Là dự án trọng điểm quốc gia, Dự án đường cao tốc Bắc Nam được Quốc hội, Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải quan tâm chỉ đạo sát sao. Riêng Dự án cao tốc Bắc Nam đoạn qua địa bàn tỉnh Nghệ An có tổng chiều dài 87,84km đi qua thị xã Hoàng Mai, các huyện Quỳnh Lưu, Yên Thành, Diễn Châu, Nghi Lộc và Hưng Nguyên.
Trong đó, diện tích cần GPMB để thực hiện dự án gồm đất nông nghiệp 79,31km, đất khu dân cư 8,53km và số hộ tái định cư khoảng 642 hộ. Kinh phí GPMB tổng thể dự kiến là 2.762 tỷ đồng, trong đó đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu 1.261 tỷ đồng và Diễn Châu - Bãi Vọt 1.501 tỷ đồng.
Tại Nghệ An, hiện công tác GPMB phục vụ dự án về cơ bản đã hoàn thành. Đơn cử như huyện Nghi Lộc là địa phương có khoảng 7,1km chiều dài cao tốc đi qua. Ngay sau khi nhận mốc GPMB, UBND huyện Nghi Lộc đã triển khai thực hiện GPMB. Theo ông Phùng Ngọc Tú - Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Nghi Lộc: “Xác định là dự án trọng điểm, sau khi nhận mốc, chúng tôi phối hợp với các xã có dự án đi qua thực hiện rà soát, xác định những loại đất, các hộ dân, công trình công cộng... bị ảnh hưởng. Đến nay, đã hoàn thành mục tiêu đề ra”.
Đó cũng là kết quả của thị xã Hoàng Mai. Tuyến đường bộ cao tốc Bắc Nam đoạn qua thị xã Hoàng Mai có tổng chiều dài là 9,985km, đi qua địa bàn 2 xã Quỳnh Vinh (dài 4,62km) và Quỳnh Trang (dài 5,365km). Trong đó, đoạn qua đất nông nghiệp, đất khác dài khoảng 8,985km và qua khu dân cư dài 1km. Tổng diện tích đất bị ảnh hưởng khoảng 82,49ha, riêng xã Quỳnh Vinh bị ảnh hưởng 41,04ha và Quỳnh Trang 40,56ha. Có 1.518 hộ dân bị ảnh hưởng, bao gồm đất ở và đất nông nghiệp, trong đó Quỳnh Vinh có 807 hộ, Quỳnh Trang 711 hộ. Tính đến thời điểm hiện nay, thị xã Hoàng Mai đã GPMB trên 98%.
Tuy nhiên, 2 địa phương còn lại, việc GPMB còn nhiều vướng mắc. Cụ thể, tại huyện Hưng Nguyên có chiều dài khoảng 25,88km, đi qua 11 xã và 1 thị trấn (sau khi sáp nhập 9 xã, 1 thị trấn). Trong đó, đoạn qua đất nông nghiệp khoảng 23,42Km (90,5%); đoạn qua đất khu dân cư khoảng 2,46km (9,5%); khoảng 211 hộ dân bị ảnh hưởng đất ở; số khu tái định cư là 12 khu đất ở, 2 khu nghĩa trang.
Dù đã cố gắng, nhưng đến nay, địa phương này vẫn còn có 7 hộ tại xã Hưng Yên Nam đã bốc thăm, nhưng chưa nhận đất tái định cư, 2 hộ phê duyệt bổ sung. Ngoài ra, còn có 1 khu tái định cư hiện thi công được khối lượng khoảng 70%, do bổ sung thiết kế đường gom, số lô, hộ tái định cư tăng phải điều chỉnh quy hoạch, nên ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng và 42 ngôi mộ xã Hưng Tây chưa di dời.
Vướng mắc nhất vẫn là gói thầu XL 03 đoạn qua các huyện Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Yên Thành có chiều dài 15km, được khởi công xây dựng từ tháng 7/2021. Tuy nhiên, đến nay mặt bằng thi công vẫn còn vướng gồm 3/7 hạng mục cầu, 1,3km tuyến chính cao tốc, 1,6km đường gom, đường công vụ.
Theo ông Hách Văn Sỹ - Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng ĐMA thi công gói thầu XL 03 (Nghi Sơn - Diễn Châu) đoạn qua xã Diễn Đoài, hiện đang vướng mắc 24 hộ dân do chưa được GPMB nên rất khó khăn trong quá trình thi công, thậm chí hiện nay một số vị trí đơn vị thi công phải thuê đất của dân để làm đường tạm cho máy móc vận hành.
Hay như đoạn qua cầu Gia Hội, xã Đô Thành, huyện Yên Thành hiện vướng cả 2 phía, một bên thì vướng 1 hộ dân do mong muốn được cấp sổ đỏ cho 2 người con. Một bên vướng 8 hộ dân xây dựng nhà trên đất do xã bán trái thẩm quyền đã nhận đền bù nhưng vẫn chưa tháo dỡ nhà cửa để bàn giao cho đơn vị thi công. Bà Nguyễn Thị Lương (xã Đô Thành) cho biết: Hiện gia đình chưa di dời vì muốn cấp thêm 1 lô đất tại khu tái định cư cho người con trai, nhưng đến nay vẫn chưa được cấp.
Trong khi đó, ông Luyện Xuân Hệ - Chủ tịch UBND xã Đô Thành cho biết: Đã có 4 hộ đã nhận tiền đền bù, riêng 4 hộ còn lại chưa chịu nhận với lý do mong muốn được tái định cư. “Vấn đề này xã không giải quyết được, bởi theo quy định thì tỉnh mới đủ thẩm quyền để xem xét tái định cư cho người dân sau khi đã nhận tiền đền bù” - ông Hệ cho biết thêm.
Là công trình trọng điểm quốc gia, dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc Nam phía Đông giai đoạn 1 đang được Chính phủ đặc biệt quan tâm và đôn đốc về tiến độ, thế nhưng những vướng mắc kể trên đang là những nút thắt lớn ảnh hưởng đến tiến độ của dự án.
Ngoài tiến độ GPMB thì hiện tại dự án trọng điểm này cũng đang thiếu đất san lấp mặt bằng. Tại gói thầu XL 03 với chiều dài hơn 14km cần sử dụng ngay đất san lấp để thi công. Thế nhưng, hơn 5 tháng qua đất san lấp vẫn chưa có do các mỏ khoáng sản phục vụ dự án đang vướng mắc thủ tục nên chưa thể khai thác sử dụng. Việc thiếu đất đang ảnh hưởng nhiều đến tiến độ dự án.
Vừa qua, khi kiểm tra tiến độ dự án đường cao tốc Bắc Nam từ điểm cầu chính Nghệ An, Phó thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu các đơn vị liên quan khẩn trương hoàn thành thủ tục để đảm bảo nguồn đất san lấp trước ngày 15/1/2022. Đồng thời, chịu trách nhiệm trước Chính phủ nếu để chậm tiến độ dự án do thiếu đất san lấp hay chưa giải phóng được mặt bằng./.
