Mặc dù chính quyền các cấp và các ngành của tỉnh Nghệ An đã tích cực vào cuộc nhưng đến nay nhiều kiến nghị của người dân vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.
Khó xác định diện tích đất bị thu hồi
Ông Nguyễn Đình Trợi ở khối 11, phường Quỳnh Xuân, thị xã Hoàng Mai, Nghệ An cho biết, gia đình ông đã được chính quyền cấp đất ở từ năm 1976, với diện tích 531m2. Năm 1994, khi thực hiện Dự án khôi phục Quốc lộ 1A thời điểm 1994-1996 (hay còn gọi là Dự án PMU1), diện tích đất của ông bị giải phóng mặt bằng từ tim đường sâu vào 13,5m và có chiều ngang bám Quốc lộ 1A dài 25 m, với diện tích bị thu hồi khoảng hơn 120 m2. Khi đó, nhà nước chỉ đền bù cây cối và tài sản trên đất, còn đất không được bồi thường. Sau này, khi biết được việc không bồi thường đất, ông đã làm đơn yêu cầu bồi thường nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Còn gia đình bà Hồ Thị Bình, cũng ở khối 11, phường Quỳnh Xuân, cũng được cấp đất ở cùng thời điểm với ông Trợi, cũng có chiều ngang bám đường 1A là 25m. Thời điểm thu hồi đất vào những năm 1994 – 1996 để làm Quốc lộ 1A, bà Bình không nhận được tiền đền bù đất nên không biết đã bị thu hồi bao diện tích và cũng không ai đo đạc. Vừa qua, gia đình bà Bình đã làm đơn yêu cầu xác định lại diện tích bị thu hồi và bồi thường diện tích này.
Trao đổi với phóng viên, ông Lê Tiến Dào, công chức địa chính phường Quỳnh Xuân cho biết: “Trong số 452 hộ dân của phường có đất bị thu hồi để mở rộng Quốc lộ 1A vào thời điểm 1994 - 1996, chỉ có hơn 120 hộ dân có tài sản trên đất được bồi thường và có hồ sơ đo đạc, còn lại không có hồ sơ lưu trữ. Đây là điều gây khó khăn cho việc xác định diện tích bị thu hồi để làm cơ sở bồi thường. Việc đo đạc lại là không thể vì không còn hiện trạng đất, chỉ có thể căn cứ vào hành lang giao thông thời điểm chưa mở rộng và sau mở rộng để xác định diện tích thu hồi”.
Liên quan đến vấn đề này, theo ông Phạm Văn Hào, Phó Chủ tịch UBND thị xã Hoàng Mai, đây là tồn tại đang được các cấp giải quyết. Tỉnh Nghệ An đã có nhiều văn bản gửi Chính phủ giải quyết, đảm bảo quyền lợi cho người dân. Tuy nhiên, quá trình xử lý còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do lịch sử để lại. Vì vậy, mong người dân có sự chia sẻ để cùng nhau tháo gỡ.
Cũng trả lời kiến nghị của cử tri thị trấn Cầu Giát liên quan đến kiến nghị của các hộ dân về bồi thường giải phóng mặt bằng nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A, ông Nguyễn Xuân Dinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu cho biết, qua rà soát thị trấn Cầu Giát còn 395 hộ chưa được giải quyết bồi thường. Huyện Quỳnh Lưu đã thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra và đã có 69 hộ có đầy đủ hồ sơ, số còn lại chưa xác định nguồn gốc đất, chưa có giấy tờ chứng minh. UBND huyện đã xin ý kiến của Sở TN&MT, UBND tỉnh Nghệ An giải quyết quyền lợi cho người dân.
Cấp bổ sung hàng ngàn tỷ đồng
Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, Quốc lộ 1A qua tỉnh Nghệ An có tổng chiều dài là 73,8 km, đi qua địa bàn 5 huyện, thị, thành gồm: thị xã Hoàng Mai, huyện Quỳnh Lưu, huyện Diễn Châu, huyện Nghi Lộc và thành phố Vinh. Từ 1994 đến nay, có 2 dự án lớn về mở rộng, nâng cấp Quốc lộ 1A, gồm: Dự án khôi phục Quốc lộ 1 thời điểm 1994 - 1996 (Dự án PMU1) và Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A thời điểm 2010 - 2015.
Quá trình thực hiện dự án, phát hiện nhiều trường hợp được cấp đất trái quy định trong hành lang an toàn giao thông (sau 21/12/1982, thời điểm ban hành Nghị định 203-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng về việc ban hành điều lệ bảo vệ đường bộ); nhiều trường hợp đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, gây khó khăn cho công tác bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng. Tại thời điểm thực hiện Dự án PMU1, chủ trương của tỉnh Nghệ An là không bồi thường đối với phần diện tích đất đã giải phóng mặt bằng thời điểm 1994 -1996.
Đối với Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A thời điểm 2010 - 2015, số hộ dân bị ảnh hưởng phải lập phương án bồi thường là 4.897 hộ gia đình, cá nhân với diện tích đất phải thu hồi để giải phóng mặt bằng là 144 ha. Dự án này đã hoàn thành giải phóng mặt bằng toàn tuyến trước 15/4/2014. Kinh phí chi trả bồi thường đến thời điểm 15/4/2014 là 910 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, nhiều công dân đã có đơn khiếu nại, khiếu kiện gửi đến các cơ quan chính quyền và tòa án nhân dân các cấp yêu cầu bồi thường đối với diện tích đất của các hộ gia đình nằm trong hành lang an toàn giao thông Quốc lộ 1A đã bị giải tỏa khi thực hiện Dự án PMU1 nhưng trước đây mới được bồi thường về tài sản, chưa được bồi thường về đất.
Ngày 30/11/2016, UBND tỉnh Nghệ An ban hành Quyết định số 5989/QĐ-UBND thành lập Tổ công tác liên ngành để soát xét nội dung khiếu kiện của công dân. Theo báo cáo của Tổ công tác, có 678 hộ gửi đơn tới các cơ quan hành chính Nhà nước và 49 hộ khởi kiện ra tòa án.
Quá trình giải quyết đơn thư của các công dân đã gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách. UBND tỉnh đã thành lập tổ công tác rà soát, đi học hỏi kinh nghiệm tại các tỉnh bạn, đồng thời đã có nhiều văn bản xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương.
Trên cơ sở kiến nghị của UBND tỉnh Nghệ An, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý cấp bổ sung kinh phí nguồn trái phiếu Chính phủ cho tỉnh Nghệ An (đối với đoạn từ Cầu Giát đến thành phố Vinh). Tính đến 31/12/2020, toàn bộ số kinh phí hơn 222 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ đã được giải ngân, chuyển về cho các địa phương để hoàn thiện thủ tục chi trả cho các hộ dân theo phương án phê duyệt bổ sung, trong đó ưu tiên những hộ dân sử dụng đất trước năm 1982.
Đối với các hộ dân còn lại, (chủ yếu là các trường hợp có nguồn gốc sử dụng đất sau năm 1982 và các hộ bị ảnh hưởng bởi dự án sử dụng nguồn vốn BOT) UBND tỉnh Nghệ An đã khẩn trương rà soát, hoàn thiện các thủ tục về bồi thường, giải phóng mặt bằng Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A theo quy định.
Ngày 8/4/2022, UBND tỉnh Nghệ An có Công văn số 2442/UBND-TD gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị bố trí kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng phát sinh qua giải quyết đơn thư khiếu nại dự án khôi phục, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A. Theo đó, UBND tỉnh Nghệ An đã chỉ đạo các địa phương tiếp tục kiểm tra, rà soát đảm bảo đúng quy định của pháp luật và quyền lợi của người dân theo hướng dẫn của Bộ TN và MT, trong đó xác định cụ thể những trường hợp đủ điều kiện được bồi thường và lập phương án bồi thường bổ sung với tổng kinh phí hơn 1.282 tỷ đồng.
UBND tỉnh Nghệ An đã đề nghị: “Để kịp thời chi trả cho các hộ bị ảnh hưởng, đảm bảo quyền lợi chính đáng của công dân và giải quyết dứt điểm tình trạng đơn thư khiếu nại kéo dài, UBND tỉnh Nghệ An kính đề nghị Thủ tướng Chính phủ quan tâm chỉ đạo các Bộ, ngành Trung ương sớm trình Thủ tướng Chính phủ phương án xử lý và xem xét cấp bổ sung số kinh phí 1.282,52 tỷ đồng để chi trả cho các hộ dân trong năm 2022 theo quy định”./.
