Con Cuông là một huyện thuộc miền Tây Nghệ An, là miền núi vùng cao nằm ở trung tâm của phía Tây Nam Nghệ An, có đường biên giới dài 55,5km với nước bạn Lào; diện tích tự nhiên 173.831ha. Dân số hơn 70.000 người, bao gồm nhiều thành phần dân tộc cùng sinh sống, trong đó dân tộc Thái chiếm đa số; có tộc người Đan Lai, nét đặc trưng riêng về văn hóa trên địa bàn.
 
Với lợi thế nằm trên tuyến quốc lộ 7A nối với tỉnh Xiêng Khoảng Lào, cách đường Hồ Chí Minh chỉ hơn 30km, Con Cuông được các doanh nghiệp lữ hành lựa chọn là một trong những điểm đến của các tua, tuyến du lịch trọng điểm của tỉnh... Đến với Con Cuông, du khách được tham quan các danh thắng, di tích nổi tiếng như: Thác khe Kèm, sông Giăng, Thẳm Hoi (Hang Ốc); bia Ma Nhai, hang Ông Trạng, thành Trà Lân, cây đa Cồn Chùa, nhà tưởng niệm cụ Vi Văn Khang,...trải nghiệm vẻ đẹp của núi rừng Pù Mát, tham gia tour du lịch mạo hiểm chinh phục đỉnh Pơ Mu, đỉnh Pù Mát hay khám phá cây Sa mu dầu lớn nhất Việt Nam.
 
Bên cạnh những loại hình du lịch trên, Con Cuông còn có sức hấp dẫn du khách bởi bản sắc của các dân tộc, của đồng bào dân tộc Thái với những nhà sàn, trang phục truyền thống nguyên sơ, chất phác vốn có, thưởng thức các món ăn đặc sắc của đồng bào Thái nơi đây “Cơm lam kẻ Quạ, cá Mát sông Giăng”. Đến đây, du khách có thể hoà mình vào điệu múa, điệu nhạc của tiếng cồng chiêng trong các lễ hội như: hội Xăng Khan, hội Xên Bản, hội Xên Mường…
 
Văn hóa nơi đây rất phong phú, đa dạng, như một bức tranh phản ánh chân thực cuộc sống của đồng bào miền núi. Đến với làng người Thái, du khách không chỉ được tìm hiểu về phong tục tập quán của họ mà còn được sống trong bầu không khí thân thiện, được hòa mình vào các điệu múa, tiếng cồng, tiếng chiêng, tiếng khèn, thưởng thức hương vị của rượu nếp, rượu men lá, rượu cần… Đến đây, du khách sẽ được nghe kể về lịch sử hình thành nên cộng đồng tộc người Đan Lai, là tộc người thiểu số duy nhất chỉ có ở Con Cuông, được tìm hiểu phong tục tập quán, lối sống và những nét văn hóa còn chứa đựng bao điều kỳ bí, thu hút sự quan tâm tìm hiểu của nhiều du khách.
 
Xác định rõ các lợi thế về phát triển du lịch, trong thời gian qua Con Cuông đã tập trung đầu tư mở và khai thác các loại hình du lịch như: khám phá thác Kèm, du thuyền trên sông Giăng, thám hiểm đỉnh núi Pù Mát... Đặc biệt, với lợi thế về kho tàng văn hóa - lịch sử còn l­ưu giữ trong các bản làng của đồng bào Thái, Con Cuông đã tập trung đầu tư bảo tồn, phát huy các lễ hội, dân ca, dân nhạc, dân vũ…để phát triển du lịch cộng đồng.
 
Huyện cũng chú trọng thu hút các tổ chức, cá nhân đầu tư cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch. Đến nay tại Con Cuông, tập đoàn Mường Thanh đã xây dựng khách sạn Mường Thanh Con Cuông với 135 phòng có sức chứa trên 300 khách, hội trường hội nghị trên 700 chỗ ngồi đã góp phần quan trọng trong việc giải quyết nhu cầu ăn, nghỉ cho khách và giữ chân khách lưu lại Con Cuông ngày càng đông và lâu hơn so với những năm trước đây; Công ty TNHH và Dịch vụ VSC đã đầu tư vào Khu du lịch sinh thái Phà Lài xã Môn Sơn.
 
 
Mâm cơm của người Thái ở Con Cuông
 
Hiện tại trên địa bàn huyện Con Cuông có 4 điểm làm du lịch cộng đồng đang đi vào hoạt động, đó là: bản Khe Rạn, xã Bồng Khê; bản Nưa, bản Pha xã Yên Khê và bản Xiềng, xã Môn Sơn. Các điểm du lịch cộng đồng đi vào hoạt động đã góp phần giúp người dân bản địa phát huy tiềm năng, thế mạnh sẵn có của địa phương, đẩy mạnh phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho gia đình. Trong năm 2016, chuyên gia của dự án JICA đã hướng dẫn người dân làm du lịch cộng đồng. Hướng dẫn người dân thành lập các tổ dịch vụ du lịch như: tổ lưu trú, ẩm thực, tổ văn nghệ với sự tham gia của trên 30 người dân địa phương. Dự án cũng đã hướng dẫn thành lập tổ hợp tác sản xuất các sản phẩm từ cam với sự tham gia của 05 hộ dân, có diện tích thí điểm là 5,1ha thuộc thung lũng bản Pha, xã Yên Khê có cảnh quan đẹp và địa hình thuận lợi cho khách du lịch đến tham quan trải nghiệm.

Đồng thời dự án đã lựa chọn 5 hộ gia đình làm dịch vụ Homestay; hướng dẫn người dân cách tổ chức các dịch vụ lưu trú, ăn uống, cách trang trí các món ăn dân gian và cách tổ chức biểu diễn văn nghệ, sinh hoạt văn hóa truyền thống, tổ chức các hoạt động dịch vụ trải nghiệm đi xe trâu, bắt cá...để phục vụ khách. Bên cạnh đó, các chuyên gia của dự án JICA Nhật Bản đã nghiên cứu thiết kế và giúp người dân làm mẫu giỏ đựng cam cho khách du lịch với chất liệu sẵn có của địa phương (mây, tre, nứa…), thân thiện môi trường và mang nét đặc trưng của dân tộc Thái; hỗ trợ thiết kế logo, nhãn mác, bao bì, đăng ký mã vạch, đăng kiểm vệ sinh an toàn thực phẩm...
 
Hiện nay huyện đang tập trung chỉ đạo hoàn thiện các Quy chế hoạt động của điểm du lịch, phát triển và nâng cao chất lượng các dịch vụ ăn, nghỉ, văn nghệ, sản xuất các sản phẩm địa phương, trải nghiệm lao động, bắt cá, đi xe trâu quanh làng... Tại Bản Nưa (xã Yên Khê), bản Khe Rạn (Bồng Khê). Theo Phòng văn hóa - thông tin huyện Con Cuông, trong năm 2017, riêng Bản Nưa đã đón trên 14.000 lượt khách đã tạo việc làm thường xuyên cho 30 lao động có thu nhập ổn định. Dự ước năm 2018, Bản Nưa đón trên 18.000 lượt khách đến tham quan, thưởng thức văn nghệ, ẩm thực.
 
Ông Nguyễn Xuân Nam - Trưởng phòng Văn hóa huyện Con Cuông nhấn mạnh: “Phát triển du lịch cộng đồng đang là lợi thế của huyện Con Cuông, không chỉ giúp người dân bảo vệ tài nguyên môi trường sinh thái, mà còn là dịp để bảo tồn và phát huy những nét văn hóa độc đáo của địa phương, tạo được phong cảnh bản làng xanh, sạch, yên bình. Hy vọng các cấp, các ngành chức năng có thêm nhiều cơ chế, chính sách phù hợp để khuyến khích, hỗ trợ người dân cùng tích cực tham gia vào hoạt động du lịch, để kinh doanh du lịch trở thành một nghề chính của bà con dân tộc nơi đây”.