Các đồng chí: Hoàng Đạo Cương – Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Nguyễn Đức Trung – Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn học, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội; PGS.TS Biện Minh Điền – Giảng viên cao cấp Trường Đại học Vinh cùng chủ trì Hội thảo.
Tham dự Hội thảo có Ngài Christian Manhar - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam; Ngài Chăn-thạ-phon Khăm-mạ-ni-chăn - Phó đại sứ nước CHDCND Lào tại Việt Nam; các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong và ngoài nước.
Về phía tỉnh Nghệ An có các đồng chí: Võ Thị Minh Sinh - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh; Nguyễn Thị Thu Hường - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; Bùi Đình Long – Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo các sở, ngành, địa phương, đơn vị.
Nữ sĩ Hồ Xuân Hương là con gái ông Hồ Phi Diễn (1704 – 1786), một nhà nho ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Mạch nguồn truyền thống văn hóa xứ Nghệ đã góp phần hun đúc, hình thành nên con người, tư tưởng, hồn thơ nữ danh nhân kiệt xuất của dân tộc.
Hơn 200 năm qua, Hồ Xuân Hương - một tài năng văn học gắn với nhiều bí ẩn đã không ngừng thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng và giới nghiên cứu ở cả trong và ngoài nước. Phong cách thơ Hồ Xuân Hương khoáng đạt, sáng tạo, độc đáo bậc thầy, với hệ thống các phương thức, phương tiện nghệ thuật được vận dụng và thực thi đầy linh hoạt, biến hóa, nhiều bài đạt tầm kiệt tác, xứng đáng là đỉnh cao của thơ Nôm (tiếng Việt) và danh xưng “Bà Chúa thơ Nôm” của Việt Nam. Thông qua các tác phẩm của mình, Hồ Xuân Hương đã nói lên tiếng nói đấu tranh đòi quyền sống cho con người, trước hết là nữ quyền và quyền bình đẳng.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung cho biết, để Hồ sơ khoa học vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương được UNESCO chấp nhận và thông qua, đòi hỏi công sức, trí tuệ, tình cảm và trách nhiệm của nhiều tổ chức và cá nhân thuộc nhiều lĩnh vực, từ Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Nghệ An và các cơ quan chức năng liên quan như Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao Việt Nam; từ nước chủ nhà Việt Nam đến các quốc gia Thái Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ đồng giới thiệu; từ Hội đồng họ Hồ Việt Nam đến đội ngũ các nhà khoa học và ban soạn thảo hồ sơ khoa học.
“Với tinh thần không chỉ tôn vinh, tri ân, học tập, mà hơn thế nữa, tiếp thu và phát huy giá trị di sản của Hồ Xuân Hương trong thời đại ngày nay, hôm nay, chúng ta cùng về đây, tham dự Hội thảo khoa học quốc tế về Nữ sĩ Hồ Xuân Hương” – Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung nhấn mạnh.
7 điểm cốt lõi về Danh nhân Hồ Xuân Hương
Nghị quyết 41C/15 của UNESCO được Đại Hội đồng UNESCO thông qua, đã xác định 7 điểm cốt lõi về Danh nhân Hồ Xuân Hương. Thứ nhất, Hồ Xuân Hương có tư tưởng nhân văn mang tính nhân loại sâu sắc với hạt nhân là đấu tranh đòi quyền sống cho con người - con người với tư cách là những thực thể tồn tại trên mặt đất với mọi nhu cầu, khát vọng sống trần thế.
Thứ hai, Hồ Xuân Hương là một hiện tượng văn hóa - thẩm mỹ đặc biệt với cả một hệ thống quan niệm độc đáo qua các tác phẩm thi ca.
Thứ ba, Hồ Xuân Hương có đóng góp lớn cho nữ quyền, cho sự bình đẳng của phụ nữ.
Thứ tư, Di sản của Hồ Xuân không chỉ là thơ ca, mà còn là hệ ứng xử - tinh thần - ý thức vì một sự tiến bộ tốt đẹp.
Thứ năm, Hồ Xuân Hương không chỉ có đấu tranh, bảo vệ mà còn có ý thức cảnh báo, phê phán, chống lại, phủ định những gì ngăn cản sự tiến bộ của con người.
Thứ sáu, Hồ Xuân Hương và di sản của bà có một sức sống mãnh liệt, có sức lan tỏa, truyền cảm hứng đến nhiều dân tộc, nhiều quốc gia.
Thứ bảy, tác phẩm của Hồ Xuân Hương đã được giới nghiên cứu nhiều nước thừa nhận và dịch sang tiếng nước mình (đến năm 2021 đã là 12 thứ tiếng). Và rất có thể sau Hội thảo khoa học quốc tế và Lễ vinh danh Danh nhân Hồ Xuân Hương, số quốc gia dịch thơ bà sang tiếng nước mình sẽ tăng lên. Đó là niềm tự hào lớn của chúng ta.
Ý nghĩa của Hội thảo khoa học quốc tế
Thay mặt Ban tổ chức, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung cho biết, Hội thảo khoa học hôm nay nhằm thông báo và công bố rộng rãi việc UNESCO vinh danh và tham gia kỷ niệm 250 năm năm sinh (1772 – 2022), 200 năm mất (1822-2022) Danh nhân văn hóa Hồ Xuân Hương, đồng thời khởi tạo bầu không khí tinh thần mới trong tìm hiểu, nghiên cứu, tiếp nhận và phát huy giá trị di sản văn hóa của Nữ sĩ – Danh nhân Hồ Xuân Hương. Hội thảo là dịp nhìn nhận, đánh giá lại lịch sử tiếp nhận Hồ Xuân Hương và giá trị khối di sản của bà ở cả trong và ngoài nước. Công bố một số sưu tầm, khảo cứu, nghiên cứu mới về con người, cuộc đời, sự nghiệp và trước tác của Danh nhân Hồ Xuân Hương. Công bố những nghiên cứu, đề xuất mới về những đóng góp, tầm vóc, vị thế của Hồ Xuân Hương và những ý tưởng, dự án về phát huy giá trị di sản của Danh nhân trong bối cảnh mới.
Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung mong muốn qua Hội thảo này, chúng ta sẽ có được tiếng nói chung với những đề xuất có ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn về phát huy giá trị nhiều mặt của di sản Hồ Xuân Hương trong thời đại mới. Đồng thời, phong cách và cá tính sáng tạo độc đáo của Hồ Xuân Hương qua những kiến giải, phát hiện mới của Hội thảo sẽ tiếp tục được khám phá, sẽ là vấn đề hấp dẫn, hứa hẹn những công trình nghiên cứu mới về danh nhân trong tương lai.
Tại hội thảo, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu tập trung tham luận, làm rõ những vấn đề về vị thế, tầm vóc và lịch sử tiếp nhận, chuyển ngữ (dịch thuật) Hồ Xuân Hương; thân thế, quê hương và thời đại Hồ Xuân Hương; Hồ Xuân Hương trong các mối liên hệ với văn hóa dân tộc, văn hóa khu vực và văn hóa nhân loại; đặc sắc hiện tượng văn hóa Hồ Xuân Hương.
Những vấn đề về thi pháp, phong cách nghệ thuật và sức hấp dẫn, lan toả của thơ Hồ Xuân Hương; vấn đề tiếp nhận và phát huy giá trị di sản của Danh nhân Hồ Xuân Hương trong bối cảnh hiện nay... cũng đã được các đại biểu làm rõ.
Theo bà Lady Borton, Nhà văn, nhà nghiên cứu (Hoa Kỳ) khi đọc thơ của Hồ Xuân Hương nhận thấy phải người thầy dạy và phải có một nguồn lực thật dồi dào thì nữ thi sĩ mới làm nên những bài thơ mạnh mẽ và sâu sắc như vậy. “Những bài ca dao chính là nguồn nuôi dưỡng để người phụ nữ viết ra những vần thơ – đó là công việc rất nặng, rất vĩ đại. Những gì Hồ Xuân Hương nói ra, viết không chỉ của thời đại đó mà còn là của thời đại hiện đại, chính điều này đã làm nên giá trị thơ của Hồ Xuân Hương” - bà Lady Borton đưa ra nhận định.
Còn theo PGS.TS Trần Lê Hoa Tranh – Trường Đại học KH,XH&NV, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Hồ Xuân Hương là hiện tượng văn học nữ nổi bật nhất của văn học Việt Nam trung đại vốn hiếm hoi các gương mặt nữ. Với số lượng thơ còn lại nhiều nhất trong các nhà thơ nữ, giá trị nội dung và nghệ thuật vượt trội, bà là đối tượng nghiên cứu suốt thời gian qua với nhiều phương diện khác nhau như nữ quyền, tiếp thu vốn quý văn học dân gian, sử dụng nhuần nhuyễn chữ Nôm,... Và thơ của bà cũng chu du thế giới sánh ngang với các nhà thơ nữ phương Đông như Lý Thanh Chiếu (Trung Quốc), Hoàng Chân Y (Hàn Quốc),..
Phát biểu tại hội thảo, Ngài Christian Manhar - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam đánh giá cao chuỗi sự kiện mà Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, tỉnh Nghệ An phối hợp tổ chức vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Hội thảo khoa học quốc tế hôm nay là dịp để chúng ta cùng nhau tôn vinh và quảng bá hình ảnh Hồ Xuân Hương.
Ngài Christian Manhar cho biết, không chỉ có 193 quốc gia thành viên UNESCO mà một số nước Châu Á đã đồng ý tổ chức vinh danh Hồ Xuân Hương bởi chính bà là nhà hoạt động vì bình đẳng giới, nếu tính trong bối cảnh bà sinh ra có thể thấy tư tưởng, hành động của bà vượt thời đại bởi hiện nay UNESCO vẫn đang rất quan tâm, thực hiện những vấn đề bà đã đề cập tới từ những thế kỷ trước về nữ quyền, quyền được sống, được yêu, được hạnh phúc. Các giá trị nó được thể hiện qua ngôn từ vừa sang trọng vừa dân dã thể hiện được vẻ đẹp hình thể và tâm hồn của người phụ nữ. Ngài Christian Manhar đã đọc bài thơ Bánh trôi nước phiên bản tiếng Anh để minh chứng cho nhận định trên./.
Theo Phan Quỳnh - nghean.gov.vn
