Vụ Việt Á gây bức xúc trong nhân dân
Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phạm Thúy Chinh cho biết, về công tác hoàn thiện thể chế, trong bối cảnh chuyển công tác phòng, chống dịch COVID-19 sang "thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả", Chính phủ chưa có văn bản chỉ đạo cụ thể về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Đi vào một số lĩnh vực cụ thể, bà Chinh nêu còn thực trạng ách tắc trong mua sắm trang thiết bị y tế chưa được tháo gỡ kịp thời, ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch; còn tồn tại thực trạng mua sắm hàng hóa, trang thiết bị, vật tư không đúng quy định hiện hành của Nhà nước, mua sắm vượt quá nhu cầu dẫn đến không sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả... gây lãng phí ngân sách Nhà nước.
Có vi phạm pháp luật trong việc quản lý, nghiên cứu, ứng dụng khoa học; đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công trong phòng chống dịch như vụ án xảy ra tại Công ty CP công nghệ Việt Á và một số cơ quan, địa phương gây thất thoát, lãng phí kinh phí, tài sản công, gây bức xúc trong nhân dân.
Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân từ những bất cập của hệ thống văn bản pháp luật trong quản lý khoa học, đấu thầu, mua sắm tài sản công, đấu thầu, mua sắm trang thiết bị, vắc xin, thuốc, hóa chất và sinh phẩm xét nghiệm để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.
Trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của nhân dân, Ủy ban Tài chính - ngân sách nhận xét thông tin thị trường bất động sản chưa đầy đủ, thiếu minh bạch, giá bất động sản tăng bất thường tại một số nơi.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển mạnh nhưng có dấu hiệu "nóng"; tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, có doanh nghiệp "lách luật" phát hành trái phiếu sai quy định. Tình trạng một số cá nhân, doanh nghiệp thao túng thị trường chứng khoán gây thiệt hại cho nhà đầu tư, thất thoát lãng phí nguồn lực trong nhân dân.
Bên cạnh đó, một số tổ chức, cá nhân lợi dụng chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc tổ chức các chuyến bay đưa công dân Việt Nam ở nước ngoài có nhu cầu và hoàn cảnh khó khăn về nước khi dịch COVID-19 bùng phát để trục lợi làm tăng chi phí, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân, lãng phí nguồn lực xã hội.
Báo cáo thẩm tra cũng chỉ rõ, Chính phủ đã chủ động, tích cực trong công tác chỉ đạo, điều hành với nhiều giải pháp quyết liệt triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn, kế hoạch đầu tư công năm 2021...
Tuy nhiên, còn nhiều tồn tại, hạn chế từ việc lập, phân bổ, quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, dẫn đến lãng phí nguồn lực Nhà nước, trong đó một số dự án quan trọng quốc gia còn xảy ra tình trạng chậm trễ trong công tác triển khai, đưa vào hoạt động gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, như các dự án đường sắt đô thị trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM...
Bên cạnh đó, một số chính sách được Quốc hội ban hành nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân nhưng Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan chậm ban hành quy định, hướng dẫn chi tiết.
Cụ thể, Nghị quyết số 12 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách trong lĩnh vực y tế để phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19, đến nay Chính phủ, Bộ Y tế chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện.
Một số quy định chưa sát với thực tế, khó thực hiện, tốn kém về thời gian và nguồn lực để triển khai, nhất là chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân chịu ảnh hưởng do dịch COVID-19.
Phòng chống tham nhũng, tiêu cực có người dân tham gia mới thành công
Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, chi thường xuyên đã giao căn cơ, tăng cho chi đầu tư phát triển. Ở địa phương, tỷ lệ chi thường xuyên và dành cho đầu tư phát triển có sự chuyển biến tích cực.
Tuy nhiên, việc ban hành văn bản quy định chi tiết thực hiện luật có 3/77 văn bản chậm ban hành. Có việc văn bản ban hành còn chưa đúng thẩm quyền do đó cần khắc phục vấn đề này.
Quản lý sử dụng tài sản công còn chậm, thiếu văn bản quy định chi tiết. Còn xảy ra vi phạm trong đấu thầu mua sắm tài sản công ở một số cơ quan đơn vị. Nhiều dự án giao kế hoạch nhưng chưa được triển khai thực hiện. Tỷ lệ giải ngân chậm và còn nhiều hạn chế.
Bà Thanh cũng cho rằng, việc sắp xếp lại xử lý nhà đất chưa cụ thể, phải chấm dứt việc sử dụng tài sản công chưa hiệu quả. Chưa kể sử dụng đất tài nguyên còn lãng phí, đất nông trường và dự án treo. Cần rà soát lại các dự án treo. Thu hồi đất mà không sử dụng, nhiều chủ đầu tư được cấp nhưng không phải thực hiện mà để chuyển nhượng qua nhiều lần để hưởng chênh lệch, từ đó khiến dự án treo.
"Ở đây do ý thức của các chủ đầu tư và các cấp chính quyền, biết không thực hiện nhưng vẫn giao cho chủ đầu tư nên có dự án chuyển 2-3 lần nhà đầu tư nhưng dự án không thực hiện được. Nhất là ở địa phương rất phức tạp, dự án treo nhiều", bà Thanh cho hay.
Lãng phí vi phạm pháp luật trong đầu tư công liên quan đến tổng mức dự án theo bà Thanh đang là cái vướng nhất nhưng các bộ ngành được giao nhiệm vụ thực hiện chưa kịp thời.
Nhất là dự án nạo vét sông hồ, kè, đập cần phải quan tâm vì cái nổi còn nhìn thấy được còn cái chìm thì chưa thấy. Nên cần thanh tra kiểm tra và kiểm toán cần được tăng cường, tránh lợi dụng chính sách, như trong việc phòng chống dịch cần thanh kiểm tra để tránh mất mát, nhất là không để mất cán bộ.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cần đánh giá xem việc thực hiện thực hành tiết kiệm chống lãng phí là một trong những tiêu chí hoàn thành nhiệm vụ, phối hợp với MTTQ và các đoàn thể chính trị trong thực hành tiết kiệm chống lãng phí như thế nào? thực hiện có tốt hay không? hay chỉ nêu ra cho có.
"Phải làm rõ xem kết quả như thế nào? Như Tổng Bí thư có nói công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực phải có sự tham gia của người dân thì mới thành công. Vậy việc phối hợp với các cơ quan trên đạt kết quả như thế nào, kể cả cấp Trung ương và địa phương", Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói.
Ông Mẫn cho rằng trong năm 2022 phải xác định tập trung vào những lĩnh vực, địa bàn gây lãng phí nhiều để chú trọng như xây dựng cơ bản là vấn đề lớn còn xây công trình trụ sở, nhà làm việc lãng phí không lớn vì có các tiêu chuẩn, định mức./.
