Trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây, Nghệ An đã có cơ chế mở để “trải thảm đỏ” thu hút đầu tư vào tỉnh nhà, đăc biệt khâu cải cách thủ tục hành chính. Tuy nhiên, bài toán tìm nhà đầu tư thứ cấp trong các khu công nghiệp đang là thách thức không nhỏ đối với địa phương này.
 
Để khuyến khích thu hút các dự án đầu tư vào địa bàn tỉnh, trước đây HĐND tỉnh Nghệ An từng ban hành các Nghị quyết số 182/2007/NQ-HĐND ngày 25/07/2007 về một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư trên địa bàn tỉnh Nghệ An; Nghị quyết số 262/2009/NQ-HĐND ngày 23/7/2009 về sửa đổi, bổ sung một số một số điều của Quy định một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư trên địa bàn tỉnh Nghệ An ban hành kèm theo Nghị quyết số 182/2007/NQ-HĐND ngày 25/07/2007 và số 304/2009/NQ-HĐND ngày 23/12/2009 về một số chính sách ưu đãi đầu tư trong Khu kinh tế Đông Nam, tỉnh Nghệ An.


 
Không dễ lấp đầy diện tích hàng ngàn ha đất trong các khu công nghiệp ở Nghệ An
 
Sau khi Luật Đầu tư năm 2014 và Nghị định số 118/2015/NĐ-CP ngày 12/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đầu tư đã thay thế Luật Đầu tư năm 2005 và Nghị định số 108/2006/NĐ-CP ngày 22/9/2006 của Chính phủ đã có nhiều thay đổi. Để cập nhật, bổ sung, điều chỉnh nhằm phù hợp với các quy định mới, HĐND tỉnh Nghệ An đã ban hành Nghị quyết số 26/2016/NQ-HĐND, ngày 04 tháng 8 năm 2016 về một số chính sách hỗ trợ đầu tư trên địa bàn tỉnh.
 
Theo Ban quản lý Khu kinh tế Đông Nam, hiện nay trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 11 Khu công nghiệp (KCN) lớn đã được quy hoạch xây dựng; trong đó, có 6 KCN đang xây dựng hoặc đã đi vào hoạt động. Nhìn chung, các KCN sau khi đi vào hoạt động đã và đang góp phần tăng trưởng kinh tế và giải quyết các vấn đề an sinh xã hội cho địa phương.
 
Tuy nhiên, thực tế hiện nay, sau khi đã hoàn thiện hạ tầng nhiều KCN trên địa bàn tỉnh Nghệ An vẫn đang “mỏi mắt” tìm khách hàng, nhiều khoảng trống chưa được lấp đầy. 
 
Đơn cử như Dự án KCN Hoàng Mai 1 được khởi công năm 2008 với tổng mức đầu tư 812 tỷ đồng, tổng diện tích quy hoạch là 289,67ha do Công ty CP Đầu tư KCN Hoàng Mai làm chủ đầu tư. Dự án được xây dựng trên định hướng quy hoạch xây dựng vùng Nam Thanh - Bắc Nghệ và là một trong những KCN được ghi vào danh mục các KCN ưu tiên phát triển.
 
Để triển khai dự án, chính quyền đã cho thu hồi hàng trăm héc ta đất nông nghiệp của người dân trên địa bàn các xã Quỳnh Lộc, Quỳnh Thiện của huyện Quỳnh Lưu (nay là thị xã Hoàng Mai). Đến năm 2016 dự án cơ bản hoàn thành đầu tư kết cấu hạ tầng.
 
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay KCN Hoàng Mai 1 vẫn đang “nằm chờ” các nhà đầu tư khi chỉ có lèo tèo vài nhà đầu tư đăng ký thuê đất, xây dựng và đi vào hoạt động.
 
Trước thực trạng trên, cuối năm 2017, Công ty CP đầu tư KCN Hoàng Mai đã phải làm thủ tục để chuyển nhượng toàn bộ diện tích đất, cơ sở hạ tầng cho Công ty CP Hoàng Thịnh Đạt có trụ sở tại quận Tây Hồ, Hà Nội làm chủ đầu tư mong “đổi vận” cho KCN này. Được biết, sau khi bàn giao cho chủ đầu tư mới thì KCN này sẽ có tổng mức đầu tư 740 tỷ đồng, và thay đổi quy mô từ 289,67 ha xuống còn 264,77 ha. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này tình hình vẫn chưa mấy sáng sủa.
 
Hay như KCN Đông Hồi được được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt Quy hoạch chi tiết tại Quyết định sô 02/QĐ-UBND.CN, ngày 04/01/2010. KCN này đặt tại 2 xã Quỳnh Lập và Quỳnh Lộc (Thị xã Hoàng Mai) với diện tích 1.436 ha tổng vốn đầu tư dự kiến 5.388 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay KCN này cũng chỉ mới có lèo tèo vài dự án vào đâu tư như Nhà máy Hoa Sen Nghệ An – Công ty TNHH 1TV Hoa Sen Nghệ An; Bến cảng Thanh Thành Đạt thuộc cảng biển Đông Hồi – Công ty TNHH Thanh Thành Đạt; Nhà máy bánh kẹo Hải Châu II…Còn lại vẫn trống hàng nghìn héc ta đất.
 
KCN Nghĩa Đàn, tại xã Nghĩa Hội (huyện Nghĩa Đàn) được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2000 từ tháng 11/2012, quy mô diện tích gần 250ha, do Công ty CP Lâm nghiệp Tháng Năm làm chủ đầu tư. Tuy nhiên, viễn cảnh ảm đạm cũng đến với KCN này khi hiện nay mới chỉ có duy nhất 1 dự án đầu tư và đi vào hoạt động là Nhà máy chế biễn gỗ Nghệ An – Công ty CP lâm nghiệp Tháng Năm trên diện tích đất vẻn vẹn gần 40ha.


 
Văn phòng nhà điều hành KCN Hoàng Mai chẳng khác gì những ngôi nhà hoang
 
Theo Báo cáo của tỉnh Nghệ An, tính đến tháng 3/2020, KKT Đông Nam và các KCN trên địa bàn tỉnh này có 231 dự án còn hiệu lực. Tuy nhiên, mới chỉ có 137 dự án đi vào hoạt động; 37 dự án đang triển khai và có tới 57 dự án chưa triển khai. Tính đến cuối năm2019, các doanh nghiệp KKT, các KCN nộp ngân sách 1.962 tỷ đồng, chiếm vẻn vẹn khoảng 13% tổng thu ngân sách toàn tỉnh - một con số quá khiêm tốn so với kỳ vọng.
 
Theo các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An, có nhiều nguyên nhân nhưng nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng các KCN “mỏi mắt” ngong chờ nhà đầu tư là do năng lực tài chính của nhà đầu tư KCN không đảm bảo; quá trình thi công xây dựng gặp phải vướng mắc do việc điều chỉnh các văn bản chính sách. Mặt khác, các doanh nghiệp lại cho rằng hạ tầng kỹ thuật của các KCN hiện nay vẫn chưa đồng bộ. Nhiều khu công nghiệp ở Nghệ An vẫn còn vướng công tác giải phóng mặt bằng, giao thông, nước sinh hoạt, cơ chế chính sách thay đổi liên tục.