Do không có năng lực để đáp ứng, đảm bảo các tiêu chí trong hồ sơ mời thầu, dự thầu, Cty Cổ phần Vận tải và Xây dựng Thương mại Hà Minh (Cty Hà Minh, đóng tại số 41, đường Xuân Diệu, P. Bắc Hà, TP Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh) đã làm giả hồ sơ để tham gia đấu thầu và trúng gói thầu "Nâng cấp tuyến đường giao thông từ Trung tâm xã Kỳ Ninh đến Trạm Biên phòng xã Kỳ Ninh, thị xã Kỳ Anh" với tổng mức đầu tư 14,32 tỷ đồng. Cũng tại dự án này, Thanh tra Sở Tài chính Hà Tĩnh đã phát hiện nhiều sai phạm liên quan.
 
Sai phạm trong dự toán, thi công
 
Dự án Nâng cấp tuyến đường giao thông từ Trung tâm xã Kỳ Ninh đến Trạm Biên phòng xã Kỳ Ninh do UBND thị xã Kỳ Anh là chủ đầu tư; Cty TNHH Sinh Cường Thịnh làm tư vấn giám sát, Cty Hà Minh trực tiếp thi công. Công trình được khởi công vào tháng 3- 2016 và hoàn thành vào tháng 8- 2018.
 
Sau khi đưa vào sử dụng, nhận thấy dấu hiệu sai phạm tại dự án này, Sở Tài chính tỉnh Hà Tĩnh đã lập đoàn thanh tra để kiểm tra và chỉ ra hàng loạt sai phạm trong việc lập, phê duyệt dự toán, lựa chọn nhà thầu, công tác thi công và lãng phí ngân sách Nhà nước. Theo Kết luận Thanh tra số 261/KLTT-STT ngày 21- 1- 2020, Dự án trên được lập và phê duyệt dự toán cao hơn chế độ quy định gần 597 triệu đồng. Lý do, khi điều chỉnh dự toán, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn không điều chỉnh giá vật liệu làm tăng số tiền gần 567 triệu đồng (trong đó chi phí xây dựng trên 531 triệu đồng, các chi phí khác hơn 36 triệu đồng). Bên cạnh đó, việc lập và phê duyệt dự toán đơn giá bê-tông bù vênh sử dụng đơn giá bê-tông mặt đường không đúng, vì phần bù vênh không có thiết kế khe co, khe giãn, làm tăng giá trị dự toán lên hơn 30 triệu đồng. 
 
Theo hồ sơ thiết kế, bê-tông mặt đường dày 22cm (không bao gồm phần bù vênh). Tuy nhiên, qua kết quả giám định tại hiện trường, có nhiều vị trí không đạt chiều dày thiết kế. Cụ thể, từ Km0+00 đến Km1+910 có 12/20 vị trí không đạt 22cm, đặc biệt có vị trí chỉ đạt 13,94cm (kể cả phần bù vênh). Khối lượng bê-tông thi công thiếu so với nghiệm thu là gần 124m3, tương ứng số tiền hơn 303 triệu đồng. Cũng theo thiết kế bản vẽ thi công, bề rộng khe co là 8mm, khe giãn là 25mm, tuy nhiên, kết quả giám định cho thấy các loại khe chỉ rộng 6mm. Trong khe co, khe giãn không có gỗ, tương ứng với khối lượng bê- tông mặt đường đã nghiệm thu là 55,06m3 gỗ, trị giá gần 381 triệu đồng.
 
Theo khuyến cáo của Sở Giao thông Hà Tĩnh, việc sử dụng xi-măng PC40 làm đường bê-tông sẽ có giá thành thấp hơn loại xi-măng PC30. Tuy nhiên chủ đầu tư vẫn phê duyệt dự toán sử dụng xi-măng PC30 và phụ gia để sản xuất bê-tông mác 300 khiến giá dự toán phần xây lắp tăng gần 2,7 tỷ đồng. 
 
Làm giả hồ sơ để đấu thầu
 
Theo điều kiện của hồ sơ mời thầu, Cty Hà Minh phải chứng minh năng lực và kinh nghiệm của mình bằng 3 hợp đồng thi công, trong đó phải có 2 hợp đồng tối thiểu 10 tỷ đồng và 1 hợp đồng tối thiểu 6 tỷ đồng. Để được dự thầu và trúng thầu, Cty Hà Minh đã giả mạo hợp đồng Nâng cấp mở rộng đường Tỉnh lộ 21, H.Thạch Hà, gần 14,5 tỷ đồng; hợp đồng Đường giao thông nông thôn xã Tượng Sơn, H. Thạch Hà, trên 10 tỷ đồng và hợp đồng Đường nối từ đường Hồ Chí Minh vào đường trục chính xã Hương Long, H. Hương Khê, gần 7 tỷ đồng. Quá trình thanh kiểm tra, Thanh tra Sở Tài chính Hà Tĩnh kết luận: "Qua tiến hành xác minh tại các đơn vị liên quan thì các hợp đồng thi công của Cty Hà Minh đều là giả mạo".
 
Để xác nhận thêm sự việc, P.V về xã Tượng Sơn, H.Thạch Hà tìm hiểu. Ông Dương Kim Huy- Chủ tịch UBND xã cho biết: "Năm 2011, xã Tượng Sơn có thi công một số tuyến đường với chiều dài khoảng 4km, do Cty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng Liên Minh (P. Nam Hà, TP Hà Tĩnh) trúng thầu và trực tiếp thi công. Cty Hà Minh không thi công công trình nói trên. Có thể, do quen biết nên họ mượn hồ sơ năng lực của nhau thôi".
 
Tại Ban quản lý các dự án xây dựng cơ bản H. Thạch Hà, ông Ngô Đức Quy- Giám đốc Ban xác nhận: "Gói thầu mà Kết luận Thanh tra Sở Tài chính đề cập là do Cty CP xây dựng Nam Định (tại 151 Trần Phú, TP Hà Tĩnh) thi công. Cty Hà Minh không tham gia gói thầu nào của dự án Nâng cấp mở rộng đường Tỉnh lộ 21 cả". Cũng theo ông Quy, trường hợp kê khai khống trong hồ sơ dự thầu như trên, theo quy định của pháp luật sẽ bị phạt rất nặng, có thể cấm thầu đến 3 năm. Nếu để lại hậu quả nghiêm trọng thì sẽ bị truy cứu hình sự… 
 
Trước những sai phạm tại dự án Nâng cấp tuyến đường giao thông từ Trung tâm xã Kỳ Ninh đến Trạm Biên phòng xã Kỳ Ninh, Kết luận thanh tra của Sở Tài chính kiến nghị: Đối với chủ đầu tư, yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm, có hình thức kỷ luật phù hợp đối với tập thể, cá nhân để xảy ra những sai sót nêu trên. Nghiêm túc rút kinh nghiệm trong quá trình quản lý dự án, lập, phê duyệt hồ sơ thiết kế, dự toán công trình; công tác đánh giá lựa chọn nhà thầu; công tác nghiệm thu, thanh toán, quyết toán công trình.

Đối với cơ quan thẩm định, Phòng quản lý đô thị và kinh tế thị xã Kỳ Anh nghiêm túc kiểm điểm rút kinh nghiệm trong công tác thẩm định hồ sơ thiết kế, dự toán. Về kinh tế, gây thiệt hại ngân sách nhà nước, có dấu hiệu vi phạm pháp luật nên đã chuyển hồ sơ đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hà Tĩnh tiến hành điều tra theo thẩm quyền. Tuy nhiên, ngày 3- 9- 2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hà Tĩnh có Thông báo số: 489/TB-CSĐT-VPĐT về kết quả giải quyết nguồn tin về tội phạm, xác định: "không có thiệt hại hoặc không có căn cứ xác định thiệt hại".
 
Được biết, mặc dù có hành vi gian lận trong hồ sơ dự thầu (vi phạm Điều 43 và Điều 89 của Luật Đấu thầu 2013), nhưng năm 2018, Cty Hà Minh vẫn liên tiếp trúng 3 gói thầu do UBND xã Kỳ Ninh (thị xã Kỳ Anh) làm chủ đầu tư. Cụ thể, gói thầu Nâng cấp mương tưới tiêu nội đồng phục vụ sản xuất, gần 3,1 tỷ đồng (tháng 6- 2018); gói thầu Nâng cấp các tuyến đường giao thông hai bên Đền thờ Chế thắng phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu, gần 6 tỷ đồng (tháng 8- 2018) và gói thầu Nâng cấp tuyến đường từ thôn Bàn Hải đi bãi tắm xã Kỳ Ninh, trên 12 tỷ đồng (tháng 11- 2018).