Quảng Bình là địa phương có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển du lịch, nhất là loại hình du lịch mạo hiểm và trải nghiệm. Nơi đây thu hút ngày càng nhiều du khách trong nước và quốc tế tìm đến khám phá.
Tài nguyên du lịch nổi bật của Quảng Bình về du lịch mạo hiểm là Di sản Thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng. Theo kết quả nghiên cứu, các nhà khoa học đã khẳng định vùng Phong Nha - Kẻ Bàng vẫn còn hiện diện những sự kiện địa chất chứng minh cho lịch sử phát triển vỏ trái đất sôi động trong suốt 450 triệu năm (từ kỷ Ordovic đến nay). Hiện nay, quá trình karst đang xảy ra mạnh mẽ trong các điều kiện thuận lợi về thạch học, kiến tạo, khí hậu… đã tạo nên sự phong phú về địa hình và sự đa dạng về các cảnh quan thiên nhiên. Với những điều kiện tự nhiên về địa hình và sinh cảnh, khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng đang ẩn chứa trong nó nhiều cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp còn đậm tính hoang sơ và huyền bí. Đó là hệ thống sông suối, sông ngầm, bãi đá, thác nước, thung lũng, rừng nguyên sinh nhiệt đới, đồng cỏ… và đặc biệt nhất là hệ thống hang động.
Từ năm 1990 đến nay, đoàn thám hiểm của Hội địa lý hang động Hoàng gia Anh (BCRA - British Cave Research Association) do ông Howard Limbert dẫn đầu đã phối hợp với Trường Đại học quốc gia Hà Nội (nay là ĐHKH Tự nhiên) đã có gần 30 lần khảo sát, thám hiểm và công bố nhiều thông tin quan trọng. Các nhà thám hiểm cho rằng khu vực hang động Phong Nha - Kẻ Bàng có hàng trăm đến hàng ngàn hang động lớn nhỏ, đã khảo sát và thám hiểm trên 350 hang động với tổng chiều dài lên đến hàng trăm kilomet. Cụ thể: hệ thống hang Phong Nha dài 75km; hệ thống hang Vòm dài 41km…
Trong đó có những hang động đặc biệt như hang Khe Ry là hang nước dài nhất thế giới (18.902m), hang Vòm dài 16km, động Phong Nha là động có sông ngầm dài nhất (7.729m), động Thiên Đường là động khô có chiều dài và hệ thống thạch nhũ kỳ vĩ, độc đáo nhất (trên 7km). Hang Én là hang động lớn thứ 3 trên thế giới có chiều cao cửa hang đến 78m. Đặc biệt, ngày 22/4/2009, Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh đã khảo sát hang Sơn Đòng và khẳng định đây là hang lớn nhất thế giới với chiều rộng 200m, dài 9km, cao hơn 150m và với thể tích 38,5 triệu mét khối, hang Sơn Đoòng vượt qua hang Deer ở Vườn quốc gia Gunnung Mulu của Malaysia để chiếm vị trí hang động lớn nhất thế giới.
Trong đó có những hang động đặc biệt như hang Khe Ry là hang nước dài nhất thế giới (18.902m), hang Vòm dài 16km, động Phong Nha là động có sông ngầm dài nhất (7.729m), động Thiên Đường là động khô có chiều dài và hệ thống thạch nhũ kỳ vĩ, độc đáo nhất (trên 7km). Hang Én là hang động lớn thứ 3 trên thế giới có chiều cao cửa hang đến 78m. Đặc biệt, ngày 22/4/2009, Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh đã khảo sát hang Sơn Đòng và khẳng định đây là hang lớn nhất thế giới với chiều rộng 200m, dài 9km, cao hơn 150m và với thể tích 38,5 triệu mét khối, hang Sơn Đoòng vượt qua hang Deer ở Vườn quốc gia Gunnung Mulu của Malaysia để chiếm vị trí hang động lớn nhất thế giới.
.jpg)
Các nhà thám hiểm đánh giá vùng Phong Nha - Kẻ Bàng có thể được xem là “vương quốc” hang động của thế giới. Tính đa dạng và độc đáo của địa chất, địa hình, địa mạo là điều kiện tiên quyết để kéo theo những điều độc đáo khác đó là những cảnh quan tuyệt đẹp và kỳ thú, hoang sơ. Đặc biệt là những cánh rừng nguyên sinh, thuần loài như rừng Gáo (trên 10ha), rừng bách xanh trên núi đá vôi, thung lũng Sinh Tồn… Đây là điều kiện thuận lợi để tổ chức các loại hình du lịch như du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm khám phá thiên nhiên và đặc biệt là du lịch mạo hiểm khám phá hang động hay các dòng sông ngầm dưới lòng đất…
Hiện Quảng Bình có 25 sản phẩm du lịch là điểm đến cho du khách muốn trải nghiệm, khám phá và lựa chọn nhiều loại hình du lịch hấp dẫn như du lịch khám phá, du lịch mạo hiểm, du lịch trải nghiệm, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch tham quan văn hóa, lịch sử, du lịch tâm linh, du lịch cộng đồng… Trong các sản phẩm du lịch là điểm đến thì có 15 loại hình du lịch khám phá, trải nghiệm hay du lịch mạo hiểm đã được tổ chức tại vùng Phong Nha - Kẻ Bàng. Từ những kết quả khảo sát của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh, Quảng Bình đã tập trung phát triển các sản phẩm du lịch khám phá hang động, biến loại hình này trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của tỉnh, khẳng định thương hiệu của Du lịch Quảng Bình trên bản đồ thế giới. Loại hình này được chia ra làm hai phân khúc chính như sau:
Dòng sản phẩm trải nghiệm phổ thông, vui chơi giải trí: động Phong Nha, động Tiên Sơn, động Thiên Đường, các trò chơi nước ở sông Chày - hang Tối, suối nước Moọc.
Dòng sản phẩm khám phá/thám hiểm hang động: khám phá, thám hiểm Hang Va - hang Nước Nứt; khám phá, thám hiểm hệ thống hệ thống hang động Tú Làn - hang Tiên; khám phá Rào Thương - hang Én; khám phá thung lũng Ma Da - hang Trạ Ang, khám phá hang Vòm, hang Giếng Voọc, hang Én, hang Pichmy, hang Đại Ả, hang Over… Đặc biệt nhất là khám phá, thám hiển hang Sơn Đoòng, hang động lớn nhất thế giới với nhiều trải nghiệm nhất với loại hình du lịch mạo hiểm. Năm 2018, đã có trên 700 khách đã đăng ký và chinh phục thành công du lịch khám phá, chinh phục hang Sơn Đoòng. Năm 2014, Tạp chí New York Time xếp Sơn Đoòng đứng thứ 8/52 điểm đến hấp dẫn nhất hành tinh. Tạp chí khoa học Smithsonian bình chọn Sơn Đoòng đứng đầu trong danh sách 25 địa điểm khách du lịch cần đến của thế kỷ 21.
Ngoài du lịch khám phá, trải nghiệm trong hang động, các loại hình du lịch mạo hiểm về leo núi và bơi lặn trong sông ngầm cũng đang hấp dẫn du khách đến trải nghiệm ở vùng đất này. Đặc biệt, từ ngày 1 - 7/4/2019, đội thợ lặn thuộc Đoàn thám hiểm Hoàng gia Anh (đội đã từng giải cứu đội bóng Heo Rừng, Thái Lan năm 2018) khi lặn trong sông ngầm của hang Sơn Đòng với mục đích là tìm ra đoạn hang ngầm nối giữa hang Sơn Đoòng và hang Thung cách nhau 600m, với nhận định ban đầu là khi đạt độ sâu 25m thì đoạn sông ngầm bên trong hang Sơn Đoòng sẽ chạy ngang để nối với dòng sông ngầm bên trong hang Thung.
Tuy nhiên, nhóm chuyên gia đã thực hiện đợt lặn ở độ sâu 77m là độ để tìm kiếm lối thông qua hang Thung nhưng vẫn chưa thể tìm thấy điểm nối mà độ sâu của hang vẫn tiếp tục sâu hơn. Ngoài dòng sông ngầm bên trong hang Sơn Đoòng, các chuyên gia lặn hang động còn lặn khảo sát tại khu vực suối Nước Moọc bên trong VQG Phong Nha - Kẻ Bàng và tại độ sâu 74m các chuyên gia buộc phải dừng lại vì cần thiết bị phù hợp hơn. Như vậy, theo nhận định của các chuyên gia lặn hang động lần này hệ thống hang động đá vôi tại Phong Nha - Kẻ Bàng được chia thành 3 tầng, hang khô, hang nước có dòng chảy và hệ thống hang ngầm nằm ở độ sâu trên 93m.
Tuy nhiên, nhóm chuyên gia đã thực hiện đợt lặn ở độ sâu 77m là độ để tìm kiếm lối thông qua hang Thung nhưng vẫn chưa thể tìm thấy điểm nối mà độ sâu của hang vẫn tiếp tục sâu hơn. Ngoài dòng sông ngầm bên trong hang Sơn Đoòng, các chuyên gia lặn hang động còn lặn khảo sát tại khu vực suối Nước Moọc bên trong VQG Phong Nha - Kẻ Bàng và tại độ sâu 74m các chuyên gia buộc phải dừng lại vì cần thiết bị phù hợp hơn. Như vậy, theo nhận định của các chuyên gia lặn hang động lần này hệ thống hang động đá vôi tại Phong Nha - Kẻ Bàng được chia thành 3 tầng, hang khô, hang nước có dòng chảy và hệ thống hang ngầm nằm ở độ sâu trên 93m.
Với những tiềm năng và lợi thế trên, Quảng Bình kỳ vọng sẽ trở thành một trong những trung tâm du lịch mạo hiểm và khám phá thiên nhiên hấp dẫn hàng đầu không chỉ trong khu vực mà cả trên thế giới.
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng 2 lần được Unesco vinh danh là Di sản Thiên nhiên thế giới với nhiều tiêu chí nổi trội về địa chất - địa mạo (7/2003) và hai tiêu chí: "là ví dụ nổi bật đại diện cho các tiến trình sinh thái trong sự tiến hóa và phát triển của các hệ sinh thái trên cạn" và "sở hữu môi trường sống tự nhiên có ý nghĩa nhất đối với việc bảo tồn đa dạng sinh học" (7/2015).
