Theo Cục Hàng không Việt Nam, so với cùng kỳ năm 2020, sản lượng hành khách thông qua các cảng hàng không của Việt Nam 6 tháng đầu năm 2021 giảm 19,4%, ước đạt 26,8 triệu lượt hành khách.
Dư thừa cung ứng, cạn kiệt dòng tiền
Đại diện một hãng hàng không cho biết, thống kê giờ bay thực tế của toàn thị trường cho thấy, tổng số máy bay dư thừa của các hãng hàng không Việt Nam trong giai đoạn dịch bệnh xấp xỉ 58 tàu, chiếm 26% tổng số máy bay.
Dư thừa cung ứng vì dịch Covid-19, các hãng bay đua nhau giảm giá, giành khách và thị phần, cùng việc phải chi các khoản phục vụ sản xuất kinh doanh và bảo quản tàu bay nằm đất khiến mức lỗ kinh doanh vận tải hàng không “phình to”.
“Các doanh nghiệp vận tải hành khách bằng hàng không là đối tượng bị tổn thương nặng nề trong suốt năm 2020 và có thể là cả năm 2021 bởi dịch Covid-19. Những khoản lỗ lớn sẽ tiếp tục được ghi nhận trong các báo cáo tài chính quý II, quý III/2021. Chưa kể việc đời sống, việc làm của hàng vạn lao động lĩnh vực này đã khó lại càng chông chênh”, lãnh đạo một hãng bay lo lắng.
Trong 6 tháng đầu năm nay, các hãng hàng không Việt ghi nhận kết quả kinh doanh vận tải thua lỗ hàng nghìn tỷ đồng và thâm hụt dòng tiền lớn, dù đã áp dụng hàng loạt giải pháp để ứng phó với đại dịch như: tổ chức lại quy mô sản xuất phù hợp thị trường; đẩy mạnh vận chuyển hàng hóa, bay thuê chở khách hồi hương và khách chuyên gia; thanh lý hoặc cho thuê đội tàu bay cũ hay không có nhu cầu sử dụng...
Cần giải pháp hỗ trợ để “bật dậy”
Vừa qua, Chính phủ đã triển khai một số biện pháp hỗ trợ hàng không vượt qua đại dịch như: giảm 50% giá cất cánh, hạ cánh tàu bay và giá dịch vụ điều hành bay đi - đến đối với các chuyến bay nội địa; áp dụng mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay bằng 70% mức thuế quy định và tiếp tục gia hạn cho đến năm 2021; áp dụng một loạt các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp về cơ cấu lại thời hạn trả nợ vay, miễn giảm lãi phí vay, tháo gỡ các khó khăn về vốn…
Trong bài viết mới đây về "Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước với ngành hàng không - Một số vấn đề đặt ra từ cuộc khủng hoảng do tác động của đại dịch Covid-19", Tiến sỹ Nguyễn Đức Kiên, Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ nhận định: “Trước tình trạng khủng hoảng của ngành hàng không do đại dịch, Việt Nam đã có những biện pháp hỗ trợ kịp thời, thiết thực để các doanh nghiệp hàng không vượt qua khó khăn trước mắt”.
Tuy nhiên, với tình hình dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, trong khi những khó khăn cả về tài chính và hoạt động đang đeo bám ngành hàng không, TS Kiên cho rằng, Nhà nước cần tiếp tục có những quyết sách mới, kịp thời và đủ liều lượng để hỗ trợ, chuẩn bị hướng tới giai đoạn phục hồi nền kinh tế hậu dịch bệnh.
Cụ thể, trước thực trạng dư thừa nguồn lực tàu bay, Chính phủ cân nhắc điều chỉnh việc phê duyệt mua tàu bay mới phù hợp với tình hình thị trường, khả năng vận hành và hệ thống cơ sở hạ tầng.
Ngoài ra, cần điều tra, làm rõ việc giảm giá vé để cạnh tranh có phải là hành vi bán phá giá và có những chế tài nghiêm khắc như rút giấy phép kinh doanh để ngăn chặn hành vi cạnh tranh không lành mạnh...
Để hàng không nắm bắt cơ hội phục hồi và phát triển, Vietnam Airlines đã đề xuất Chính phủ triển khai sử dụng hộ chiếu vaccine, từng bước nới lỏng các quy định nhập cảnh và cách ly đối với khách đã tiêm vaccine đầy đủ.
Hãng cũng đề xuất được tham gia đầu tư, sớm được giao, cho thuê đất trực tiếp đầu tư xây dựng các cơ sở dịch vụ đồng bộ trong dây chuyền vận tải hàng không tại sân bay Long Thành.
“Theo khảo sát vào tháng 3/2021 của IATA, 81% số người được phỏng vấn có nhu cầu đi lại trở lại sau khi tiêm vaccine. Tuy nhiên, 84% số người được phỏng vấn cho biết sẽ không đi đến các quốc gia vẫn áp dụng chính sách cách ly.
Do vậy, trong bối cảnh dự báo các quốc gia trên thế giới sớm khai thác trở lại các đường bay quốc tế cuối năm 2021, việc hội nhập kịp thời, tạo cơ hội tăng sức cạnh tranh và thu nhập cho các hãng hàng không rất cấp thiết”, đại diện của Vietnam Airlines nói.
TS Kiên nhận định, để gia tăng khả năng cạnh tranh, hiệu quả hoạt động trung và dài hạn cho một doanh nghiệp có 86,19% vốn Nhà nước như Vietnam Airlines, Chính phủ cần thực hiện những giải pháp mang tính chiến lược.
Chẳng hạn như xem xét lại quy chế tài chính theo cơ chế linh hoạt hơn, phù hợp với nhịp độ kinh tế thị trường; đánh giá về hiệu quả gói hỗ trợ 12.000 tỷ đồng và cân nhắc khả năng có thêm gói hỗ trợ trong điều kiện dịch bệnh tiếp tục kéo dài; cân nhắc tăng vốn nhằm mở rộng quy mô hoạt động.
Bên cạnh đó, tăng cường đầu tư vào khoa học công nghệ và cải thiện chất lượng dịch vụ để sớm trở thành hãng hàng không 5 sao, qua đó gia tăng vị thế và nâng cao sức cạnh tranh trên trường quốc tế.
Đối với các hãng hàng không còn lại, một số chuyên gia nhận định họ cũng đang gặp nhiều khó khăn và trên quan điểm đối xử bình đẳng giữa doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước, Nhà nước có thể xem xét hỗ trợ các hãng bay này, tuy nhiên mức độ hỗ trợ đến đâu, hỗ trợ ra sao... cần được tính toán kỹ lưỡng.
Là hãng hàng không có mạng bay dẫn đầu, Vietnam Airlines hiện có khoảng 100 tàu bay cùng gần 100 đường bay nội địa và quốc tế với mức lợi nhuận hợp nhất tăng trưởng mạnh mẽ. Trong giai đoạn 5 năm trước khi xuất hiện Covid-19 (từ 2015 đến 2019), tổng lợi nhuận đạt hơn 13.500 tỷ đồng và tổng các khoản đóng góp ngân sách nhà nước đạt 30.535 tỷ đồng.
Hãng liên tục mở các đường bay mới và sử dụng tàu thân rộng, hiện đại như Airbus A350, Boeing 787 cho nhiều đường bay quốc tế, đặt mục tiêu dịch vụ 5 sao, thể hiện rõ tham vọng cạnh tranh toàn cầu.
