Theo đó, nhà thờ Nguyễn Duy thuộc thôn Tân Tiến, xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) là một công trình kiến trúc cổ được xây dựng vào thời Nguyễn, đời vua Duy Tân năm thứ 7 ( Ất Mùi / 1895), thờ Trung chế Nguyễn Duy. Tọa lạc trên diện tích 162m2, giữa một vùng dân cư đông đúc, trù phú. Nhà thờ có mặt bằng kiến trúc hình chữ Nhị gồm hai tòa thượng điện và hạ điện, mặt ngoảnh về hướng Đông – Bắc. Nhà thờ còn có tên gọi khác là từ đường chi trưởng họ Nguyễn Huy.
Nhà thờ là nơi thờ tự, tưởng niệm và tri ân Thiên hộ, Trì uy Tướng quân, Thủ ngự Tổng tri ty Phi kỵ úy, Thiêm tổng tri, Trung chế Nguyễn Duy. Ông sinh vào khoảng giữa thế kỷ thứ XVIII, mất đầu thế kỷ thứ XIX. Xuất thân là võ quan, giữ chức Thị hậu nội nhuệ, Đội trưởng Tiền đội ưu binh trong nội phủ, năm Cảnh Hưng thứ 35 (Giáp Ngọ - 1774), Nguyễn Duy theo phò tá Quốc lão Việp quận công Hoàng Ngũ Phúc, tiến đánh Thuận - Quảng lập được nhiều công lao.
Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Duy gắn liền với việc ổn định nội trị, củng cố vương triều vua Lê Hiển Tông nửa sau thế kỷ thứ XVIII trong lịch sử dân tộc. Với những công lao đóng góp to lớn, ông đã được nhà vua ban 3 đạo sắc phong chuẩn chỉ các chức vụ để ghi nhận những công lao về võ nghiệp. Nối tiếp truyền thống vẻ vang đó của dòng họ, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, dòng họ Nguyễn Huy đã có nhiều người tham gia kháng chiến. Trong đó, có năm người con ưu tú anh dũng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hiện nay, nhà thờ Nguyễn Duy còn lưu giữ nhiều đồ tế khí cổ có giá trị như: Đại tự, câu đối, bảng dán chúc văn, ống hương, mâm cỗ bồng có niên đại trên dưới trăm năm… đặc biệt là ba đạo sắc phong của vua Lê Hiển Tông có niên đại 240 năm vẫn giữ gìn, bảo lưu gần như nguyên vẹn.
Với ý nghĩa lịch sử đó, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có Quyết định số 4107/QĐ-UBND công nhận Nhà thờ Nguyễn Duy là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp tỉnh./.
