Nhiều năm qua, tình trạng nhập lậu, vận chuyển và tàng trữ trái phép thuốc lá nguyên liệu dạng lá qua khu vực biên giới tỉnh Cao Bằng diễn ra phức tạp. Lực lượng chức năng địa phương đã triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn, nhưng tình trạng này vẫn chưa thể chấm dứt. Việc tìm một giải pháp căn cơ để có thể hạn chế tiến tới chấm dứt nhập lậu thuốc lá nguyên liệu đang được các cơ quan chức năng tỉnh Cao Bằng hướng tới.
Khu vực biên giới xã Ngọc Côn, huyện Trùng Khánh được xem là “điểm nóng” về tình trạng nhập lậu cũng như vận chuyển thuốc lá nguyên liệu ở Cao Bằng. Sông Quây Sơn là một trong những tuyến đường vận chuyển chính mà các đối tượng 2 bên biên giới lợi dụng triệt để. Khi đêm tối hoặc khi lực lượng tuần tra không có mặt, các đối tượng phía Trung Quốc thả từng bao thuốc lá nguyên liệu bọc kín xuống sông để đồng phạm phía Việt Nam đón sẵn rồi vớt lên. Việc liên lạc, giao dịch giữa các đối tượng đều qua mạng xã hội nên việc phát hiện, điều tra, xử lý gặp nhiều khó khăn.
Lực lượng biên phòng, công an ở khu vực biên giới vừa căng mình chống người xuất nhập cảnh trái phép, vừa phải tập trung xử lý tình trạng buôn lậu thuốc lá nguyên liệu. Với tuyến biên giới dài đến hơn 24 km có nhiều đường mòn lối tắt, nên việc phát hiện gặp nhiều khó khăn. Ngoài thủ đoạn thả hàng trôi sông, các đối tượng vận chuyển còn thả từng bao từ đỉnh núi xuống để một số người dân phía Việt Nam nhận hàng.
Từ đầu năm đến nay, các đơn vị đã phát hiện đến hơn 100 vụ, tang vật thu giữ hơn 57 tấn thuốc lá nguyên liệu. Khó khăn nhất là các đối tượng chủ hàng không xuất hiện mà chỉ thuê người dân địa phương đi bốc vác. Nhiều người sẵn sàng vứt hàng bỏ chạy khi bị phát hiện.
Trung tá Lý Văn Tương, Phó Đồn Trưởng Đồn Biên phòng Ngọc Côn cho biết, khi các đối tượng tiến hành đưa hàng qua biên giới thường phân công, cắt cử người gác từng đoạn, nên dù đã có thông tin nhưng khi lực lượng cơ động là tất cả giải tán, phi tang hết.
“Để tìm ra đối tượng chủ mưu cũng như đấu tranh với các đối tượng này để đưa vào diện xử lý hình sự là rất khó. Hầu như khi đấu tranh khai thác không tìm được chủ mưu, còn người dân mỗi người vác 1 bao theo quy định không thể truy tố được, chỉ có thể phạt hành chính nhưng có khi họ còn không có tiền nộp”, Trung tá Lý Văn Tương nêu khó khăn.
Đối tượng buôn lậu, vận chuyển thuốc lá nguyên liệu tại Cao Bằng còn dùng nhiều thủ đoạn để qua mắt lực lượng chức năng, như ngụy trang bằng cây cối; trà trộn vào sản phẩm thuốc lá nguyên liệu được trồng tại địa phương; hoặc gom hàng chỉ ở quy mô 1 - 3 tấn rồi dùng ô tô tải, thậm chí xe bán tải, xe du lịch vận chuyển đến nơi tiêu thụ.
Nhiều vụ việc bị phát hiện nhưng phần lớn chỉ xử lý hành chính, phạt tiền và thu giữ hàng hóa. Nhiều khu vực trồng thuốc lá của Cao Bằng cũng tập trung gần biên giới, chỉ cần đi sâu vào nội địa, các kiện hàng này dễ dàng trà trộn vào nhà dân hoặc các kho, bãi tập kết sau đó hợp thức hóa nguồn gốc.
Đại tá Hoàng Văn Trọng, Trưởng phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an tỉnh Cao Bằng lý giải, lực lượng chức năng tại khu vực biên giới tại địa bàn Cao Bằng rất mỏng, khi thuốc lá nguyên liệu được nhập vào nội địa một là số lượng ít, hai là không phát hiện được khi qua biên giới nên chủ yếu các vụ việc chỉ được xử lý dưới dạng hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ.
“Có thể thấy việc ngăn chặn hàng lậu ngay từ biên giới là rất quan trọng. Công an tỉnh Cao Bằng xác định trong thời gian tới sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với các lực lượng như Biên phòng, Hải Quan, Quản lý thị trường để kịp thời trao đổi thông tin và tiến hành kiểm tra chặt chẽ theo chuyên đề", Đại tá Hoàng Văn Trọng nêu rõ.
Một trong những nguyên nhân khiến thuốc lá nguyên liệu được nhập lậu vào Việt Nam là do lợi nhuận lớn. Trung bình 1 kg thuốc lá nguyên liệu phía bên kia biên giới chỉ có giá khoảng 15.000 – 20.000 đồng, nhưng khi đưa qua biên giới vào Việt Nam, giá lên đến 40.000 – 50.000 đồng/kg.
Ông Trịnh Trường Huy, Chủ tịch UBND huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng cho rằng, đây là những nguyên liệu giá rẻ, kém chất lượng. Nhiều người dân vì tham lợi nhuận đã tiếp tay cho việc vận chuyển trái phép.
“Hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá đang gây thất thu lớn cho ngân sách địa phương. Huyện cũng mong muốn được nhập khẩu chính thức thuốc lá nguyên liệu qua địa bàn Cao Bằng, vì làm như vậy việc buôn lậu thuốc lá nguyên liệu sẽ hạn chế thậm chí có thể chấm dứt. Bởi khi được nhập khẩu chính thức, doanh nghiệp nào có nhu cầu họ sẽ thực hiện nhập khẩu ngay mà không cần phải mua qua người dân, tiếp tay cho việc vi phạm pháp luật”, ông Huy cho biết.
Nhu cầu tiêu thụ lớn, lợi nhuận cao và nguồn cung phía bên kia biên giới dồi dào, trong khi việc xử lý đối với hành vi này cũng còn chưa đủ sức răn đe, có lẽ đang là những trở ngại lớn cho công tác ngăn chặn hành vi nhập lậu thuốc lá nguyên liệu qua biên giới tại Cao Bằng.
Do đó, để hạn chế tiến tới chấm dứt tình trạng này, Cao Bằng cần sớm có những giải pháp căn cơ hơn để nâng cao hiệu quả công tác ngăn chặn, xử lý, nhằm tránh thất thu cho ngân sách nhà nước. Đồng thời hạn chế nguy cơ dịch bệnh có thể lây lan từ những hoạt động vận chuyển hàng hóa trái phép qua biên giới./.
