Trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 30/5, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, thời tiết hiện nay có biến đổi bất thường, nhiệt độ nóng lên. Hiện tượng thời tiết bất thường, lượng mưa lớn và tập trung vào một điểm như hôm qua thì không phải chỉ Việt Nam mà ở các nước có hạ tầng phát triển như Mỹ, Châu Âu, cũng không có hạ tầng nào chịu được.
Ông Hà cho rằng chúng ta cần phân biệt rất rõ hai vấn đề: Dị thường của thời tiết như mưa lớn cực đoan và vấn đề đầu tư hạ tầng thiếu đồng bộ, thiếu tầm nhìn, thiếu dự báo.
Liên quan việc Hà Nội "cứ mưa là ngập", Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng đó là câu chuyện "biết rồi, khổ lắm, nói mãi", nhưng "nói mãi" mà vẫn chưa giải quyết được tình trạng này. Chúng ta cần nhìn lại toàn bộ quy hoạch hạ tầng các đô thị và vấn đề thiết kế các đô thị ở Việt Nam hiện nay.
“Mỗi một đô thị sẽ mang những đặc trưng riêng về địa hình, song quan trọng nhất phải có một hệ thống dự báo được tính cực đoan của khí hậu, thời tiết. Hệ thống này cũng phải dự báo được số lượng dân cư ở các đô thị. Hệ thống này như huyết mạch trong cơ thể con người, mà mang tầm nhìn dài hạn, từ 20-50 năm. Có như vậy mới giải quyết được vấn đề ngập úng ở vùng lõi đô thị”, Bộ trưởng nói.
Cũng theo bộ trưởng Trần Hồng Hà, cùng với việc tính toán được hệ thống dân cư và mật độ về hạ tầng, thì hệ thống xử lý nước mưa, xử lý nước thải cũng phải đồng bộ. Trong quá trình đô thị phát triển, thay đổi, chúng ta phải có tầm nhìn để làm từng khu vực tự nhiên thoát được nước. Nếu không tự nhiên thoát được nước, phải sử dụng máy móc, nhưng nên hạn chế. Và trong trường hợp thời tiết cực đoan, phải tính toán đến sử dụng cả hệ thống trữ nước.
“Như Nhật Bản có những khu vực được bố trí những đường ngầm, hầm chứa riêng - vừa trữ nước vừa tưới tiêu những lúc khô hạn. Hoặc bố trí trường học, sân vận động, cánh đồng lúa... là những nơi chứa nước khi những vùng xung yếu ngập lụt. Đấy là những giải pháp cần làm, tất nhiên là chi phí đắt đỏ, quan trọng nhất là ngay từ tầm nhìn thiết kế hạ tầng phải đồng bộ”, Bộ trưởng nêu ví dụ.
Theo ông Trần Hồng Hà, trong vùng lõi đô thị được quy hoạch thành những khu phức hợp, nhưng có nghịch lý là trong những vùng này thường "trồng" các toà nhà cao tầng, là một trong những yếu tố dẫn đến tình trạng ngập lụt.
“Khi dân số tăng lên, kèm theo phải có hạ tầng, trong đó phải tính toán hạ tầng tiêu thoát nước, bao gồm cả lượng nước mà con người sử dụng, lượng nước mưa trong trường hợp thời tiết cực đoan. Tất cả cơ sở hạ tầng cần phải tính toán một cách đồng bộ”, Bộ trưởng cho biết thêm.
Cũng theo ông Hà, chúng ta phải tính toán được lưu lượng mưa trong một đơn vị thời gian, có thể tính toán được trên mỗi m2 sẽ có lượng nước thế nào và tính toán được trước mức độ ngập dựa trên khả năng công suất của hệ thống tiêu thoát nước. Đây cũng là điều mà cơ quan khí tượng thuỷ văn cần làm. Khi dự báo lũ còn phải tính đến lưu vực sông, cộng với lượng mưa, khả năng thoát lũ của hạ tầng thì hoàn toàn có thể đưa ra dự báo. Đây là một trong những bài toán, yêu cầu nhiệm vụ của công tác dự báo.
TP Hà Nội cần tăng cường công tác dự báo, cũng như cần một dự án tổng thể, trong đó đánh giá một cách căn cơ và đưa ra những số liệu lịch sử theo dự báo cực đoan của thời tiết. Đồng thời, phải tính toán một cách kỹ càng khi thiết kế đô thị, để làm sao đô thị đó phải chống chịu được với thời tiết cực đoan.
Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường cho rằng việc sử dụng máy bơm để bơm nước là bài toán bắt buộc phải làm. Nhưng quan trọng nhất phải xây dựng được những đô thị có khả năng chống chịu thông minh, hay nói cách khác phải thiết kế được thông minh các đô thị, đảm bảo được tính bền vững, có các dòng sông, có hạ tầng đồng bộ.
“Cần có dự án tiếp cận một cách tổng thể, xuất phát từ dự báo, quy hoạch, tính toán để có hạ tầng có khả năng chống chịu, thích ứng và phù hợp. Đồng thời phải xây dựng hệ thống tiêu nước, bể chứa nước nếu cần thiết ở những nơi ngập lụt lớn, nhưng quan trọng nhất là xuất phát từ quy hoạch, thiết kế tổng thể hạ tầng”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói./.
