Nội dung vụ việc
Doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên do ông Trần Bá Phúc và bà Tạ Thị Nhiên (còn gọi là Liên) làm chủ, trụ sở làm việc tại xóm 10A, xã Bảo Thành, huyện Yên Thành, được cấp phép kinh doanh vàng bạc.
Một số xã ở huyện Yên Thành và huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, các con em đi xuất khẩu lao động gửi về cho gia đình một số ngoại tệ đáng kể. Số ngoại tệ này các gia đình thường gửi cho ngân hàng, hoặc giữ tại gia đình phục vụ đời sống.
Biết được điều đó, bất chấp quy định của pháp luật (Khoản 8 Điều 2 Luật Tổ chức tín dụng) “Nghiêm cấm cá nhân, tổ chức không phải là tổ chức tín dụng thực hiện hoạt động ngân hàng”, vợ chồng ông Phúc, bà Nhiên tự ý phát hành sổ tiết kiệm, dùng dấu của doanh nghiệp đóng vào sổ, ngang nhiên huy động vốn của người dân, với lãi suất cao hơn ngân hàng 1%.
Vợ chồng ông Phúc, bà Nhiên tuyên truyền: “Chúng tôi kinh doanh có con dấu, mã số thuế, được Nhà nước cho phép, mọi người có tiền, ngoại tệ đến đây gửi được thanh toán đầy đủ như ngân hàng”, nên đã thu hút được hàng trăm người dân, với số lượng tiền và ngoại tệ rất lớn. Đến tháng 4/2016 doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên ngừng hoạt động, tuyên bố vỡ nợ, làm cho hàng trăm người dân bàng hoàng. Theo những người bị hại, khoảng từ năm 2012 đến tháng 12/2016 vợ chồng ông Phúc, bà Nhiên tự phát hành sổ tiết kiệm tiền huy động của 164 hộ dân, với số tiền lên đến mấy chục tỉ đồng.
Dân đến đòi tiền, nhưng doanh nghiệp này thách thức không trả, thậm chí còn cho người dùng mã tấu gây thương tích cho 2 người. Người dân đã trình báo nhưng không một cơ quan chức năng nào của huyện Yên Thành vào cuộc. Vô cùng hoang mang cho rằng có “bất thường” trong vụ việc này, họ đã gửi đơn liên tiếp nhiều lần, gặp trực tiếp trình bày. Cuối cùng, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Yên Thành cũng thụ lý đơn.
Người dân chờ mãi đến 8 tháng vẫn không có kết luận điều tra. Đến tháng thứ 9 ngày 21/8/2018, người bị hại nhận được Quyết định số 25 của Cơ quan Cảnh sát điều tra huyện Yên Thành: “Căn cứ vào Khoản 2 Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự, căn cứ Điều 36 và Điều 158 Bộ luật Tố tụng dân sự: không khởi tố vụ án hình sự đối với tố giác tội phạm của 164 công dân cùng tố giác bà Tạ Thị Liên (chủ doanh nghiệp vang bạc Phúc Nhiên) lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.
Người dân vô cùng bất bình, thiếu lòng tin vào cơ quan có thẩm quyền huyện Yên Thành. Bà Nguyễn Thị Thảo xóm 4 xã Sơn Thành 2 lần gửi tiết kiệm bị chiếm đạt 11.500 USD, ông Nguyễn Hữu Bình xã Sơn Thành bị chiếm đoạt 50.000 USD và 350 triệu đồng, bà Nguyễn Thị Hạnh xóm 4, xã Sơn Thành bị chiếm đoạt 42.700 Euro, bà Nguyễn Thị Nhung xóm 11 xã Sơn Thành bị chiếm đoạt 30.000 Euro, ông Lê Đình Mậu xóm 3, xã Sơn Thành bị chiếm đoạt 1.590.000.000 đồng.
Thống kê chưa đầy đủ, doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên tự phát hành sổ tiết kiệm đã chiếm đạt của người dân ở huyện Yên Thành, huyện Nghi Lộc số tiền khoảng trên 74 tỉ đồng và hàng trăm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Vụ việc nguy cơ “chìm xuồng”
Khi sự việc xảy ra nhân dân huyện Yên Thành và nhân dân huyện Nghi Lộc nói chung, người dân bị hại nói riêng vô cùng căm phẫn. Đây là một vụ án lớn, với thủ đoạn lừa đảo đã rõ, vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Đến nay, đã có 15 tờ báo và tạp chí viết bài phân tích sai phạm của doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên, yêu cầu cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An nhanh chóng điều tra, thanh tra xử lý nghiêm minh người phạm tội, thu lại tiền, ngoại tệ cho dân. Điển hình như: báo Công an Nghệ An, báo Người cao tuổi, báo Pháp luật và Đời sống, báo Nghệ An, báo Nông nghiệp, Vietnamnet, báo Phụ nữ, VNEXPRESS, Kinh tế đô thị, Đấu thầu, Kênh VT 14, Nghệ An 24h. Mặc dù báo chí vào cuộc quyết liệt như vậy nhưng chính quyền và các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An vẫn để mặc người dân.
Quá bức xúc người bị hại đã gửi đơn đi khắp nơi, nhiều lần trực tiếp gặp lãnh đạo, cơ quan chức năng từ huyện đến tỉnh kêu cứu nhưng đều vô vọng. Nhiều người cao tuổi tuyệt vọng, gom góp được ít tiền dưỡng già, gửi tiết kiệm vào doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên nay mất trắng, vô cùng đau đớn. Người bị hại vô cùng hoang mang, vụ việc đến nay đã 5 năm nhưng các cơ quan tố tụng huyện Yên Thành và tỉnh Nghệ An không xem xét lại vụ án này để mặc dân.
Quan điểm của Luật sư
Luật sư Thái Bình Dương, Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An cho rằng, hành vi tự ý mở sổ tiết kiệm để huy động hàng chục tỉ đồng của nhân dân rồi tháo biển hiệu, tuyên bố vỡ nợ của doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Hành vi này cần xử lý hình sự để thu hồi tiền cho dân.
Theo Luật sư Chu Thanh Hải, Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An, trên cơ sở phân tích các yếu tố cấu thành tội phạm thì doanh nghiệp tư nhân vàng bạc Phúc Nhiên đã có dấu hiệu phạm các tội sau:
1. Tội “Lừa đảm chiếm đoạt tài sản” quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự. Đây là tội phạm rất nghiêm trọng. Người phạm tội sẽ bị truy tố theo khoản 4 Điều 174 với mức phạt từ 12 năm đến 20 năm tù.
2. Tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, quy định tại Điều 221 Bộ luật Hình sự. Đây là tội rất nghiêm trọng. Người phạm tội sẽ bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
3. Tội “Cố ý gây thương tích” quy định tại Điều 135 Bộ luật Hình sự. Người phạm tội sẽ bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm.
Luật sư Chu Thanh Hải đề nghị cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An cho biết: Vì sao một loạt hành vi do ông Phúc, bà Nhiên núp bóng doanh nghiệp vàng bạc thực hiện, số tiền bị chiếm đoạt rất lớn gây ra nhưng cơ quan tố tụng tại huyện Yên Thành và Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An cho rằng lại không có tội. Vậy do trình độ đánh giá, phân tích tính chất mức độ hành vi của tội phạm có vấn đề hay vì lý do nào khác?
