Chiến sự tại Ukraine và tác động lan truyền của sự kiện này đã kéo giá dầu thế giới tăng vọt thời gian qua, khiến hàng loạt chính phủ trên thế giới phải tung hỗ trợ để xoa dịu gánh nặng tài chính cho người dân.
Hôm 30/5, giá dầu thô Brent lên trên 120 USD một thùng sau khi Liên minh châu Âu (EU) thông báo cấm nhập 90% dầu Nga.
Giá xăng trung bình tại Mỹ hôm 31/5 vì thế cũng lên kỷ lục, với 4,62 USD một gallon (3,78 lít), tăng 52% so với năm ngoái. Người dân tại 7 bang của Mỹ đang trả ít nhất 5 USD cho mỗi gallon xăng. Giá ở California thậm chí lên tới hơn 6 USD. Áp lực lạm phát có thể siết tiêu dùng rất nhanh và khiến tăng trưởng của Mỹ chững lại.
"Giá xăng thường tác động lớn lên tâm lý tiêu dùng và được coi là hàn thử biểu cho lạm phát trong tương lai", Jeffrey Roach – nhà kinh tế học tại LPL Financial nhận xét trên Washington Post, thêm rằng "Đặc biệt là trong thời điểm mở cửa trở lại, nhu cầu di chuyển được dự báo tăng đột biến, giá xăng sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch lái xe. Còn giá dầu nhìn chung sẽ tác động đến vé máy bay".
Để đối phó với giá xăng tăng phi mã, giới chức một số khu vực đang xem xét cắt giảm thuế. Từ 1/6 đến cuối năm, bang New York cắt giảm thuế khí đốt xuống còn 16 xu/gallon. Chính quyền bang Michigan cũng thông qua dự luật tạm dừng thu thuế nhiên liệu từ cuối tháng 5.
Một số bang áp dụng chính sách giảm thuế như Kansas đang tính tới việc giảm thuế hàng tạp hóa, New Mexico giảm 1.000 USD thuế cho các gia đình gặp khó khăn vì giá nhiên liệu.
Nhà Trắng cũng đang xem xét việc giảm thuế khí đốt liên bang khi nhóm chuyên gia kinh tế của Tổng thống Mỹ Joe Biden gần đây thảo luận về thuế khí đốt và dự kiến sẽ gặp nhau vào cuối tuần này để đàm phán thêm.
Ông Biden từng nhiều lần tuyên bố sẽ tìm mọi cách để giảm giá xăng. Dù vậy, các chuyên gia nhận định chính quyền Mỹ ít có các lựa chọn trong việc kìm giá xăng và lạm phát.
Anh hồi tháng 5 công bố gói chính sách trị giá 19 tỷ USD nhằm giúp các hộ gia đình ứng phó với sinh hoạt phí tăng cao, đồng thời đánh thuế lợi nhuận bất thường với các công ty năng lượng để kìm giá xăng dầu.
Theo đó, mỗi hộ gia đình Anh sẽ nhận khoản tín dụng trị giá 505 USD cho hóa đơn năng lượng của gia đình từ tháng 10.
Điểm đáng chú ý trong gói chính sách này là quy định về mức thuế năng lượng mới 25% sẽ đánh vào phần lợi nhuận của các công ty dầu khí. Thuế này sẽ chỉ mang tính tạm thời, khi giá dầu và khí đốt trở lại bình thường, thuế sẽ được hủy bỏ.
Theo tính toán của Bộ Tài chính Anh, thuế mới sẽ giúp thu về ngân sách 6,08 tỷ USD trong năm tới. Số tiền này cộng với 10 - 17 tỷ USD sẽ chi cho việc trợ cấp những người nghèo nhất.
"Chúng ta cần đảm bảo hỗ trợ cho những người đang gặp khó khăn và đối mặt nguy cơ", Bộ trưởng Tài chính Vương quốc Anh Rishi Sunak nói khi công bố gói chính sách trên.
Từ tháng 3, Đức phát thêm tiền mặt cho người lao động, đồng thời giảm giá xăng, giảm giá vé các phương tiện giao thông công cộng. Nhiều cửa hàng xăng dầu ở Đức cũng hạ giá bán để hỗ trợ người tiêu dùng.
Pháp cam kết hạn chế mức tăng giá điện theo quy định ở mức 4%, đồng thời triển khai gói hỗ trợ trị giá gần 27 tỷ USD với các công ty về chi phí khí đốt và điện. Từ đầu tháng 4, Pháp áp dụng việc trợ giá 0,16 USD/lít xăng, dầu diesel cho người dân, dự kiến tiêu tốn khoảng 2,15 tỷ USD.
Giảm thuế cũng là cách nhiều bang ở Canada lựa chọn để ghìm giá nhiên liệu. Hồi tháng 4, chính quyền Ontario công bố kế hoạch giảm thuế xăng dầu thêm hơn 5 cent một lít trong 6 tháng cuối năm. Tháng 3, chính quyền Alberta cũng thông báo sẽ không thu thuế nhiên liệu (hiện ở mức 13 cent một lít) nếu giá dầu WTI còn trên 90 USD. Giá xăng trung bình tại Canada lần đầu chạm mốc 2 đôla Canada một lít giữa tháng trước, theo CTV News.
Hà Lan, từ tháng 4, thuế nhiên liệu được giảm 17 cent một lít với xăng và 11 cent một lít với dầu diesel. Thuế VAT lên năng lượng cũng giảm từ 21% xuống 9%, bắt đầu từ tháng 7. Tổng cộng, gói này sẽ khiến Bộ Tài chính Hà Lan mất 2,8 tỷ euro và sẽ được áp dụng ít nhất 6 tháng. Ở nước này, thuế chiếm 50% giá xăng và 40% giá dầu diesel.
Khoản hỗ trợ một lần cho các gia đình thu nhập thấp cũng tăng từ 200 euro lên 800 euro. "Người Hà Lan đang nghèo đi vì những thứ chúng ta mua đắt lên", Dutch News trích lời Karien Van Gennip, Bộ trưởng Việc làm và các vấn đề xã hội Hà Lan cho biết, "Chúng tôi không thể bù đắp cho tất cả mọi người, nên chỉ tập trung vào các gia đình có thu nhập thấp và trung bình thôi".
Chính phủ Nam Phi hôm 31/5 cũng công bố hàng loạt biện pháp để hãm đà tăng thẳng đứng của giá nhiên liệu trong nước. Họ gia hạn chính sách giảm thuế xăng dầu hiện ở mức 1,5 rand (0,1 USD) một lít cho đến đầu tháng 7. Chính sách này được công bố hồi tháng 3. Việc gia hạn sẽ khiến ngân sách của Nam Phi thất thu 4,5 tỷ rand (288 triệu USD), Reuters cho hay.
Từ tháng 6, Bộ Năng lượng nước này cũng sẽ bỏ một khoản thuế quản lý hiện ở mức 0,1 rand một lít, áp dụng với xăng 95. Họ cũng đang đề xuất giảm giá nhiên liệu cơ bản thêm 0,03 rand một lít trong những tháng tới.
Dù vậy, kể cả khi áp dụng các biện pháp mới, Nam Phi cho biết giá xăng vẫn sẽ tăng thêm 2,4 rand một lít từ tháng 6, còn giá dầu diesel tăng 1,1 rand. Giá nhiên liệu tại nước này được điều chỉnh hàng tháng, theo giá dầu thế giới và tỷ giá đồng rand.
Thái Lan cũng gia hạn giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với dầu diesel thêm 2 tháng từ 21/5 đến 20/7. Cụ thể, thuế tiêu thụ với dầu diesel B5 sẽ giảm 5 baht/lít so với mức cũ là 3 baht. Mức thuế trước đây là 5,99 baht/lít.
Bên cạnh đó, Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha cam kết tăng cường dự trữ dầu và cắt giảm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng dầu.
Người dân Thái Lan cũng được tăng trợ cấp tiền mặt từ mức 45 baht/tháng lên 100 baht/tháng và hỗ trợ tiền mặt 100 baht/tháng khi mua gas nấu ăn.
Tại Hàn Quốc, giá xăng hôm 30/5 lên 2.012 won (1,6 USD) một lít, tiến sát đỉnh lịch sử năm 2011. Tại Seoul, giá xăng là 2.088 won một lít, còn dầu diesel là 2.066 won, theo Korea JoongAng Daily.
Thuế nhiên liệu tại Hàn Quốc đã giảm 30% từ ngày 1/5, thay vì 20% như kế hoạch. Trước đó, nước này chỉ dự định giảm thuế với xăng, dầu diesel và khí hoá lỏng (LPG) trong 6 tháng, đến hết tháng 4. Nhưng sau đó, họ phải gia hạn thêm 3 tháng, tới cuối tháng 7. Nước này cũng bỏ ngỏ khả năng tăng thêm mức giảm thuế nếu giá vẫn đà đi lên.
Với việc giá dầu diesel lần đầu tiên vượt 2.000 won một lít, chính phủ Hàn Quốc đầu tháng này thông báo kế hoạch hỗ trợ cho những người bị tăng chi phí sinh hoạt do giá nhiên liệu cao.
