Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Bộ Chính trị đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”. Chiều nay, 1/7, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án đã có buổi làm việc với 12 giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ, các chuyên gia trong giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực khoa học pháp lý để lắng nghe góp ý vào Đề án. Cùng dự buổi làm việc có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án.
Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, Đề án chính là “hồn cốt” trong việc cải cách tư pháp, tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Nhắc lại Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, trong 8 đặc trưng của Cương lĩnh thì có đặc trưng của xã hội hội chủ nghĩa ở Việt Nam là có nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Quan điểm này tiếp tục được cụ thể hóa trong các Nghị quyết của Đảng trong các kỳ Đại hội Đảng, trong Hiến pháp 2013.
Sau 35 năm đổi mới, nhất là 10 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Chủ tịch nước cho rằng, việc xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta đã đạt nhiều kết quả tích cực. Trong đó, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước được nâng lên; nội dung, phương thức quản lý nhà nước từng bước được điều chỉnh phù hợp hơn với yêu cầu xây dựng đất nước và thông lệ quốc tế. Hệ thống pháp luật được hoàn thiện một bước hết sức căn bản. Vai trò của pháp luật và thực thi pháp luật ngày càng được chú trọng tổ chức và hoạt động của các cơ quan Nhà nước và đời sống xã hội.
Bên cạnh đó, bộ máy nhà nước các bước đầu được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, gắn với tinh thần tinh giản biên chế, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đặc biệt là công tác cải cách hành chính, cải cách tư pháp đã được Đảng, Nhà nước coi như là những lĩnh vực đột phá. Tổ chức bộ máy của Tòa án, Viện kiểm sát, các cơ quan điều tra, cơ quan bổ trợ tư pháp tiếp tục được kiện toàn, bảo vệ tốt hơn lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân. Tinh thần tôn trọng, bảo vệ, đảm bảo quyền con người, quyền công dân.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, những kết quả đó đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước, giúp đất nước phát triển tốt hơn, ổn định; đời sống nhân dân được cải thiện; cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội được xây dựng ở các mặt, đặc biệt là quan hệ sản xuất và điều rất là lớn; và điều hết sức quan trọng là niềm tin của nhân dân, của đất nước vào Đảng, Nhà nước vào chế độ được nâng lên.
Tuy vậy, Chủ tịch nước cũng chỉ rõ một số tồn tại, hạn chế như: việc đổi mới chưa đồng bộ giữa kinh tế và tổ chức, bộ máy. Cơ chế kiểm soát quyền lực; cơ chế giám sát, vài trò giám sát của nhân dân, cơ quan dân cử chưa đạt mong muốn đề ra. Việc chấp hành pháp luật chưa nghiêm. Chế tài xử lý chưa đủ mạnh; việc xử lý vi phạm chưa kịp thời, chưa đủ răn đe. Cải cách tư pháp, Cải cách hành chính chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu phát triển đất nước.
Do đó, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII vừa qua tiếp tục xách định và nhấn mạnh xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị.
Trong đó nghiên cứu ban hành Nghị quyết về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 với một số mục tiêu cụ thể là: Xây dựng nhà nước kiến tạo, xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định. Xây dựng Chính phủ liêm chính, hành động, phục vụ.
Xây dựng nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp, kỷ cương, công khai, minh bạch. Xây dựng nền tư pháp Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
Trên tinh thần đó, Chủ tịch nước đề nghị các chuyên gia, nhà khoa học góp ý vào một số nội dung như phạm vi của đề án; về bố cục, đề cương của Đề án; về nội dung nghiên cứu; về các chuyên đề chuyên sâu của Đề án; việc phân công các cơ quan thực hiện các chuyên đề…
Tại buổi làm việc, bày tỏ tán thành, nhất trí cao đối với tính cấp thiết và những định hướng xây dựng Đề án, các nhà khoa học cho rằng, Đề án cần được xây dựng với tinh thần đề cao vị trí, vai trò của pháp luật. Pháp luật phải được tôn trọng, thi hành nghiêm minh.
Đánh giá cao cách làm đổi mới, thiết thực và hiệu quả của Ban Chỉ đạo, các nhà khoa học đề nghị, việc xây dựng Đề án cần hướng đến thúc đẩy tiến bộ xã hội trên các lĩnh vực: Kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường…. và quan trọng nhất là phải “hướng đến người dân”; vì lợi ích các tổ chức, công dân. Đề án cũng cần phải tháo gỡ được những hạn chế của pháp luật hiện tại. Có tính đến sự hài hòa của pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế.
Đặc biệt, các nhà khoa học nhấn mạnh quan điểm xây dựng Đề án phải bám sát quan điểm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật đối với tất cả các tổ chức chính trị xã hội trong đời sống Nhà nước và pháp luật Việt Nam. Cùng với đó là giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân, giữa tập thể với cá nhân trên cơ sở tôn trọng, bình đẳng.
Nhiều ý kiến nhấn mạnh đến yêu cầu cần đề cao vai trò cùa nhân dân trong xây dựng Đề án với tư cách là chủ thể của quyền lực, là mục tiêu, là chủ thể của chính sách. Các nhà khoa học cũng cho rằng, việc phân công thực hiện xây dựng Đề án quan trọng này phải tránh được tư tưởng “ngành”; tránh tình trạng bảo vệ quyền và lợi ích của ngành mà phải hướng đến các mục tiêu chung, tầm nhìn dài hạn.
Hoan nghênh, đánh giá cao ý kiến của các nhà khoa học tại buổi làm việc, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Ban chỉ đạo Đề án cho rằng, các ý kiến góp ý lần này là “tinh hoa” của giới luật học Việt Nam, nếu được tháo gỡ, triển khai tốt sẽ có thể tạo ra bước đột phá trong xây dựng, phát triển đất nước. Chủ tịch nước cho biết, Đề án dự kiến sẽ được thông qua trong chương trình của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII.
Về các nội dung góp ý, Chủ tịch nước nhấn mạnh, Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” lấy chủ nghĩa Mác Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng xuyên suốt trong quá trình xây dựng Đề án.
Các nội dung nghiên cứu, cách tiếp cận phải mới, phù hợp với bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực; làm rõ hơn một số nội hàm và có thể bổ sung thêm 1 số chuyên đề mới phù hợp với yêu cầu thực tế. Các chuyên đề khi xây dựng cần tiếp thu thành tựu nghiên cứu, mô hình Nhà nước pháp quyền trên thế giới với bước đi chắc chắn, phù hợp với tình hình và điều kiện của Việt Nam.
Chủ tịch nước khẳng định, các ý kiến góp ý tại buổi làm việc lần này sẽ được tiếp thu đầy đủ trong quá trình hoàn thiện Kế hoạch xây dựng Đề án. Ban Chỉ đạo sẽ tiếp tục xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học, mở các hội thảo trên một số lĩnh vực khác để tiếp thu các ý kiến đóng góp về Đề án./.
