Tự chủ đại học đem lại nhiều cơ hội
Chiều 1/6, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu giải trình giải trình trước Quốc hội về một số vấn đề đại biểu và dư luận quan tâm.
Về vấn đề tự chủ đại học, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, đây là thực hiện chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước theo Nghị quyết 29-NQ/TW và theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học. Tự chủ đại học đã đem lại nhiều cơ hội, điều kiện phát triển các trường đại học, được các trường đại học và xã hội đánh giá cao.
Bộ trưởng nêu rõ, qua thời gian thực hiện tự chủ, các trường đại học đã có nhiều diện mạo và sự phát triển mới. Chỉ số xếp hạng giáo dục của Việt Nam so với thế giới đã tăng nhanh.
Cụ thể, theo công bố mới, giáo dục Việt Nam đứng thứ 59 trong số các quốc gia trên toàn thế giới, trong đó có sự đóng góp của chỉ số phát triển trong xếp hạng đại học.
Nhiều ngành nghề mới được mở, cơ hội học tập và học tập tốt cho người học đã tăng lên, các chỉ số của đại học đều đã được phát triển.
Điều đó cho thấy chủ trương thực hiện tự chủ đại học là đúng đắn, rất cần thiết, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nước nhà, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao.
Về tình hình triển khai, người đứng đầu ngành giáo dục cho hay, trong các nội dung liên quan đến tự chủ đại học, nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là việc thành lập, hoạt động các Hội đồng trường.
Cho đến thời điểm này, trong hệ thống các trường đại học thuộc Bộ GD&ĐT quản lý, 35/35 trường đã thành lập Hội đồng trường và đi vào hoạt động.
Hiện nay, trong số gần 200 trường thuộc các Bộ, ngành quản lý và ở các địa phương, vẫn còn 13 cơ sở giáo dục đại học chưa tiến hành thành lập Hội đồng trường. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đốc thúc các Bộ, ngành tiếp tục chỉ đạo việc này.
Trong quá trình triển khai hoạt động tự chủ đại học, vẫn còn một số vướng mắc liên quan đến hoạt động Hội đồng trường, trong đó có vướng mắc liên quan đến trách nhiệm của người đứng đầu, việc phối kết hợp hoạt động giữa Hội đồng trường, Chủ tịch Hội đồng, Ban Giám hiệu; việc xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến hoạt động của Hội đồng, Ban giám hiệu; một số công việc tổ chức cán bộ, luân chuyển cán bộ.
Bộ GD&ĐT đã tăng cường quản lý
Về vấn đề giá SGK đang được học sinh, phụ huynh cả nước quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, ngày 28/11/2014 Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88 về đổi mới chương trình SGK giáo dục phổ thông và thực hiện xã hội hóa việc biên soạn SGK.
Trong Nghị quyết này, việc biên soạn SGK đã được thực hiện theo hướng xã hội hóa. Các doanh nghiệp thực hiện kê khai giá với Bộ Tài chính trước khi xuất bản và phát hành SGK.
“Với mong muốn học sinh luôn được mua SGK với giá thấp nhất, từ góc độ quản lý nhà nước và góc độ chuyên môn, Bộ GD&ĐT đã tăng cường quản lý.
Cụ thể, về phương diện chuyên môn và kỹ thuật, Bộ đã chỉ đạo các nhà xuất bản thực hiện nghiêm các biện pháp để xuất bản sách sao cho sách có thể dùng lại được nhiều lần. Các bộ sách xuất bản mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã thực hiện đầy đủ điều này.
Theo thông tư 33 về sửa đổi một số nội dung ban hành theo Thông tư 05 cũng đã quy định cấu trúc và nội dung SGK phải phù hợp tiêu chuẩn SGK về xuất bản phẩm. Quá trình thẩm định sách, các hội đồng thẩm định cũng đã yêu cầu các nhóm tác giả điều chỉnh những phần quá dài, lạm dụng hình ảnh…
Hiện nay, Bộ GD&ĐT đang chỉ đạo, chuẩn bị ban hành một thông tư quy định tiêu chí, quy chuẩn riêng về SGK để điều tiết việc này một cách cụ thể hơn và có hiệu quả hơn”, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.
Theo người đứng đầu ngành giáo dục, Bộ GD&ĐT đã nhiều lần ban hành các văn bản chỉ đạo Nhà xuất bản giáo dục (NXB) cần thực hiện tiết kiệm tối đa, cắt giảm chi phí trung gian để giảm các chi phí quản lý, bán hàng, chi phí khác… nhằm đảm bảo giá SGK được thấp nhất.
Cùng với đó, thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp về cung cấp SGK cho các đối tượng chính sách xã hội, học sinh các vùng và chỉ đạo NXB giáo dục cung cấp cho học sinh bản PDF để tiếp cận được sách ngay sau khi sách được phát hành.
NXB giáo dục là một doanh nghiệp nhà nước do Bộ GD&ĐT quản lý, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết đã chỉ đạo Nhà xuất bản tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đa dạng hóa các kênh phân phối, giảm chi phí phát hành, đẩy mạnh tái cơ cấu theo hướng tinh gọn bộ máy, nhân sự… để tiết kiệm tối đa các khâu trung gian.
Một trong các giải pháp quan trọng, căn cơ mà Bộ GD&ĐT đã và đang kiến nghị, đó là Bộ đã có công văn gửi Bộ Tài chính đề nghị Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ và Quốc hội bổ sung SGK vào danh mục hàng hóa được nhà nước định giá (đã đề xuất từ tháng 9/2021) và có chính sách trợ giá. Đến thời điểm này, Bộ GD&ĐT tiếp tục, kiên trì kiến nghị này.
Có lộ trình tăng học phí phù hợp
Về vấn đề tăng học phí ở các cấp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, nội dung thu học phí từ trường phổ thông cho đến đại học được quy định theo Nghị định số 81 có hiệu lực từ tháng 10/2021, nhưng chủ yếu được áp dụng cho năm học 2022-2023.
Theo Nghị định này, với bậc học phổ thông, chính quyền cấp tỉnh, thành phố sẽ quyết định mức học phí. Trong Nghị định 81 cũng đã quy định theo vùng miền, có mức trần, mức sàn và có lộ trình.
Trong đó, Nghị định cũng nêu các địa phương căn cứ vào tình hình của địa phương mình mà quyết định mức học phí cho phù hợp. Trong đó, có địa phương đã miễn hoàn toàn mức học phí như Hải Phòng, một số nơi cũng cân nhắc các mức theo quy định.
Đối với các trường Đại học, tuỳ theo mức độ tự chủ. Nếu trường tự chủ một phần hoặc tự chủ chi thường xuyên, một phần chi đầu tư thì không được thu học phí quá mức trần theo quy định trong Nghị định này.
Đối với trường đạt chuẩn kiểm định quốc gia, quốc tế, được phép thu theo định mức kinh tế kỹ thuật do nhà trường tính toán. Đây là quyền tự chủ các trường Đại học.
Tuy nhiên, căn cứ theo tình hình, ảnh hưởng của dịch bệnh đến kinh tế xã hội, Bộ GD&ĐT cũng nhiều lần trao đổi và có công văn gửi các địa phương đề nghị giữ ổn định mức học phí, chia sẻ khó khăn, hỗ trợ học sinh sinh viên trong tình hình dịch bệnh.
Gần đây nhất, Bộ cũng có công văn số 2153 gửi các địa phương, lãnh đạo các trường đại học nhắc nhở, lưu ý chỉ đạo các đơn vị về việc thực hiện các khoản thu trong lĩnh vực trong lĩnh vực GD&ĐT.
Lưu ý các địa phương, nhà trường căn cứ tình hình thực tế để có mức thu học phí và lộ trình tăng học phí phù hợp để chia sẻ khó khăn với phụ huynh, học sinh, góp phần bình ổn giá, an sinh xã hội và các chính sách miễn, giảm học phí,hỗ trợ SGK cho học sinh sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, vùng sâu vùng xa, miền núi hải đảo để các em có đủ sách đến trường./.
