Khoa Cấp cứu và Hồi sức tích cực, BV Đại học Y Hà Nội vừa mới tiếp nhận 2 trường hợp nam thanh niên chưa đến 20 tuổi vào viện vì đau tinh hoàn. Cả 2 đều được chẩn đoán là xoắn tinh hoàn, nhưng trong 2 bệnh cảnh hoàn toàn khác nhau.
Trường hợp thứ nhất là thanh niên 19 tuổi, vào viện vì đau vùng bìu phải, ngày thứ 3. Bệnh nhân có tiền sử khỏe mạnh, khi vào viện đau nhẹ âm ỉ, không sốt, không có rối loạn đại tiểu tiện.
Sau 1 ngày bệnh nhân đi khám ở phòng khám tư, được chẩn đoán là viêm tinh hoàn và cho đơn thuốc về nhà uống. Tuy nhiên, bệnh nhân thấy không đỡ đau nên đã vào Bệnh viện Đại học Y Hà Nội khám.
Khi thăm khám thấy tinh hoàn phải kích thước lớn, ấn đau chói. Bệnh nhân được chỉ định siêu âm tinh hoàn kèm doppler, kết quả siêu âm cho thấy tinh hoàn và mào tinh hoàn phải giảm âm lan tỏa, mất tín hiệu mạch trên doppler.
Bệnh nhân được chẩn đoán: Xoắn tinh hoàn ngày thứ 3, chỉ định mổ cấp cứu. Tuy nhiên khi phẫu thuật, tinh hoàn phải đã hoại tử tím đen do xoắn trong bao thừng tinh 2 vòng.
Phẫu thuật viên bắt buộc phải cắt tinh hoàn phải của bệnh nhân trong sự tiếc nuối. Giá mà bệnh nhân vào viện sớm hơn, được chẩn đoán sớm hơn thì tình huống có thể đã khác.
Trường hợp thứ hai là nam thanh niên 18 tuổi, tiền sử khỏe mạnh, nửa đêm đang ngủ chợt thấy đau chói vùng bìu bên phải. Bệnh nhân vào viện giờ thứ 2, được bác sĩ chỉ định siêu âm tinh hoàn kèm doppler mạch. Kết quả cũng cho thấy tinh hoàn phải to, lệch trục, giảm tưới máu trên doppler, tuy nhiên nhu mô tinh hoàn chỉ giảm âm nhẹ, không đồng nhất.
Với chẩn đoán xoắn tinh hoàn giờ thứ 2, bệnh ngay lập tức được chuyển thẳng phòng mổ để can thiệp, nhanh như một cấp cứu đột quỵ hay một cấp cứu đa chấn thương. May mắn thay, sau khi tháo xoắn, tinh hoàn đã hồng ấm trở lại và bệnh nhân giữ được tinh hoàn phải.
Xoắn tinh hoàn là sự xoắn của thừng tinh (cuống tinh hoàn) bao gồm mạch máu nuôi tinh hoàn dẫn đến tinh hoàn bị thiếu máu và hoại tử. Bệnh hay gặp ở lứa tuổi dậy thì (chiếm hơn 60%) với triệu chứng thường là đột ngột đau chói tinh hoàn một bên, tuy nhiên nhiều trường hợp bệnh nhân chỉ đau nhẹ giống như là viêm tinh hoàn vì vậy rất dễ chẩn đoán nhầm.
Đáng lưu ý, nếu được chẩn đoán sớm, khi phẫu thuật có thể tháo xoắn bảo tồn tinh hoàn. Nếu người bệnh đến muộn khi tình trạng thiếu máu tinh hoàn đã quá lâu, tinh hoàn bị hoại tử không còn khả năng bảo tồn phải cắt bỏ hoặc ngay cả khi điều trị bảo tồn được thì chức năng tinh hoàn cũng sẽ bị ảnh hưởng, điều này ảnh hưởng tới tâm lý cũng như sinh lý của người bệnh sau này.
Tuy nhiên, không phải ai cũng ý thức được tầm quan trọng của bệnh này. Đến khám muộn sau khi bị xoắn tinh hoàn hay được chẩn đoán nhầm với những bệnh khác là hai lí do chính dẫn đến việc cắt bỏ tinh hoàn.
Các bác sĩ chuyên nam khoa cho biết, thời gian vàng để giữ được tinh hoàn là từ 4-6 giờ sau khi có triệu chứng đau cấp tính ở tinh hoàn. Nếu bệnh nhân đến vào khung thời gian này, bác sỹ sẽ khám lâm sàng, xét nghiệm và siêu âm Doppler màu để chẩn đoán xác định tình trạng của tinh hoàn.
Khi đã xác định là xoắn tinh hoàn, bệnh nhân sẽ được mổ để tháo các vòng xoắn của thừng tinh, để cứu được tinh hoàn, đồng thời cố định tinh hoàn hai bên để tránh tình trạng này tái phát.
BS Hà Đức Quang (Chuyên khoa Nam học), Bệnh viện Nam học và Hiếm muộn Hà Nội nhấn mạnh, tinh hoàn có khả năng phục hồi 83% khi xử lý sớm trước 6-8 giờ, 70% trước 10 giờ và sau 10 giờ còn 10%. Theo Parker, Delvillar có 71 – 80% trường hợp xoắn tinh hoàn bị mất tinh hoàn vì phải cắt bỏ hoặc sau khi phẫu thuật bảo tồn tinh hoàn vẫn teo.
Mặc dù đây là bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng trên thực tế, có tới 50% xảy ra ở độ tuổi 16 – 21 với triệu chứng xuất hiện cơn đau đột ngột, dữ dội ở tinh hoàn, kèm theo đau bìu, sưng bìu, đỏ vùng da bìu tương ứng, đau vùng bụng dưới và nôn.
Tuy nhiên, xoắn tinh hoàn ở lứa tuổi thanh niên có thể chỉ gây đau nhưng không nhiều khiến nhiều nam giới trẻ chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu và thường đến viện quá trễ. Hệ quả của việc điều trị xoắn tinh hoàn muộn sẽ rất nặng nề.
Trên thực tế, thời gian gần đây, số người đến khám cấp cứu vì xoắn tinh hoàn có xu hướng tăng lên. Trong số đó phần lớn là đến khám muộn (sau 24 giờ) dẫn đến hoại tử tinh hoàn và phải cắt bỏ. Đây là một dấu hiệu báo động cho thấy nhận thức của người bệnh còn nhiều hạn chế.
Để để tránh những hệ quả đáng tiếc có thể xảy ra, BS Hà Đức Quang nhấn mạnh, nam giới ngay khi thấy có dấu hiệu bìu, tinh hoàn, sưng đỏ,… cần khẩn trương đến viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Tại các cơ sở y tế, các trường hợp thanh thiếu niên có hội chứng bìu cấp nên được khám xét tỉ mỷ, cẩn thận, nếu có chẩn đoán xác định, thậm chí chỉ khi nghi ngờ có xoắn tinh hoàn thì nên chỉ định mổ sớm, tránh bỏ sót bệnh lý xoắn tinh hoàn dẫn đến tinh hoàn hoại tử phải cắt bỏ sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của người bệnh về sau./.
