Sáng ngày 1/8/2022, Hội nghị thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì trực tuyến.
Cùng Tham dự Hội nghị trực tuyến, tại đầu cầu Hà Nội có Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, đại diện lãnh đạo nhiều bộ, ngành chức năng, và đại diện một số tập đoàn, doanh nghiệp, lãnh đạo các địa phương tại nhiều điểm cầu trên cả nước.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, tính đến nay trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, nhà ở cho công nhân, quy mô xây dựng khoảng 156.000 căn, với tổng diện tích hơn 7,79 triệu m2.
Các đơn vị đang tiếp tục triển khai 401 dự án, với tổng diện tích khoảng 22,718 triệu m2, quy mô xây dựng khoảng 455.000 căn.
Với kết quả này, việc phát triển nhà ở xã hội cho công nhân, người thu nhập thấp chưa đáp ứng được nhu cầu cùng như yêu cầu đặt ra, do đó việc phát triển nhà ở xã hội cần tập trung đẩy mạnh hơn trong thời gian tới.
Trong phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cũng đề cập đến một loạt tồn tại, khó khăn như là trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua-bán nhà ở xã hội còn kéo dài, thậm chí phức tạp hơn các dự án nhà ở thương mại...
Cụ thể, về thực hiện miễn tiền sử dụng đất đối với chủ đầu tư, theo quy định của pháp luật về nhà ở thì chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được miễn tiền sử dụng đất trong phạm vi dự án (bao gồm cả phần kinh doanh nhà ở thương mại). Tuy nhiên theo pháp luật về đất đai (khoản 3 điều 8 Thông tư số 10/2018/TT-BTC) thì yêu cầu chủ đầu tư khi bán nhà cho khách hàng thì phải nộp lại số tiền sử dụng đất được miễn.
Đồng thời, các đối tượng nhà ở xã hội phải đáp ứng đủ điều kiện, được các cơ quan có thẩm quyền thẩm định về đối tượng, điều kiện…
Thêm vào đó, việc xác định giá trước khi thực hiện bán, cho thuê, cho thuê mua đối với nhà ở xã hội đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách phải được cơ quan nhà nước cấp tỉnh thẩm định cũng kéo dài thời gian, tốn kém cho doanh nghiệp. Các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã ban hành chưa đủ hấp dẫn, không thực chất, không thu hút, khuyến khích chủ đầu tư.
Ngoài ra, quy định các dự án nhà ở xã hội phải dành tối thiểu 20% diện tích nhà ở xã hội trong dự án để cho thuê và chủ đầu tư chỉ được bán sau 5 năm đưa vào sử dụng.
Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều dự án không cho thuê được phần diện tích này dẫn đến tình trạng các căn hộ để không, lãng phí trong khi đó chủ đầu tư không được bán dẫn đến không thu hồi được vốn, làm giảm thu hút đầu tư.
Việc ngân sách trung ương chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi khiến việc xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công nhân gặp không ít khó khăn. Hiện mới bố trí được khoảng 3.163/9.000 tỉ đồng cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2016-2020 (chỉ đáp ứng khoảng 35% so với nhu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội).
Một vấn đề nữa, nhiều địa phương chưa quan tâm đến phát triển nhà ở xã hội, chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội trong quy hoạch đô thị, khu công nghiệp, chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội, dẫn đến thiếu quỹ đất sạch để triển khai các dự án nhà ở xã hội…
Đối với việc giải ngân gói hỗ trợ cho Chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân: Tính đến ngày 05/7/2022, có 41/63 địa phương có báo cáo trong đó số lượng dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đang triển khai là 240 dự án,. Hiện mới bố trí cho Ngân hàng Chính sách xã hội trong giai đoạn 2016-2020 đạt thấp, khoảng 3.163/9.000 tỷ đồng (chỉ đáp ứng khoảng 35% so với nhu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội).
Qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế của một số nước tương đồng với Việt Nam như Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, ông Nguyễn Thanh Nghị nhận định, hầu hết các nước đều đẩy mạnh phát triển nhà ở cho thuê, thông qua các hình thức trực tiếp đầu tư công hoặc giao cho doanh nghiệp nhà nước đầu tư hoặc có các chính sách hỗ trợ chủ đầu tư hoặc người dân thuê, mua nhà ở xã hội.
Cũng tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Xây dựng kiến nghị trong thời gian tới cần đẩy mạnh nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở 2014 đồng bộ với Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Đấu thầu (sửa đổi), Luật Thuế… Đồng thời tách riêng chính sách nhà ở cho công nhân để có cơ chế khuyến khích, ưu đãi nhằm phát triển loại hình nhà lưu trú cho công nhân trong khu công nghiệp. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm pháp luật trong việc thực hiện pháp luật về phát triển nhà ở xã hội.
