Châu Âu ở giữa Đô Thành
Có dịp ghé thăm xã Đô Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An cách TP.Vinh hơn 20 cây số, nhiều người sẽ không khỏi bất ngờ khi thấy quang cảnh những ngôi nhà được xây theo kiểu biệt thự châu Âu mọc lên san sát.
Theo đó, dọc con đường nhựa liên xã Đô Thành, những dãy nhà cao tầng, sầm uất, thậm chí, nhiều căn biệt thự cao 3 - 4 tầng được xây dựng với chi phí vài tỷ đồng. Bên cạnh đó, loạt xe hơi hạng sang cũng được người dân ở đây tậu về, lướt ngang phố cứ ngỡ đang lạc vào khu dân cư siêu sang nào đó tại các thành thị lớn.
Chính bởi vậy, Đô Thành thường được gọi bằng cái tên mỹ miều "ngôi làng tỷ phú của Việt Nam","làng Châu Âu",... khi những người nông dân sống trong các ngôi nhà như lâu đài.
Tuy nhiên một người dân cho biết, giờ về Đô Thành, nếu nhìn biệt thự tiền tỷ, xe hơi hạng sang mà thốt lên ngạc nhiên thì "xưa như trái đất" rồi vì biệt thự, xe con bóng loáng được người dân ở đây xem như một nhu cầu bình thường trong cuộc sống thường ngày mà thôi.
Theo chia sẻ của ông Luyện Xuân Huệ - Chủ tịch UBND xã Đô Thành, xã đang có hơn 4.000 hộ với gần 18.000 nhân khẩu thì 3/4 trong số đó có nhà cao tầng, biệt thự.
Ít ai biết được rằng, trước đó vào những năm 80 của thế kỷ 20, Đô Thành từng là một trong những xã nghèo nhất Nghệ An. Đây là một vùng chiêm trũng thuần nông, cuộc sống người dân nơi đây chủ yếu sống bằng cây lúa, một nắng hai sương, cần cù lam lũ nhưng cái đói cái nghèo vẫn cứ đeo bám.
Chỉ đến những năm 1990, sau khi một vài người trong xã đã nảy ra ý định đi lao động ở châu Âu, làn sóng xuất ngoại bùng nổ đã khiến diện mạo của Đô Thành thay đổi chóng mặt, trở thành xã giàu nhất tại huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
Đổi đời nhờ xuất ngoại
Trước năm 80, nhiều người dân ở đây đi buôn gỗ, làm mộc, đồ gỗ Đô Thành từng nổi tiếng khắp cả vùng vì mẫu mã đẹp, đây cũng là nghề giúp bà con thoát nghèo. Lúc đầu chỉ là một vài điểm nhỏ lẻ, thủ công, sau đó người ta mở xưởng, mở rộng kinh doanh và xem đây là nghề chính trong gia đình.
Thế nhưng, đến đầu những năm 1990, thị trường đồ gỗ trở nên bão hòa, sản phẩm làm ra ế ẩm nên người dân bỏ nghề. Một số người bắt đầu chuyển hướng tìm kiếm tương lai bằng việc xuất ngoại. Ban đầu toàn xã cũng chỉ có một vài người đi Nga, Ba Lan, Đức để lao động kiếm sống.
Về sau thấy làm ăn được, những người xuất ngoại kiếm được nhiều tiền về kéo anh em, họ hàng cùng "đi Tây", lượng người xuất khẩu lao động ngày một tăng lên.
Kể từ năm 2000, nhiều người đang làm ở Nga, Ba Lan, Đức, Pháp đã sang Anh để tìm việc làm. Trong 400 hộ dân thì có gần 1/3 số dân trong xã đi làm ăn ở các nước. Có thời điểm con số này lên đến hơn 1 nửa, có những hộ gia đình tới 99% người thân đi làm ở nước ngoài. Chính nhờ hướng đi này mà người dân nơi đây đã đổi thay một cách chóng mặt.
Hiện toàn xã có gần 9.000 người trong độ tuổi lao động, trong đó có 1.353 người đi xuất khẩu lao động ở các nước châu Âu, hơn 1.000 người đi làm việc, buôn bán tại Lào, gần 500 người đang làm việc tại các nước và vùng lãnh thổ châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan...
Tính trung bình một nhà có ít nhất một người đi xuất khẩu lao động. Ước tính hằng năm chi phí người xuất khẩu lao động gửi về hơn 200 triệu USD (tương đương gần 5.000 tỷ đồng).
"Làng tỷ phú" tại Việt Nam đã từng xuất hiện trên Reuters vào năm 2019, trong bài viết tác giả James Pearson đề cập, dù từ lâu đã được mệnh danh là ngôi làng có nhiều tỷ phú nhất Việt Nam, song phần lớn số tiền gửi về xã Đô Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An thường trải qua một chặng đường rất dài.
Phần lớn những gia đình tại đây, dù sống trong những căn biệt thự nguy nga, nhưng được trả bằng tiền của những người thân đang lao động ở nước ngoài. Ông Nguyễn Văn Hà, chủ tịch xã Đô Thành cũng cho biết: "Có tới 70 đến 80% biệt thự ở đây đã được xây dựng bằng kiều hối".
"Nếu kiếm tiền ở trong nước, sẽ tốn rất nhiều thời gian để xây dựng một ngôi nhà lớn như thế này", ông Hà vừa nói vừa chỉ tay về những căn biệt thự lớn, nhiều tầng nằm bên cạnh trụ sở Ủy ban Nhân dân xã.
Những lao động nước ngoài đã gửi tới 16 tỷ đô la Mỹ kiều hối về Việt Nam vào năm 2018, cao gấp đôi so với thặng dư thương mại cùng kỳ trong nước. Dữ liệu từ tổ chức Ngân hàng Thế giới (WB) cho thấy kiều hối về Việt Nam đã tăng tới 130% trong 10 năm qua.
Tại Nghệ An, Hà Tĩnh và các tỉnh lân cận, các chính sách địa phương khuyến khích việc xuất khẩu lao động một cách hợp pháp. Tính riêng tại Nghệ An, tỉnh này đã kiếm được tới 255 triệu đô la Mỹ hàng năm từ các lao động ở nước ngoài.
"Những số liệu về lượng kiều hối thậm chí có thể cao hơn so với ghi nhận, do tiền được chuyển thông qua nhiều kênh không chính thức, như tiền mặt hoặc hàng tiêu dùng, đều không được tính", ông Nguyễn Trí Hiếu, một nhà kinh tế tại Hà Nội và cựu cố vấn Chính phủ, cho biết với Reuters.
Hầu hết thanh niên lớn lên đều đi làm ăn xa nên đến Đô Thành chỉ toàn bắt gặp trẻ con, người già. Đó cũng là lý do mà có những ngôi nhà xây khang trang dù trong đó chỉ vài người ở, hoặc quanh năm chủ nhà mới về nước và mở cửa ở một lần, còn lại đóng cửa im lìm.
Những cánh đồng lúa thênh thang, từng là nguồn sống của bà con nơi đây giờ đây bỏ hoang, dân chỉ cày cấy 2 vụ thay vì 4 vụ như trước đây. Mà người làm ruộng cũng không hẳn là vì cuộc sống, nhiều hộ làm chỉ để khuây khỏa.
Tuy nhiên, thời gian trở lại đây, việc xin visa đi các nước châu Âu và cơ hội việc làm ở đây trở nên khó khăn. Nhiều người Đô Thành quyết định về quê lập nghiệp, số ít lại đi sang các quốc gia khác tìm cơ hội mới. Nhiều người sau khi thành công đã thành lập công ty, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương./.
