Liên hoan phim Việt Nam 2023
Danh sách các phim được chọn để tranh giải chính thức ở các hạng mục đã được công bố. Hạng mục Phim truyện gồm những tác phẩm nổi bật như "Đất Rừng Phương Nam", "Người Vợ Cuối Cùng", "Hồng Hà Nữ Sĩ", "Tro Tàn Rực Rỡ", "Nhà Bà Nữ", "Cô Gái Từ Quá Khứ", "Con Nhót Mót Chồng", "Đào, Phở Và Piano", "Em Và Trịnh", "FANTI", "Hoa Nhài", "Kẻ Ẩn Danh", "578", "Mẹ Ơi, Bướm Đây", và "Mười: Lời Nguyền Trở Lại". Trong số này, bộ phim "Đất Rừng Phương Nam" nổi bật với những tranh cãi xoay quanh sai lệch lịch sử và việc phải sửa chữa một số chi tiết trong phim.
Khi được hỏi về tác động của sự ồn ào xung quanh "Đất Rừng Phương Nam" đến kết quả của phim trong LHP, Cục trưởng Cục Điện ảnh Vi Kiến Thành đã chỉ ra rằng quyết định giải thưởng sẽ dựa vào kết quả của các hội đồng chấm thi và Ban Giám Khảo (BGK). Ông cũng nhấn mạnh rằng ý kiến của dư luận và khán giả sẽ được thể hiện thông qua giải thưởng do khán giả bầu chọn cho phim mình yêu thích. Các quyết định và kết quả tại LHP chỉ căn cứ vào đánh giá của BGK.
Mặc dù danh sách các phim tranh giải đã được công bố, danh sách BGK vẫn chưa được tiết lộ. Thứ trưởng Bộ VHTTDL, ông Tạ Quang Đông, cho biết thông lệ là BGK sẽ được tiết lộ gần LHP và hiện BGK đang tập trung xem các phim dự thi để thực hiện việc chấm giải.
Hơn nữa, danh sách các nghệ sĩ nổi tiếng tham gia LHP cũng chưa được công bố. Ông Tạ Quang Đông cho biết rằng các đoàn làm phim đang xác nhận thành phần nghệ sĩ tham gia, và danh sách chính thức sẽ được công bố trong buổi họp báo ngày 10/11 tại Đà Lạt. Ông tin tưởng rằng với danh sách các phim tham gia trong năm nay, có thể sẽ thấy nhiều nghệ sĩ nổi tiếng góp mặt.
Cuộc giao lưu giữa nghệ sĩ và khán giả, cùng với các sự kiện liên quan đến LHP, sẽ được tổ chức trong thời gian diễn ra sự kiện tại Đà Lạt.
'’Bộ phim Đất rừng phương Nam’' đối đầu với phim '’Người vợ cuối cùng’' của Victor Vũ, một bộ phim tâm lý tội phạm dành cho người trên 18 tuổi. Mặc dù bộ phim của Victor Vũ mới công chiếu chính thức vào ngày 1/11, nhưng đã được chọn tham gia tranh giải Bông sen vàng.
Ngoài ra, còn có bộ phim mới ra mắt và chưa chính thức công chiếu là '’Hồng Hà nữ sĩ'’, cũng là một ứng cử viên đáng chú ý trong hạng mục quan trọng nhất của Liên hoan phim năm nay.
Như vậy, trong danh sách 16 bộ phim tranh giải Bông sen vàng năm nay có đến 2 bộ phim mà Trấn Thành tham gia diễn xuất và sản xuất, đó là 'Nhà bà Nữ' và ''Đất rừng phương Nam''.
Giảm doanh thu vẫn vượt mặt phim chiếu cùng ngày
Sau khi đạt 100 tỷ đồng trong tuần đầu tiên, doanh thu của bộ phim '’Đất rừng phương Nam’' đã giảm mạnh trong tuần tiếp theo, chỉ thu về hơn 23 tỷ đồng. Trong khi đó, bộ phim 'Thành phố ngủ gật', ra rạp cùng ngày, chỉ đạt được doanh thu 223 triệu đồng dù được công chiếu cùng ngày.
Bộ phim 'Đất rừng phương Nam' ra mắt vào ngày 13/10 và ban đầu đã thu được gần 45 tỷ đồng doanh thu trong ba tuần đầu. Tuy nhiên, doanh thu của phim đã giảm dần trong tuần thứ tư và đạt mốc 100 tỷ vào ngày 23/10.
Tranh cãi xoay quanh bộ phim không chỉ là đề tài nóng trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội mà còn thúc đẩy sự chú ý của khán giả. Tuy nhiên, điều này không thể tạo ra một doanh thu lớn trong bối cảnh kém sôi động của thị trường rạp chiếu phim.
Theo Box Office Vietnam, tính đến sáng ngày 30/10, '’Đất rừng phương Nam’' đã thu về 123,5 tỷ đồng. Điều này có nghĩa là trong tuần qua, phim chỉ đạt mức trung bình khoảng 3,35 tỷ đồng mỗi ngày. Tuy nhiên, đây vẫn là bộ phim bán vé tốt nhất tại thời điểm hiện tại.
Trong khi đó, bộ phim tâm lý tội phạm 'Thành phố ngủ gật', ra rạp cùng ngày với 'Đất rừng phương Nam' và chỉ chiếu tại Hà Nội và TP.HCM, đã ghi nhận doanh thu yếu ớt. Sau hai tuần ra mắt, phim chỉ thu về 228 triệu đồng, và hiện không còn được xếp suất chiếu trên các hệ thống rạp lớn như CGV và Lotte, dấn thân vào danh sách phim không thể trụ lại tại rạp.
Trả lời phóng viên của VietNamNet, đạo diễn Lương Đình Dũng của 'Thành phố ngủ gật' cho biết, doanh thu của phim đã vượt xa mong đợi, bởi phim chỉ có nguồn ngân quỹ khoảng 700 triệu đồng. Ông nói: "Phim này được sản xuất cách đây 6 năm, và việc chia sẻ nó với khán giả đã là một niềm vui đối với tôi và đoàn làm phim. Bộ phim được tạo ra với mục tiêu đặc biệt và không hướng đến lợi nhuận cực lớn. Tôi đã xác định nó là một phim dành cho đối tượng khán giả nhất định. Hiện '’Thành phố ngủ gật’' chỉ chiếu 38 suất mỗi ngày, so với gần 6.000 suất mỗi ngày của '’Đất rừng phương Nam’'. Phim đã được chọn tham gia hai LHP quốc tế lớn và nổi tiếng, một thành tích mà không phải bộ phim nào, cả tại Việt Nam và trên thế giới cũng không dễ dàng đạt được."
Trong tuần tới, bộ phim 'Người vợ cuối cùng' của đạo diễn Victor Vũ sẽ ra mắt sớm từ ngày 1/11, trước ngày công chếu chính thức vào ngày 3/11. Sự xuất hiện của bộ phim này có thể ảnh hưởng đến doanh thu của '’Đất rừng phương Nam’' cũng như các bộ phim khác đang được công chiếu.
Tranh luận nảy lửa
Phần lớn tranh luận xoay quanh phim mà nhiều người đã chỉ trích, thậm chí thoá mạ dù chưa xem tác phẩm. Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng đã có những chia sẻ chi tiết liên quan đến bộ phim trên trang cá nhân của mình, lý giải những hiểu lầm và tranh cãi liên quan đến nó.
Theo ông Nguyễn Quang Dũng, nhiều người chỉ trích "Đất rừng phương Nam" mà không xem phim, thậm chí vùi dập và thoá mạ dựa trên thông tin và ý kiến từ các nguồn khác nhau. Đạo diễn cho rằng nhiều người chưa xem phim đã tham gia các cuộc tranh luận và phát triển thông tin theo hướng mà họ muốn, thường là tiêu cực.
Ông Nguyễn Quang Dũng đã cố gắng làm sáng tỏ những hiểu lầm về bộ phim và giải thích các chi tiết bị chỉ trích, nhằm đảm bảo rằng những người chưa xem phim có thể thưởng thức nó mà không bị ảnh hưởng bởi các ý kiến tiêu cực.
Ông Nguyễn Quang Dũng nêu rõ rằng "Đất rừng phương Nam" không mang ý định chính trị và không phản cảnh lịch sử. Những điểm tranh cãi xoay quanh việc sử dụng các hội đoàn trong phim, như Thiên Địa Hội và Nghĩa Hoà Đoàn, được đạo diễn giải thích là chỉ là một phần rất nhỏ của phim, mô tả một ban hội hoặc nhóm người Hoa tại Việt Nam, và không nên bị nhiễu loạn.
Ông Nguyễn Quang Dũng đặc biệt nhấn mạnh rằng bộ phim này dành cho mọi gia đình và mang thông điệp cao cả về tình yêu quê hương và lòng tự hào dân tộc, và không liên quan đến các vấn đề chính trị.
Theo quan điểm của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, phải xem xét một tác phẩm điện ảnh theo nhiều khía cạnh, như câu chuyện, diễn xuất, âm nhạc, hình ảnh, và cách nó tạo ra cảm xúc và giá trị mới cho cộng đồng. Ông cho rằng nhiều phim điện ảnh thành công khi mang đến cảm xúc và tinh thần mà ngôn ngữ văn học không thể diễn đạt được.
Ông Nguyễn Quang Thiều cũng lưu ý rằng "Đất rừng phương Nam" là một bộ phim hư cấu dựa trên một tiểu thuyết văn học cùng tên, và phim có quyền sáng tạo để làm cho tác phẩm thú vị hơn. Ông cũng kêu gọi xem xét một tác phẩm theo góc độ cá nhân, tận hưởng cảm xúc mà nó mang lại và khuyến khích khán giả tìm hiểu thêm về chủ đề khi họ cảm thấy tò mò.
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên nói rằng tranh cãi về phim là cần thiết, nhưng không nên cực đoan. Một bộ phim truyện luôn là sáng tạo và không nên bị xem là bằng chứng lịch sử hoặc căn cứ thực tế. Khán giả có quyền đánh giá phim, nhưng đánh giá về tính "hay" hoặc "dở" của nó, chứ không phải về đúng sai lịch sử. Các phản hồi nên được thể hiện một cách văn minh.
NSND Trọng Trinh: Việc thẩm định lại 'Đất rừng phương Nam' làm tổn thương người sáng tạo. Mua truyện để đọc nếu muốn chính xác, nhưng phim có quyền phóng tác để tạo cảm xúc cho khán giả. Khán giả nên tập trung vào câu chuyện, thực hiện, và diễn xuất thay vì chi tiết lịch sử. Phim này được đánh giá là tốt và đáng tự hào về nó.
Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng việc đòi cắt xén hoặc thay đổi chi tiết nhỏ trong phim là quá mức, và điều này không công bằng với tác phẩm nghệ thuật. Chất lượng phim mới là điều quan trọng, không nhất thiết phải tuân theo lịch sử.
Nhà báo Ngọc Nick M cho rằng tranh cãi quanh một bộ phim phụ thuộc vào thể loại của nó. Nếu phim là hư cấu, không nhất thiết phải tuân thủ lịch sử. Tranh cãi về phim là điều bình thường, quan trọng là nhà sản xuất có chỉnh sửa một cách hợp lý và tránh gây tranh cãi. Đất rừng phương Nam là một dự án phim bom tấn, và việc nó bị tranh cãi có thể dự đoán được.
Đại biểu Quốc hội: Cân nhắc cả yếu tố nghệ thuật và lịch sử khi làm phim.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, đã chia sẻ quan điểm về bộ phim “Đất rừng Phương Nam”, nhấn mạnh sự quan trọng của việc cân nhắc cả yếu tố nghệ thuật và lịch sử khi làm phim.
Theo ông Bùi Hoài Sơn, nghệ thuật sáng tạo dựa trên chất liệu lịch sử luôn là một chủ đề nhạy cảm và gây tranh cãi, không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Việc làm phim lịch sử đòi hỏi sự cân nhắc giữa yếu tố nghệ thuật và lịch sử. Ông nhấn mạnh rằng cả hai quan điểm về việc làm phim lịch sử có lý lẽ riêng và cần phải tìm cách kết hợp lợi thế của cả hai để tạo ra tác phẩm nghệ thuật vừa chân thực, vừa hấp dẫn.
Ông cũng nhấn mạnh rằng việc thể hiện trách nhiệm và cầu thị của các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc kiểm duyệt phim là cần thiết. Tương tác và phối hợp giữa đơn vị sản xuất phim và cơ quan kiểm duyệt có thể giúp chỉnh sửa những chi tiết lịch sử gây tranh cãi để đảm bảo tính chân thực và không gây hiểu sai về lịch sử.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng cần có sự cân nhắc cẩn trọng, không nên giới hạn sự sáng tạo của các nghệ sĩ. Cần tạo điều kiện để các nghệ sĩ làm ra nhiều tác phẩm có chất lượng tốt hơn, đáp ứng nhu cầu của khán giả và sự phát triển của đất nước.
Với việc thúc đẩy sáng tạo và khai thác chất liệu lịch sử để tạo ra các sản phẩm nghệ thuật, chúng ta có thể làm cho lịch sử có cuộc sống mới trong xã hội hiện tại và truyền tải giá trị lịch sử cho thế hệ hiện tại và tương lai.
Bài viết của PGS.TS. Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương xoay quanh phim "Đất rừng phương Nam" đã gây ra nhiều tranh cãi. Phim này đã thu về doanh thu trên 123 tỷ đồng và gây ra nhiều sự chú ý, đặc biệt trong bối cảnh quan tâm xây dựng nền công nghiệp điện ảnh.
Ý kiến của PGS.TS. Nhà văn Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương: Yếu tố giải trí của phim nổi trội hơn yếu tố lịch sử
Ông Nguyễn Thế Kỷ bày tỏ một số cảm nhận về tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam” và phim truyện cùng tên. Phim truyện này đã gây ra tranh cãi về tính lịch sử và giải trí. Ông Kỷ cho rằng yếu tố giải trí của phim nổi trội hơn yếu tố lịch sử, chính trị, nhưng không vì thế mà giới chuyên môn và người xem coi nhẹ hay bỏ qua nội dung lịch sử, văn hóa, phong tục, tập quán.
Ông Kỷ đặt câu hỏi về việc hư cấu trong phim truyện “Đất rừng phương Nam”, dù là phim giải trí, dù có quyền hư cấu cao đến đâu thì quyền đó có lợi gì hơn cho các nghệ sĩ trong sáng tạo nghệ thuật? Nếu muốn hư cấu nhiều hơn, tại sao đạo diễn, biên kịch và ê kíp là phim phải bê nguyên xi tên tiểu thuyết của cụ Đoàn Giỏi; phải lấy tên và hình tượng, hành động, tính cách các nhân vật trong tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam” của cụ như cậu bé An, thằng Cò, bé Xinh, dì Tư Béo, vợ chồng Tư Mắm, ông lão bán rắn, Võ Tòng, bác Ba Phi…? Tác phẩm văn học thường có chức năng kép (hoặc đa chức năng). Ngay trong giải trí lành mạnh cũng đã có liều lượng nhất định, chức năng giáo dục nhẹ nhàng, chức năng thẩm mỹ hợp lý. Có tác phẩm thiên về lịch sử, chính luận, giáo dục, nhưng nếu được “mềm hóa” bằng những nội dung và thủ pháp dí dỏm, hài hước, vui tươi thì hiệu quả tuyên truyền, lan tỏa sẽ cao hơn.
Ông Kỷ bày tỏ một số băn khoăn về bộ phim “Đất rừng phương Nam”. Dù quyền hư cấu của các tác giả nhiều đến đâu chăng nữa, thì một số vấn đề như khung cảnh chợ nổi miền Tây trong phim thời đó (dù trước năm 1945 hay những năm sau đó) là quá đẹp, quá sạch sẽ, quá yên ả; trang phục, điệu bộ của các nhân vật cũng gây ra những băn khoăn, thắc mắc, có phải họ là người dân Nam Bộ không? Dường như ta đã gặp đâu đó trong những bộ phim cổ trang Trung Quốc, Nhật Bản. Tác giả cho rằng lịch sử phải được tôn trọng, phải thể hiện như nó từng xảy ra, và chúng ta không được phép “bài” ai, bênh ai.
Công tác quản lý Nhà nước về điện ảnh cần đổi mới, nâng cao, nhất là năng lực, trách nhiệm của cán bộ Cục Điện ảnh. Việc biên tập phim cần người am hiểu về lịch sử, văn hóa, xã hội; việc thẩm định và cấp phép cho phim cần khoa học, rành mạch và chuyên nghiệp hơn. Cục Điện ảnh cấp phép cho phim “Đất rừng phương Nam” ra rạp rồi, sau đó, dư luận có ý kiến chỗ này, chỗ kia thì lại vội vàng yêu cầu nhà sản xuất và nhà quảng bá phim dừng lại, yêu cầu hãng phim chỉnh sửa. Rõ ràng phim đã được thẩm định, cấp phép. Dường như sai lỗi chỉ ở phía nhà làm phim, còn Cục Điện ảnh thì vô can?
Ông Kỷ cũng cho rằng trong hoạt động văn học, nghệ thuật, dù là người sáng tác, sáng tạo; người làm công tác lý luận, phê bình hay truyền thông, quảng bá (kể cả người xem phim), đều cần trang bị cho mình tư duy, phương pháp và thái độ khách quan, bình tĩnh, trung thực, dân chủ, nhân văn. Tác giả cũng nhắc lại rằng nhiều tác phẩm điện ảnh nổi tiếng của thế giới cũng có không ít hạt sạn.
