Vì sao 7 cán bộ thanh tra không bị xử lý hình sự?
Theo cáo trạng vụ án Vạn Thịnh Phát vừa được VKSND tối cao ban hành, ngoài Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan bị truy tố, 85 bị can còn lại cùng bị truy tố gồm 45 lãnh đạo, cán bộ Ngân hàng SCB; 15 cựu cán bộ Ngân hàng Nhà nước; 3 cựu cán bộ Thanh tra Chính phủ; một cựu cán bộ Kiểm toán Nhà nước.
Đáng chú ý, Đoàn thanh tra liên ngành thực hiện việc thanh tra tại Ngân hàng SCB có 18 thành viên thì tất cả đều nhận tiền, quà từ nhóm lãnh đạo SCB. Trong đó, bị can Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Ngân hàng Nhà nước nhận hối lộ nhiều nhất với 5,2 triệu USD (tương đương gần 130 tỷ đồng). Những người còn lại nhận "quà" tổng số tiền gần 500.000 USD và 700 triệu đồng.
Trong số những người này, VKS truy tố 11 người trong đoàn thanh tra, còn 7 người được miễn trách nhiệm hình sự gồm Phạm Quốc Thịnh, chuyên viên Cơ quan thanh tra giám sát; Phạm Hồng Linh; Nguyễn Lan Hương, đều là thanh tra viên; Lại Văn Bách, Phó Trưởng phòng tổng hợp KTNN chuyên ngành VII; Bùi Vũ Hồng Trang, Phó Trưởng Phòng giám sát ngân hàng khu vực, Ban giám sát tổng hợp UBGSTCQG; Nguyễn Hà Linh, Thanh tra viên Vụ II Thanh tra Chính phủ; Phạm Thị Thùy Linh, chuyên viên Phòng giám sát lĩnh vực ngân hàng, Ban giám sát tổng hợp, UBGSTCQG.
7 người trên bị Viện Kiểm sát kết luận có sai phạm và nhận tiền từ ngân hàng SCB. Tuy nhiên, quá trình tham gia đoàn thanh tra các thành viên chỉ làm phần việc do tổ trưởng giao; báo cáo gửi tổ trưởng và trưởng đoàn đã phản ánh nội dung, kết quả thanh tra; khi ký biên bản họp Đoàn chỉ được tham gia ý kiến đối với phần việc được tham gia; một số nội dung thanh tra đã bị tổ tổng hợp biên tập, cắt gọt, chỉnh sửa theo chỉ đạo của Đỗ Thị Nhàn.
Xét tính chất, mức độ phụ thuộc theo ý kiến chỉ đạo và áp đặt của Trưởng đoàn thanh tra, VKS cho rằng, quá trình làm việc với cơ quan điều tra 7 người trên đã thành khẩn; việc nhận tiền của SCB đã nộp khắc phục hậu quả từ trước khi khởi tố vụ án; thời kỳ công tác có nhiều thành tích, được khen thưởng. Do đó, Cơ quan điều tra, Viện KSND tối cao không xem xét trách nhiệm hình sự mà đề nghị xử lý về mặt Đảng, chính quyền.
Đoàn thanh tra nhận 6 triệu USD, bưng bít, làm sai lệch kết quả thanh tra
Theo cáo trạng, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tại các Thông báo của Văn phòng Chính phủ về thanh tra Ngân hàng SCB, Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước đã thành lập đoàn thanh tra tại SCB năm 2017 - 2018 và triển khai thành 2 đợt thanh tra.
Đợt 1, ông Nguyễn Văn Hưng, Phó Chánh thanh tra phụ trách Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước, thành lập đoàn thanh tra liên ngành gồm 18 thành viên phối hợp với Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia.
Bà Đỗ Thị Nhàn làm Trưởng đoàn thanh tra. Đoàn liên ngành được giao thanh tra hoạt động cấp tín dụng từ 30/6/2014 và thực trạng nợ xấu, kế hoạch tái cơ cấu, các khoản lãi và phí phải thu, đánh giá hoạt động quản trị. Đợt 1 thanh tra diễn ra 45 ngày ở SCB hội sở chính và 12 chi nhánh.
Kết quả thanh tra ban đầu xác định, SCB sai phạm tại tất cả các nội dung thanh tra như: tăng trưởng tín dụng, phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro; tỷ lệ cấp tín dụng vào các dự án bất động sản, xử lý nợ xấu; đặc biệt là sai phạm trong việc cấp tín dụng hầu hết đều rủi ro mất vốn…SCB đã có ý kiến nếu các dự án, phương án tái cơ cấu theo kết quả thanh tra phải phân loại nợ xấu thì lợi nhuận SCB sẽ âm rất lớn và khả năng nhà băng này bị phá sản là rất cao. Tuy nhiên, sau đó đoàn thanh tra chỉ quyết định xử phạt hành chính 4 vấn đề sai phạm của SCB với số tiền 965 triệu đồng.
Khi xây dựng dự thảo báo cáo lần đầu phục vụ việc trình bày với lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước và Thủ tướng vào cuối tháng 1/2018, bị can Đỗ Thị Nhàn đã chỉ đạo tổ tổng hợp "bỏ ngoài số liệu phân loại nợ xấu nhóm 4 và nhóm 5" với 3 dự án Mũi Đèn đỏ, 6A và Royal Garden với tổng dư nợ gần 38.000 tỷ đồng.
Ngoài ra, đoàn thanh tra còn phát hiện rất nhiều sai phạm tại các khoản vay của nhóm 71 khách hàng ở cùng một địa chỉ số 4 Nguyễn Thị Minh Khai nhưng lại bưng bít, bao che, không báo cáo. Khi thành viên đoàn thanh tra đề xuất "đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt", ông Nguyễn Văn Hưng gạt nội dung này khỏi báo cáo của Ngân hàng Nhà nước báo cáo Chính phủ.
Theo cáo trạng, các nội dung báo cáo thể hiện không trung thực, không đầy đủ, giảm nhẹ sai phạm, vi phạm của Ngân hàng SCB tại các dự án…; báo cáo không đúng về việc phân loại nợ xấu, trích lập dự phòng rủi ro. Đáng chú ý, tại phần kiến nghị, đoàn thanh tra đã đề xuất Chính phủ tiếp tục tạo điều kiện cho Ngân hàng SCB thực hiện tái cơ cấu, cho phép nhà băng này xây dựng đề án tái cơ cấu.
Ngày 4/12/2018, ông Nguyễn Văn Du, quyền Chánh thanh tra Cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng (thay ông Nguyễn Văn Hưng nghỉ hưu) đã ký ban hành kết luận thanh tra đối với SCB. Kết luận thể hiện không trung thực, không đúng so với kết quả thanh tra về tình hình, thực trạng tài chính, vi phạm, sai phạm và các kiến nghị đối với SCB. Đặc biệt tại phần kiến nghị, đoàn thanh tra đã đề xuất Chính phủ tiếp tục tạo điều kiện cho SCB thực hiện tái cơ cấu.
Việc SCB vi phạm hầu hết các quy định của Ngân hàng Nhà nước về lỗ lũy kế, âm vốn sở hữu, nợ xấu cũng được bỏ ngoài kết luận thanh tra. Việc này nhằm tránh cho SCB bị đưa vào diện kiểm soát đặc biệt. Từ đó, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước không có đủ thông tin để xử lý sai phạm của SCB và ngăn chặn hành vi phạm tội của bà Trương Mỹ Lan.
Trong đợt 2, tổ 5 của Lê Thanh Hà, cựu Phó chánh thanh tra Kiểm toán Nhà nước, cựu Trưởng phòng Kiểm toán ngân hàng 1, Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành VII phát hiện sai phạm của các khoản vay của 71 khách hàng ở số 4 Nguyễn Thị Minh Khai, kiên quyết kiến nghị chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng để điều tra, xử lý và yêu cầu làm rõ nguồn tiền tất toán, làm rõ có hay không việc cho vay mới để trả nợ cũ. Tuy nhiên, quá trình tham gia ý kiến dự thảo kết luận thanh tra, ông Hà đã không bảo lưu ý kiến và đồng ý nội dung không chuyển hồ sơ sai phạm nhóm này sang cơ quan điều tra. Từ đó, Đỗ Thị Nhàn, Nguyễn Văn Hưng tổng hợp nội dung báo cáo không trung thực, không đầy đủ kết quả thanh tra lên lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước và Chính phủ.
Quá trình thực hiện, phía SCB và bà Trương Mỹ Lan chủ động tiếp cận, nhiều lần biếu tiền, quà nhóm cán bộ thanh tra.
Trong đó, ông Nguyễn Văn Hưng, cựu Phó Chánh Thanh tra phụ trách Cơ quan TTGSNH nhận 390.000 USD; Nguyễn Thị Phụng, Phó trưởng đoàn thanh tra nhận 20.000 USD và 210 triệu đồng, 1 đồng hồ, 1 túi xách và 1 chiếc khăn;
Các thành viên của đoàn là Vũ Khánh Linh, Nguyễn Tuấn Anh, Bùi Tuấn Khoa, nhận 100 triệu đồng; Vương Đỗ Anh Tuấn nhận 20.000 USD và 2 chiếc áo; Trần Văn Tuấn nhận 6.000 USD và 40 triệu đồng; Lê Thanh Hà nhận 14.000 USD và 100 triệu đồng; Nguyễn Duy Phương nhận 1.000 USD và 20 triệu đồng; Nguyễn Văn Thủy nhận 21.000 USD và 60 triệu đồng, 1 áo sơ mi, 1 áo phông, 1 hộp yến; Trương Việt Hưng nhận 6.000 USD.
Đặc biệt, trường hợp bị can Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II - Ngân hàng Nhà nước được bà Trương Mỹ Lan biếu 5,2 triệu USD (tương đương gần 130 tỷ đồng). Cơ quan chức năng đánh giá, đây là khoản nhận hối lộ lớn nhất từ trước tới nay của các cựu quan chức
