“Phân thân” dự án?
PL&XH số ra ngày 14/7 có bài viết phản ánh việc chủ đầu tư DA thủy điện Châu Thôn, địa chỉ tại xã Châu Thôn, huyện Quế Phong, Nghệ An tiến hành làm các thủ tục xin điều chỉnh quy hoạch DA.
Trước đó vào tháng 1/2021, Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Thông báo số 85-TB/TU. Nội dung thông báo thể hiện, Ban Thường vụ Tỉnh ủy yêu cầu Ban Cán sự đảng UBND tỉnh lãnh đạo UBND tỉnh thực hiện tốt một số nội dung: “...Đối với 3 DA thủy điện Châu Thôn, Bản Cánh và Sông Quang 1: Thống nhất chủ trương nghiên cứu cập nhật, bổ sung, điều chỉnh quy hoạch để phục vụ việc hoàn thiện đảm bảo các quy định, nhưng không tăng công suất lắp máy, không tăng diện tích sử dụng đất”.
Ngay sau khi bài viết được đăng tải, PV đã nhận được cuộc điện thoại của một người tự xưng là Phùng Minh Vũ, Phòng Kinh tế Kỹ thuật, Cty CP phát triển năng lượng Sơn Vũ cho rằng, việc điều chỉnh DA đã được Tỉnh ủy đồng ý, còn với ý kiến của Bộ Xây dựng thì chỉ cần bổ sung là xong. Niềm tin mãnh mẽ của ông Vũ ở chỗ Bộ Công thương cũng đồng ý với DA. Ông Vũ nói, phía Cty sẽ cung cấp cho báo chí các văn bản, tài liệu liên quan để làm rõ về DA. Trên thực tế không hề có tài liệu nào được gửi tới PL&XH. Chúng tôi chưa đủ căn cứ để khẳng định ông Vũ có đúng là nhân viên của Cty CP phát triển năng lượng Sơn Vũ hay không. Nếu là nhân viên thì quyền phát ngôn cũng không thuộc ông này, vì trong câu chuyện với PV chưa có gì thể hiện ông Vũ được lãnh đạo Cty phân công phát ngôn với báo chí.
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết Cty CP thủy điện Châu Thôn, địa chỉ tại Bản Na Pục, xã Châu Thôn, Quế Phong, Nghệ An và Cty CP phát triển năng lượng Sơn Vũ, trụ sở tại quận Nam Từ Liêm, Hà Nội đều do ông N.V.N đứng tên đại diện.
Việc điều chỉnh DA thủy điện Châu Thôn nếu đơn giản chỉ cần Tỉnh ủy và UBND tỉnh Nghệ An đồng ý thì việc gì chủ đầu tư phải xin ý kiến Bộ Công thương. Nếu Bộ Công thương quyết được hết thì việc gì Bộ này phải làm văn bản xin ý kiến đối với hồ sơ điều chỉnh quy hoạch DA thủy điện Châu Thôn?
Xin nhắc lại Thông báo số 85-TB/TU của Tỉnh ủy Nghệ An thể hiện DA thủy điện Châu Thôn mới chỉ được thống nhất về mặt chủ trương nghiên cứu cập nhật, bổ sung, điều chỉnh quy hoạch để phục vụ việc hoàn thiện đảm bảo các quy định, nhưng không tăng công suất lắp máy, không tăng diện tích sử dụng đất.
Văn bản chỉ nói tới DA thủy điện Châu Thôn. Nhưng chủ đầu tư đã “phân thân” DA thủy điện Châu thôn thành 2 DA với tên gọi: DA thủy điện Châu Thôn và DA thủy điện Châu Thôn A. DA thủy điện Châu Thôn có công suất 29,8MW với 02 tổ máy, cao trình lắp máy 378,20m, mực nước dâng bình thường 785m. Còn DA thủy điện Châu Thôn A có công suất 4MW với 02 tổ máy, cao trình lắp máy 782,50m, mực nước dâng bình thường 845m.
Công suất lắp máy cũng được chủ đầu tư DA xin nâng quy mô. Cụ thể quy mô công suất DA được đề xuất nâng từ 27MW lên 33,8MW (DA thủy điện Châu Thôn: 29,8MW, DA thủy điện Châu Thôn A: 4MW).
Chính vì vậy, Bộ Xây dựng trong văn bản ra ngày 7/7/2022 nêu quan điểm việc điều chỉnh công suất: “Cần được xem xét căn cứ vào các yêu cầu kỹ thuật của hệ thống điện khu vực DA, đảm bảo cân đối cơ cấu nguồn điện trong tổng thể phát triển ngành điện. Bộ Công thương đánh giá và chịu trách nhiệm về hồ sơ quy hoạch của DA nhằm đảm bảo tính pháp lý…”.
Tiềm ẩn nhiều rủi ro
Vậy có phải hễ DA thủy điện nào Bộ Công thương phê duyệt đều có thể bắt tay vào làm luôn? Mọi việc không đơn giản như vậy, nếu Bộ Công thương quyết được hết thì việc gì phải xin ý kiến Bộ Xây dựng?
Chúng tôi có nhiều tài liệu ở nhiều DA thủy điện trong cả nước chứng minh rằng không ít DA được Bộ Công thương phê duyệt nhưng không thể triển khai được ngay vì đã được Bộ Xây dựng chỉ ra một loạt thiếu sót. Chẳng hạn, tại DA thủy lợi kết hợp thủy điện Cánh Tạng thuộc tỉnh Hòa Bình, ngày 13/5/2022, sau khi nhận được văn bản của Bộ Công thương, về phía Bộ Xây dựng có văn bản phản hồi khẳng định: “DA thủy lợi kết hợp thủy điện Cánh Tạng cũng cần được giải trình làm rõ về tính khả thi… nên Bộ Xây dựng chưa đủ cơ sở để cho ý kiến đánh giá, xem xét việc bổ sung quy hoạch ngành điện của DA thủy điện nêu trên”.
Tại tỉnh Kon Tum, liên quan đến DA thủy điện Đăk Pek, được đề xuất xây dựng trên địa bàn xã Đăk Pek, huyện Đăk Glei. Tháng 5/2022, Bộ Công thương có văn bản gửi tới Bộ Xây dựng lấy ý kiến đối với hồ sơ điều chỉnh quy hoạch DA thủy điện Đăk Pek. Sau khi nhận được văn bản của Bộ Công thương, tháng 6/2022, Bộ Xây dựng đã có văn bản hồi đáp, nêu quan điểm: “Chưa có cơ sở đánh giá và xem xét việc điều chỉnh quy hoạch thủy điện DA thủy điện Đăk Pek”.
Đối với hồ sơ điều chỉnh quy hoạch DA thủy điện Châu Thôn, Bộ Xây dựng cũng chỉ ra những bất cập tương tự DA thủy điện Đăk Pek: “DA thủy điện Châu Thôn và Châu Thôn A nằm trong khu vực đồi núi trải dài, địa hình phức tạp có độ dốc lớn. Do vậy, khi đầu tư xây dựng sẽ có nhiều tác động đến môi trường. Việc xây dựng công trình tại khu vực suối dốc, đồi núi cao tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn trong thi công xây dựng và vận hành về an toàn đập, hồ chứa, ổn định mái dốc, đào hầm,... đặc biệt là biến đổi cực đoan của thời tiết trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay. Vì vậy, cần có phân tích, đánh giá về tính đặc thù nêu trên của DA làm cơ sở để đưa ra các giải pháp kỹ thuật sơ bộ nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế-xã hội của DA”.
