Cá mát sông Giăng - thứ đặc sản dân giã nổi tiếng không chỉ ở Nghệ An mà con lan truyền đi khắp cả nước. Cá mát bắt về thường được đem kho tương hoặc nướng đều rất ngon.
“Tiếng đồn cá Mát sông Giăng
Dẻo thơm ba lá, ngon măng Chợ Cồn”
Sông Giăng trải dài hơn 100 km, bao quanh vườn quốc gia Pù Mát, Con Cuông, Nghệ An. Sông không chỉ cung cấp nước tưới mà còn bồi đắp phù sa giúp những cánh đồng ngô, lúa của người dân nơi đây quanh năm luôn xanh tốt. Hằng năm, cứ vào tháng 7, tháng 8 lũ về, sông luôn đổi dòng và dữ dội vô cùng. Sông Giăng tuy rất dữ dội là thế nhưng cũng rất đỗi hiền hòa, sông chở đầy phù sa cho bãi ngô, bãi khoai luôn xanh mướt, và sông cũng là nơi sinh tụ của từng đàn cá Mát.
Cá Mát là loài cá quen sống bầy đàn trong các khe đá, cá Mát vừa lành vừa bổ như chính cái tên của nó, thịt lại thơm ngon, mỡ béo, ít xương, đặc biệt ăn cá mát có tác dụng lợi sữa, hạn chế các chứng bệnh về tim mạch, rất thích hợp cho người già.
Cá Mát sông Giăng nay người xứ Nghệ coi như món đặc sản dân dã. Ngoài kho tương, ăn với cơm nóng, cá Mát còn có một cách chế biến khác đó là đem kẹp cá vào vỉ tre tươi và nướng giòn trên nồi than hoa, chấm mắm gừng, thật tuyệt. Bởi vì thế dân gian mới có câu: “Bể: Thu, Đao - rào: Rầm, Mát”. Ví như các loài cá ngon nổi tiếng đại diện cho sông, biển Việt Nam.
Con sông Giăng đầu nguồn có dòng nước trong xanh, uốn lượn ôm lấy những tán cây nguyên sơ nơi đại ngàn, gợi cho ta khung cảnh thật yên bình và lãng mạn, ngắm tầm mắt xuống đáy sông, ta sẽ bắt gặp từng đàn cá Mát tung tăng lượn qua khe đá cuội.
Ai đã một lần đến với Xứ Nghệ và được thưởng thức món cá Mát sông Giăng, có thể cảm nhận được hương vị tinh túy từ món ăn mang đậm chất “hương đồng cỏ nội” này, nhất định ăn rồi sẽ nhớ mãi không quên./.
