn đình hư hỏng như thế này mà không được sửa chữa cũng xót lắm”, ông Mai Huy Định, bảo vệ Đình Mõ chia sẻ.Lãnh đạo xã Hậu Thành cho biết, Đình Mõ đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia năm 2006. Hằng năm, Đình Mõ tổ chức 2 kỳ lễ tế, là Tiểu Điển vào ngày 15/3 (âm lịch) và Đại Điển ngày 15/11 (âm lịch), quy tụ đông đảo bà con tham gia.Hiện chính quyền xã Hậu Thành cũng đã có thư ngỏ gửi con em làm ăn xa quê, người dân địa phương… chung tay đóng góp để tu sửa, tôn tạo lại hai dãy nhà tả vu và hữu vu./.
