Trong thông báo ngày 29-7, Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người ước tính các hãng dược Pfizer/BioNTech và Moderna đang tính giá bán vaccine ngừa Covid-19 cho các chính phủ cao hơn 41 tỉ USD so với chi phí sản xuất ước tính.
"Các hãng dược đang đòi cả thế giới tiền chuộc vào thời điểm khủng hoảng toàn cầu chưa từng có. Đây có lẽ là một trong những vụ trục lợi lớn nhất lịch sử" - bà Anna Marriott, quản lý chính sách y tế của Oxfam, một thành viên của Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người, nói.
Ví dụ, Colombia có thể đã phải trả nhiều hơn 375 triệu USD cho các liều vaccine Pfizer/BioNTech và Moderna, so với giá thành ước tính. Đối với các nước giàu, Pfizer/BioNTech và Moderna đã bán hơn 90% số vaccine của họ với giá cao gấp 24 lần chi phí sản xuất ước tính.
Cả hai hãng dược đều không đồng ý chuyển giao đầy đủ công nghệ vaccine với bất kỳ nhà sản xuất có năng lực nào ở các nước đang phát triển dù nó có thể giúp tăng nguồn cung toàn cầu, hạ giá thành và cứu sống hàng triệu người.
Theo Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người, công nghệ vaccine mRNA hàng đầu do Pfizer/BioNTech và Moderna sản xuất - chỉ được phát triển nhờ nguồn ngân sách công với khoảng 8,3 tỉ USD - cho thấy những loại vaccine này có thể được sản xuất với chi phí là 1,2 USD một liều.
Tuy nhiên, chương trình chia sẻ COVAX đã phải chi trả trung bình gấp gần 5 lần, chưa kể cũng phải vật lộn để có đủ liều lượng và đáp ứng tốc độ yêu cầu.
Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người cho biết nếu không có độc quyền dược phẩm về vaccine làm hạn chế nguồn cung và đẩy giá lên, số tiền mà COVAX chi cho đến nay có thể đủ để tiêm chủng đầy đủ cho mọi người ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình bằng giá thành sản xuất.
Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người, Oxfam và UNAIDS, cho rằng việc một số nước giàu không ủng hộ việc dỡ bỏ độc quyền và giảm giá vaccine đang ở mức cao một cách bất hợp lý đã góp phần trực tiếp vào tình trạng khan hiếm vaccine ở các quốc gia nghèo hơn.
"Thật tội lỗi khi phần lớn nhân loại vẫn đang phải đối mặt với dịch bệnh quái ác này mà không được bảo vệ vì độc quyền dược phẩm và siêu lợi nhuận đang được đặt lên hàng đầu" - bà Winnie Byanyima, giám đốc điều hành của UNAIDS, nói.
Mua càng nhiều, giá càng cao
Theo phân tích của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trước đại dịch, các nước đang phát triển đang trả mức giá trung bình là 0,80 USD một liều cho tất cả các loại vaccine không phải là vaccine Covid-19.
Hiện nay, ngay cả một trong những loại vaccine Covid-19 rẻ nhất trên thị trường như Oxford/AstraZeneca cũng có giá gần gấp 4 lần mức giá trung bình; vaccine Johnson & Johnson gấp 13 lần; và các loại vaccine đắt tiền nhất như Pfizer/BioNTech, Moderna và Sinopharm do Trung Quốc sản xuất cao hơn tới 50 lần.
Chưa bao giờ trong lịch sử, các chính phủ mua nhiều vaccine như vậy cho một dịch bệnh và việc sản xuất quy mô lớn lẽ ra sẽ giảm chi phí, cho phép các công ty bán với giá thấp hơn.
Tuy nhiên, Liên minh châu Âu (EU) được cho là đã trả mức giá thậm chí còn cao hơn cho đơn đặt hàng thứ hai của họ từ Pfizer/BioNTech. Trước đó, EU đã trả 31 tỉ euro cho 1,96 tỉ liều vaccine của Moderna và Pfizer/BioNTech.
Liên minh Vaccine cho Tất cả mọi người cho biết giá vaccine được dự đoán sẽ còn tăng nếu các chính phủ không hành động và khả năng phải tiêm nhắc lại trong các năm tới.
Giám đốc điều hành của Pfizer đã đề xuất mức giá dự tính trong tương lai lên tới 175 USD mỗi liều - cao hơn 148 lần so với chi phí sản xuất ước tính.
Và vì các công ty dược phẩm dự đoán sẽ tính giá cao như vậy cho các đợt tiêm nhắc lại, họ sẽ tiếp tục bán vaccine cho các nước giàu thay vì bảo vệ nhân mạng toàn cầu.
"Với tình hình ngân sách chính phủ gặp khủng hoảng ở khắp mọi nơi và các ca mắc Covid-19 ngày càng tăng ở những nước đang phát triển, đã đến lúc chúng ta ngừng hỗ trợ những hãng dược giàu có. Việc cần làm lúc này là đặt con người lên trên lợi nhuận" - bà Maaza Seyoum, đại diện Liên minh châu Phi, nhấn mạnh./.
