Tại Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), việc trình giấy chứng nhận tiêm phòng vaccine khi sử dụng dịch vụ công cộng, đi làm, đi học… dần trở thành “luật bất thành văn”.
Song nhiều người không chọn tiêm chủng để bảo vệ mình mà mua giấy giả để đối phó. Từ đây, dịch vụ bán giấy chứng nhận tiêm vaccine giả nở rộ và đang cản trở nỗ lực ngăn chặn Covid-19 của nhiều nước.
Quảng cáo đánh trúng tâm lý ngại tiêm phòng
Tại Mỹ, tuy Chính phủ liên bang chưa có quy định bắt buộc tiêm phòng nhưng ngày càng nhiều bang/thành phố lớn như bang California, các thành phố New York, San Francisco, New Orleans… coi đây là điều kiện tiên quyết để được tham gia một số hoạt động.
Nếu không tiêm phòng, người dân phải trình giấy xét nghiệm Covid-19, đồng nghĩa cứ 3 ngày lại phải chịu tác động xâm lấn vào mũi, họng/lần.
Nhiều doanh nghiệp như chuỗi bán lẻ siêu thị lớn nhất nước Mỹ - Walmart, các tập đoàn công nghệ Google, Facebook, hãng hàng không United Airlines… đều có quy định bắt buộc nhân viên phải tiêm phòng đầy đủ mới được quay trở lại làm.
Theo CPR, thị trường bán giấy chứng nhận giả ban đầu tập trung ở một số nước Mỹ, Anh, Đức nhưng hiện nay đã xuất hiện khắp thế giới như: Thụy Điển, Pakistan, Hà Lan, Italy, Hy Lạp, Indonesia, Pháp…
Quy định tương tự đã được áp dụng từ lâu với nhân viên tại các trường học, bệnh viện trên khắp nước Mỹ.
Tại châu Âu, điển hình là Pháp, từ tháng 7, Tổng thống Emmanuel Macron đã thông báo quy định bắt buộc trình thẻ “Pass Sanitaire” (chứng minh đã tiêm phòng hoặc kết quả xét nghiệm âm tính với Covid-19) mới được vào nhà hàng, quán cà phê, bệnh viện, trung tâm mua sắm, các chuyến tàu đường dài…
Song, xu hướng tiêm chủng tại Mỹ và các nước châu Âu đang dần chậm lại. Vẫn còn nhiều người dân lưỡng lự, ngại tiêm phòng và đây chính là mảnh đất màu mỡ cho những kẻ có ý đồ xấu khai thác.
Theo công ty về an ninh mạng Check Point Research (CPR), trên các trang web đen, mạng xã hội, rất nhiều lời quảng cáo, chào mời đánh thẳng vào tâm lý không muốn tiêm phòng của nhiều người và vẽ ra viễn cảnh được đi lại, làm việc tự do.
Nhiều quảng cáo còn ngụ ý rằng, giấy chứng nhận tiêm phòng giả của họ đã được đăng ký và phê chuẩn trên hệ thống trực tuyến của Cơ quan y tế quốc gia (NHS), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) cũng như dựa trên cơ sở dữ liệu của Liên minh châu Âu.
Mua giấy chứng nhận giả chỉ với giá 20 - 100 USD
Bài điều tra của Washington Post (Mỹ) về vấn nạn này chỉ ra, giấy chứng nhận vaccine/kết quả xét nghiệm đã xuất hiện trên các ứng dụng thương mại điện tử như Amazon, eBay, Etsy.
Thậm chí, một số cá nhân vừa bị bắt gần đây tại bang California còn bán trực tiếp, như vụ một chủ quán bar “kinh doanh thêm” với giá 20 USD/tờ.
Trên mạng xã hội, những kẻ phạm pháp sử dụng các ứng dụng như WhatsApp, email, Wickr và Jabber để buôn bán và chuộng nhất là mạng xã hội, ứng dụng nhắn tin Telegram.
Nền tảng này do người Nga xây dựng đang có hơn 500 triệu người dùng vì có tính năng mã hóa, bảo mật tin nhắn.
Số lượng nhóm bán giấy chứng nhận giả sinh sôi trên Telegram với tốc độ chóng mặt. Tính đến đầu tháng 8, đã tăng 257% lên đến 2.500 nhóm.
Số lượng người theo dõi các nhóm cũng tăng 566%. Trung bình mỗi nhóm có 100.000 người theo dõi, có nhóm sở hữu hơn 450.000 người theo dõi.
Báo cáo của CPR chỉ ra, để thu hút thêm “khách hàng”, các nhóm phạm pháp này đã giảm giá rất mạnh từ 200 USD/giấy chứng nhận giả (tại thời điểm tháng 3/2021) xuống còn 100 USD (vào đầu tháng 8).
Sau khi chốt đơn thành công, bên mua và bán bất hợp pháp chọn thanh toán trực tuyến qua ví Paypal và tiền ảo (Bitcoin, Monero, Dogecoin, Litecoin, Ethereum…). Một số trường hợp còn chấp nhận thanh toán bằng thẻ quà tặng của Amazon hay eBay.
Để giải quyết vấn nạn này, chính quyền các nước phương Tây như Italy đã yêu cầu nền tảng Telegram phải xóa các kênh bán giấy chứng nhận giả.
“Chỉ có đánh sập các tài khoản đó, chúng ta mới có thể ngăn chặn vấn nạn này lan rộng”, ông Eugenio Fusco, Chưởng lý thành phố Milan (Italy) từng tham gia vào một chiến dịch truy quét nạn buôn bán giấy chứng nhận giả chia sẻ với WSJ.
Đồng thời, các cơ quan chức năng sở tại cũng tăng cường truy bắt, triệt phá những đường dây buôn bán giấy tờ chứng nhận giả.
Theo luật Mỹ, hành vi làm giả con dấu của một cơ quan Nhà nước như logo của CDC trên giấy chứng nhận vaccine là vi phạm luật liên bang và sẽ bị phạt tới 5 năm tù hay 5.000 USD tiền phạt hoặc cả hai hình thức.
Tại Mỹ, chứng nhận vaccine là một tấm thẻ trắng, nhỏ, bằng giấy do Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cấp. Ứng dụng chứng nhận tiêm chủng điện tử chưa được phổ cập toàn liên bang. Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) áp dụng đồng bộ chứng nhận Covid-19 cả trên giấy/điện tử (với mã QR) từ tháng 7/2021.
