Địa bàn xã Châu Hồng, huyện Quỳ Hợp là một thung lũng, xung quanh là những dãy núi bao quanh, dưới dãy núi là hệ thống hang cat tơ và suối ngầm. Châu Hồng được xem là thủ phủ khoáng sản.
Phía Đông Bắc của xã Châu Hồng được Bộ Tài nguyên Môi trường và UBND tỉnh Nghệ An cấp phép khai thác 06 mỏ đá trắng và 02 mỏ quặng thiếc, thời gian cấp phép cách đây hàng chục năm.
Theo báo cáo của lãnh đạo UBND huyện Quỳ Hợp, thực trạng sụt lún, nứt nẻ đất, nhà cửa của nhân dân xã Châu Hồng bắt đầu xuất hiện từ cuối năm 2020 đến năm 2021, thời gian này chỉ xảy ra ở diện tích đất ruộng lúa. Đầu năm 2022 đến nay, hiện tượng này lan rộng đến nhà ở của các hộ dân, cơ quan và trường học của xã Châu Hồng và đang tiếp diễn.
Thực trạng này đã ảnh hưởng đến 232 hộ dân trên địa bàn 6 bản (Na Hiêng, bản Công, bản Pòong, Na Noong, bản Hy, bản Ngọc). Bên cạnh hiện tượng sụt lún, nứt nẻ đất là kèm theo các giếng nước bị khô cạn. Đến thời điểm này, trên địa bàn xã đã có 299 giếng nước bị cạn trơ đáy, người dân không có nước sinh hoạt. Tình trạng này đã gây tâm lý hoang mang, lo lắng cho người dân và cán bộ trên địa bàn xã Châu Hồng.
Chính quyền phải chăm lo, bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản của người dân
Phản ánh với Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung, ông Vi Văn Hạnh trú tại bản Na Hiêng, xã Châu Hồng đặt câu hỏi: Hơn 1.000 ngày người dân bản Na Hiêng không có nước sinh hoạt cùng với đó là tình trạng sụt lún, nứt nẻ nhà dân, các công trình trường học, trụ sở... thì ai là người chịu trách nhiệm? Vừa rồi không phải ngẫu nhiên Công ty Cổ phần Tân Hoàng Khang đến hỗ trợ, một là xây nhà, hai là cho 200 triệu đồng, không biết là vì động cơ, mục đích gì?
Tình trạng sụt lún mỗi ngày càng nghiêm trọng, đã được lãnh đạo xã chỉ đạo khoanh lại không cho người dân đến gần sợ nguy hiểm. Trong khi chờ cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra nguyên nhân thì đã có hiện tượng san lấp các hố, vậy ai là người chỉ đạo vấn đề này?.
Bên cạnh đó, hàng ngày các công ty khai thác khoáng sản hoạt động gây tiếng ồn, làm ô nhiễm môi trường nước, môi trường không khí, làm hư hỏng các tuyến đường giao thông. Nhiều xe chở quá khổ quá tải vẫn diễn ra bình thường.
Bên cạnh đó, một số người dân phản ánh khi xuất hiện hiện tượng sụt lún, nứt nẻ, khô giếng xã đã báo cáo lên huyện, huyện báo cáo lên tỉnh nhưng tình trạng giải quyết chậm, nguyên nhân do đâu? Đồng thời đề nghị tỉnh thành lập đoàn kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn và yêu cầu các công ty khai thác thực hiện đúng quy định.
Công dân Nguyễn Thị Quỳnh Mai ở bản Na Hiêng đặt câu hỏi: Thực tế các cấp chính quyền đã xử lý vấn đề này như thế nào, Liên đoàn địa chất Bắc Trung bộ đang thực hiện kiểm tra nguyên nhân đến khi nào thì có kết quả. Chính quyền đã có hướng giải quyết trước mắt và lâu dài trước tình trạng này hay chưa?..
Qua kiểm tra thực tế, lắng nghe ý kiến của người dân, thay mặt lãnh đạo tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung chia sẻ với những khó khăn, những bức xúc của bà con về tình trạng sụt lún, nứt nẻ nhà cửa, khô giếng nước thời gian qua. Trao đổi về những vấn đề bà con quan tâm, phản ánh, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung thừa nhận trong quá trình phối hợp tham mưu, chỉ đạo của các cấp, các ngành chưa nhịp nhàng, chặt chẽ nên có sự chậm trễ trong việc giải quyết, UBND tỉnh sẽ làm rõ trách nhiệm của các cơ quan chức năng có liên quan.
“Trong việc đảm bảo an toàn cho người dân, nhất là an toàn về tính mạng và tài sản là trách nhiệm của chính quyền, chính quyền phải chăm lo cho dân” – Chủ tịch khẳng định. Có những việc chính quyền chưa giải quyết được theo kiến nghị của người dân thì tiếp tục phải tập trung để giải quyết. UBND tỉnh sẽ chỉ đạo chính quyền cấp xã, cấp huyện và các ngành vào cuộc để giải quyết vấn đề người dân nêu.
Về hiện tượng tổ chức san lấp các hố sụt lún khi cơ quan chức năng đang điều tra nguyên nhân theo phản ánh của người dân, tỉnh sẽ chỉ đạo Công an tỉnh vào cuộc điều tra để biết ai là người thực hiện việc này, nếu vì động cơ che dấu sẽ xử lý nghiêm.
Đối với ý kiến phản ánh tình trạng khai thác khoáng sản gây tiếng ồn, làm ô nhiễm môi trường, không khí và làm hư hỏng kết cấu hạ tầng giao thông trong khi đó nguồn đầu tư trở lại của nhà nước chưa đáp ứng được nhu cầu, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu huyện xem lại đã có kiến nghị với UBND tỉnh hay chưa? Thực tế hiện nay nguồn ngân sách tỉnh, ngân sách Trung ương rất hạn chế, việc các công ty đóng thuế khi thực hiện hoạt động khai thác khoáng sản chưa đủ để thực hiện tái đầu tư các công trình trên địa bàn bị ảnh hưởng. Trên cơ sở đề nghị của các địa phương, trong đó có Quỳ Hợp, tỉnh sẽ có hướng giải quyết trong thời gian tới.
Liên quan đến nguyên nhân gây nên tình trạng sụt lún, nứt nẻ nhà ở, các công trình, khô cạn giếng nước, Chủ tịch UBND tỉnh cho biết sẽ chỉ đạo cơ quan chức năng tìm ra nguyên nhân trong thời gian sớm nhất.
Liên quan đến ý kiến của ông Lê Văn Mậu về việc có chính sách hỗ trợ người dân, Chủ tịch UBND tỉnh cho hay ngay trong ngày hôm nay, tỉnh sẽ làm việc với các ngành để xem xét, tính toán việc hỗ trợ nhằm đảm bảo an toàn tính mạng của người dân, nhất là đối với những hộ dân nằm trong khu vực nguy hiểm. “Khi làm rõ nguyên nhân gây nên tình trạng sụt lún, nứt nẻ, khô cạn giếng nếu có trách nhiệm của doanh nghiệp khai thác khoáng sản, cụ thể là Công ty CP Tân Hoàng Khang thì tỉnh sẽ yêu cầu doanh nghiệp có trách nhiệm bồi thường cho người dân trên địa bàn” - Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định
Tỉnh sẽ thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra làm rõ những vấn đề liên quan, đặc biệt là những vấn đề tác động đến môi trường, gây ảnh hưởng và đe dọa đến tính mạng của người dân.
“Ngay sau cuộc đối thoại này, tỉnh sẽ làm việc với huyện và các ngành để có giải pháp trước mắt và lâu dài. Ngay lúc này chưa thể đủ căn cứ, cơ sở để trả lời cho bà con song cố gắng trong thời gian sớm nhất sẽ có câu trả lời thỏa đáng” – Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung cho biết. Đồng thời, Chủ tịch UBND tỉnh mong muốn bà con xã Châu Hồng chia sẻ với chính quyền, bởi có những vấn đề vượt quá khả năng, đơn cử như nếu phải di dời toàn bộ 230 hộ dân thì phải lựa chọn vị trí và phải có nguồn lực mới thực hiện.
Tạm dừng hoạt động bơm hút và khai thác nước ngầm trên địa bàn xã Châu Hồng
Ngay sau khi kiểm tra thực tế tình trạng sụt lún, nứt nẻ nhà cửa, các công trình; giếng nước khô cạn; tình hình hoạt động khai thác khoáng sản của Công ty Cổ phần Tân Hoàng Khang; gặp gỡ, đối thoại với người dân trên địa bàn xã Châu Hồng, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung đã có buổi làm việc với lãnh đạo các Sở, ngành, đơn vị liên quan, huyện Quỳ Hợp, xã Châu Hồng để bàn giải pháp xử lý.
Đặt vấn đề tại cuộc làm việc, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung nhấn mạnh việc người dân bức xúc là hoàn toàn đúng và yêu cầu các sở, ngành, lãnh đạo huyện Quỳ Hợp hãy đặt mình vào vị trí của người dân đang sinh sống trên địa bàn xã Châu Hồng để thấy được vấn đề cấp bách phải vào cuộc giải quyết như thế nào.
Báo cáo tình hình trên địa bàn xã Châu Hồng và những công việc huyện Quỳ Hợp đã triển khai, Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Đình Tùng đề nghị đình chỉ hoạt động khai thác quặng thiếc của các công ty nói chung và Công ty Cổ phần Tân Hoàng Khang nói riêng. Đồng thời đề nghị UBND tỉnh hỗ trợ kinh phí khắc phục nhà dân bị nứt nẻ, sụt lún, giếng nước khô cạn; hỗ trợ di dời những hộ dân bị ảnh hưởng nặng, chưa có nhà ở (06 hộ dân).
Qua nghe báo cáo và kiểm tra thực tế, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung đánh giá: Các cấp, các ngành bước đầu đã có xử lý nhưng phải thẳng thắn nhìn nhận công tác phối hợp xử lý vấn đề này chưa kịp thời, nhất là trong tham mưu đề xuất biện pháp xử lý dẫn đến tình hình diễn biến phức tạp, nghiêm trọng hơn, nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn tính mạng và tài sản của người dân. Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu các cấp, các ngành liên quan phải nhìn nhận trách nhiệm của mình đối với tình trạng này. “Bởi trách nhiệm của chúng ta là chăm lo, bảo vệ, đảm bảo cuộc sống an toàn, sinh hoạt ổn định của người dân. Nếu các đồng chí quyết liệt hơn, đề xuất biện pháp sớm hơn chắc chắn không dẫn đến tình trạng nguy hiểm như hiện nay. Hàng trăm hộ dân ở 6 bản trên địa bàn xã sẽ không hoang mang, lo lắng. Nhiều hộ dân có người già, trẻ em, phụ nữ sống trong tình cảnh đó, liệu chúng ta có yên tâm?”- Chủ tịch UBND tỉnh lưu ý.
Nhấn mạnh nguyên tắc trong xử lý công việc, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu, phải đặt sự ổn định, an toàn của người dân là trên hết, trước hết. Quan điểm chung của tỉnh là không đánh đổi lợi ích kinh tế đổi lấy an toàn, cuộc sống ổn định của người dân và môi trường. Và phải luôn đảm bảo an toàn tuyệt đối về tính mạng và tài sản của người dân.
Trên cơ sở kiểm tra thực tế, lắng nghe ý kiến của người dân, báo cáo của huyện Quỳ Hợp, xã Châu Hồng và ý kiến đề xuất của các ngành, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu trước mắt tạm dừng tất cả các hoạt động bơm hút, khai thác nước ngầm của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Châu Hồng; yêu cầu các doanh nghiệp cần thực hiện nghiêm cho đến khi có kết luận chính thức về nguyên nhân gây nên tình trạng sụt lún.
Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra toàn diện hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn xã Châu Hồng, trước tiên là kiểm tra tại Công ty Cổ phần Tân Hoàng Khang và các doanh nghiệp có hoạt động bơm hút khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật; phải hoàn thành việc kiểm tra trước ngày 31/7/2022. Thành phần đoàn kiểm tra, gồm: Sở TN&MT, Sở Công thương, Sở Xây dựng và Công an tỉnh, nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm, sai phạm phải đưa vào diện điều tra ngay.
Giao Sở Xây dựng chủ trì, lựa chọn đơn vị kiểm định chất lượng công trình nhà ở của người dân bị ảnh hưởng do sụt lún, nứt nẻ để đánh giá chính xác mức độ thiệt hại từ đó có phương án hỗ trợ phù hợp. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục phối hợp với huyện Quỳ Hợp triển khai thực hiện dự án nước sạch trên địa bàn xã.
Đối với UBND huyện Quỳ Hợp phải bám sát địa bàn để chỉ đạo xã Châu Hồng đảm bảo an toàn và ổn định sinh hoạt của người dân, nhất là ổn định tâm lý của người dân. Trước mắt, phải tổ chức di dời ngay các hộ dân có nguy cơ cao (06 hộ dân). Cùng với đó, xác định phương án tái định cư cho một phần hoặc toàn bộ các hộ dân bị ảnh hưởng. Thực tế, nếu tổ chức tái định cho toàn bộ 230 hộ dân bị ảnh hưởng là rất khó, do vậy chính quyền xã Châu Hồng, UBND huyện Quỳ Hợp cần phải khảo sát, nghiên cứu và tính toán kỹ phương án.
Huyện Quỳ Hợp và các Sở, ngành có liên quan cần tạo điều kiện thuận lợi để Liên đoàn Địa chất Bắc Trung bộ sớm hoàn thành việc đánh giá nguyên nhân gây nên tình trạng sụt lún, nứt nẻ một cách chính xác và khách quan; chậm nhất 31/7/2022 phải có kết quả.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh, căn cứ để xác định nguyên nhân gây ra tình trạng sụt lún, nứt nẻ dựa trên 2 yếu tố: Kết quả của đoàn kiểm tra liên ngành và kết quả của Liên đoàn Địa chất Bắc Trung bộ để tìm ra nguyên nhân, từ đó xác định có phải doanh nghiệp khai thác khoáng sản là thủ phạm gây nên tình trạng sụt lún trên địa bàn xã Châu Hồng hay không.
Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Đức Trung cũng lưu ý chính quyền cấp xã Châu Hồng cần phải tuyên truyền, vận động người dân; giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn; thành lập các Tổ giám sát cộng đồng để kịp thời nắm bắt tình hình, không để phát sinh tình hình phức tạp và nếu có phát sinh thì phải được xử lý kịp thời. Mục tiêu cuối cùng là đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản của người dân trên địa bàn xã.
Chủ tịch UBND tỉnh cũng yêu cầu các cơ quan báo chí tiếp tục truyền tải thông tin sự việc tại xã Châu Hồng một cách kịp thời, chính xác, đầy đủ, góp phần vào việc giải quyết tình hình trên địa bàn xã. Công an tỉnh quan tâm không để kẻ xấu lợi dụng tình hình để gây mất an ninh trật tự, gây tâm lí hoang mang, kích động người dân làm tình hình phức tạp.
Chủ tịch UBND tỉnh cũng yêu cầu các ngành, các cấp cần hết sức trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ để sớm giải quyết vấn đề của xã Châu Hồng cũng như giải quyết các vấn đề bức xúc trên các địa bàn khác trong tỉnh một cách đến cùng, khách quan và minh bạch./.
