Số lượng ngày càng tăng người nhập cư bất hợp pháp vào châu Âu năm 2022 gợi nhớ đến năm 2016. Vào thời điểm đó, EU trải qua cuộc khủng hoảng người tị nạn tồi tệ nhất trong lịch sử do cuộc nội chiến ở Syria. Và giờ đây, trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine, số người nhập cư bất hợp pháp vào châu Âu đã đạt đỉnh trong nửa đầu năm 2022. Tính đến tháng 7/2022, hơn 155.000 người nhập cư trái phép vào châu Âu, tăng 86% so với cùng kì năm ngoái, theo dữ liệu từ Cơ quan Biên phòng EU (Frontex).
Sự gia tăng số lượng người nhập cư bất hợp pháp một mặt vì cuộc khủng hoảng kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra, mặt khác do các cuộc xung đột trong khu vực. Hầu hết người di cư bất hợp pháp dọc theo tuyến đường Balkan đến từ Syria và Afghanistan, nơi trước đây có xung đột trong nhiều năm. Ở các nước châu Á và châu Phi, sự lan rộng của chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo và các vấn đề kinh tế đang buộc hàng nghìn người phải rời bỏ nhà cửa của họ.
Đến nay, nhiều quốc gia châu Âu bắt đầu cảm nhận được ảnh hưởng nặng nề của cuộc xung đột Nga - Ukraine. Cuộc khủng hoảng lương thực và năng lượng buộc nhiều người phải rời bỏ quê hương. Vào tháng 7, Ủy viên Nội bộ EU Ilva Johnson cho biết, cuộc khủng hoảng lương thực và giá năng lượng tăng có thể dẫn đến cảm giác bất an hơn, đặc biệt ở các quốc gia bất ổn, cùng với đó là sự nổi lên của các nhóm khủng bố hoặc tội phạm có tổ chức. Điều đó có nghĩa là mọi người cảm thấy không an toàn trong chính ngôi nhà của họ và buộc phải rời đi…
Nếu các vấn đề trên không được cải thiện, dòng di cư có thể sẽ gia tăng trong tương lai, chuyên gia Werther Nowotny thuộc Trung tâm Nghiên cứu châu Âu về Di cư, Tiếp nhận Người tị nạn và Kiểm soát Biên giới Wilfried Martens nhận định rằng, các vấn đề xã hội có xu hướng tác động chậm đến hiện tượng nhập cư. Ví dụ, Taliban nắm quyền ở Afghanistan vào cuối tháng 8/2021, nhưng số lượng người tìm cách vượt biên ở Afghanistan đến giờ mới tăng lên.
Trong khi người di cư từ khắp nơi trên thế giới đến châu Âu để tìm kiếm hòa bình, nhân quyền và cơ hội tốt hơn, thì người châu Âu lại đang lo ngại về một mùa Đông khắc nghiệt giữa cuộc khủng hoảng năng lượng. Từ việc tăng giá đến phân bổ năng lượng, châu Âu đang phải chuẩn bị cho những tháng khó khăn sắp tới. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng này vẫn không ngăn được dòng người di cư, có lẽ vì họ ít hiểu biết về những gì đang diễn ra ở châu Âu, hoặc vì cuộc khủng hoảng ở quốc gia xuất xứ của họ còn tồi tệ hơn.
Bà Kamil Lekoz, nhà phân tích cấp cao của Viện Chính sách Di cư cho biết, ngoài lạm phát hoặc khủng hoảng năng lượng, dòng người di cư cũng có thể liên quan đến các yếu tố khác, chẳng hạn như thiếu cơ hội việc làm, bất ổn trong nước, biến đổi khí hậu và bạo lực leo thang. Bên cạnh đó, nhiều người nhập cư có người thân đã chuyển đến châu Âu từ nhiều năm trước. Những người này có thể chia sẻ kinh nghiệm với những người mới đến, thậm chí trả tiền cho họ hoặc giúp kiếm việc làm, đó là một trong những lí do khiến châu Âu tiếp tục thu hút người nhập cư.
Cũng theo bà Lekoz, hiện nay châu Âu rất lo lắng về tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraine đối với vấn đề di cư. Kể từ tháng 2, EU nhiệt tình chào đón những người sơ tán Ukraine và bày tỏ sự ủng hộ quyết định tiếp nhận họ. "Tuy nhiên, chúng ta đều biết rằng theo thời gian, sự nhiệt tình và đoàn kết ban đầu sẽ dần tiêu tan và nhận thức về vấn đề người sơ tán, tị nạn sẽ thay đổi", bà Lekoz kết luận, đồng thời nhắc nhở, các nước châu Âu nên cẩn thận để không trở thành "vật tế thần cho cuộc khủng hoảng kinh tế"./.
