Ông Nguyễn Quang Tuấn (32 tuổi, ngụ quận 7, TP HCM là con trai của bị can Nguyễn Phương Hằng) vừa gửi đơn đến cơ quan tố tụng ở TP HCM xin khoan hồng, giảm nhẹ hình phạt cho mẹ mình. Lý do mà ông Tuấn xin khoan hồng là bà Hằng có những đóng góp cho hoạt động từ thiện, nhân đạo, nhất là trong giai đoạn đại dịch COVID-19.
Ông Tuấn viết trong đơn: "Thông qua luật sư được biết qua các buổi hỏi cung, mẹ tôi đã nhận thức được sai phạm, thành khẩn khai báo, tỏ thái độ ăn năn hối cải và cam kết không tái diễn hành vi sai phạm… Mong các cơ quan tiến hành tố tụng khoan hồng, giảm nhẹ hình phạt đến mức thấp nhất cho mẹ tôi và xin được bảo lĩnh cho mẹ tôi tại ngoại để điều trị bệnh cho đến khi kết thúc vụ án".
Dưới góc độ pháp lý, trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, cơ quan điều tra có thể thay đổi biện pháp ngăn chặn nếu lý do để tạm giam không còn.
Tạm giam đuợc áp dụng đối với bị can, bị cáo trong các giai đoạn khác nhau của tố tụng hình sự. Ngoài mục đích chung là ngăn chặn không để bị can, bị cáo có điều kiện tiếp tục phạm tội hoặc có hành vi gây khó khăn cho việc giải quyết vụ án thì ở mỗi giai đoạn tố tụng nhất định, việc áp dụng biện pháp này còn có mục đích riêng nhằm đảm bảo thực hiện tốt chức năng tố tụng của cơ quan áp dụng.
Chẳng hạn, việc tạm giam đối với bị can trong giai đoạn điều tra tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan điều tra có thể tiến hành hoạt động thu thập chứng cứ từ lời khai của bị can vào bất cứ khi nào nếu thấy càn thiết mà không phải mất thời gian triệu tập nhiều lần, đồng thời cũng giúp cho việc quản lí, giám sát bị can được chặt chẽ; việc tạm giam bị cáo sau khi tuyên án nhằm đảm bảo cho việc thi hành án sau khi bản án có hiệu lực pháp luật được thuận lợi.
Luật sư Cường phân tích, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định thời hạn tạm giam để điều tra không quá 2 tháng đối với tội ít nghiêm trọng, không quá 3 tháng đối với tội nghiêm trọng, không quá 4 tháng đối với tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng. Trong trường hợp vụ án có nhiều tình tiết phức tạp, xét cần phải có thời gian dài hơn cho việc điều tra và không có căn cứ để thay đổi hoặc huỷ bỏ biện pháp tạm giam thì chậm nhất 10 ngày trước khi hết hạn tạm giam, Cơ quan điều tra phải có văn bản đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát gia hạn tạm giam.
Trong quá trình điều tra vụ án trong giai đoạn truy tố, xét xử vụ án hình sự thì các cơ quan tiến hành tố tụng có thể thay đổi giải pháp ngăn chặn tạm giam như cấm đi khỏi nơi cư trú khi có căn cứ cho thấy lý do để tạm giam không còn hoặc trường hợp có người bảo lĩnh. Theo quy định tại Điều 121 Bộ luật Tố tụng hình sự "Bảo lĩnh là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam. Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi và nhân thân của bị can, bị cáo, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định cho họ được bảo lĩnh”.
Theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành, bảo lĩnh được thực hiện dưới hai hình thức: Cơ quan, tổ chức bảo lĩnh và cá nhân bảo lĩnh. Bộ luật TTHS năm 2015 đã quy định chặt chẽ và chi tiết điều kiện nhận bảo lĩnh của cá nhân. Bởi vậy, trong vụ án này nếu trong quá trình điều tra vụ án hoặc trong giai đoạn truy tố, xét xử mà cơ quan tiến hành tố tụng có căn cứ cho thấy bà Nguyễn Phương Hằng không có dấu hiệu bỏ trốn, tin rằng bà hằng không tiếp tục phạm tội, không dụ dỗ ép buộc đe dọa người làm chứng khai báo gian dối hoặc có các hoạt động cản trở điều tra truy tố xét xử khác thì các cơ quan tiến hành tố tụng có thể thay đổi biện pháp ngăn chặn theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự nêu trên.
Trường hợp lý do để tạm giam không còn thì căn cứ vào đơn xin bảo lĩnh tại ngoại, cơ quan tiến hành tố tụng có thể xem xét để chấp nhận theo quy định pháp luật. Còn trường hợp người thân có đơn xin bảo lĩnh tại ngoại nhưng cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án chưa đủ căn cứ để thay đổi biện pháp ngăn chặn thì cũng sẽ không chấp nhận đơn yêu cầu của người thân bị can./.
