Lần cuối cùng Aris Suharyanto nhìn thấy vợ là qua một cửa sổ trong bệnh viện. Anh cũng chưa từng có cơ hội gặp đứa con mới sinh của mình. Khi Rina Ismawati – vợ của Suharyanto mang thai và hai trong số 3 đứa con của anh bị ốm vào tháng 6 vừa qua, Suharyanto nghĩ rằng họ chỉ bị cảm lạnh thông thường.
Nhưng khi số ca mắc Covid-19 gia tăng, anh đã đưa cả gia đình đi xét nghiệm. Kết quả là anh cùng vợ và các con đều dương tính với virus SARS-CoV-2. Ismawati, 43 tuổi đã phải nhập viện. Thi thoảng cô gửi tin nhắn cho chồng mình qua WhatsApp. Suharyanto cho biết: “Vợ tôi nói với tôi rằng bệnh tình của cô ấy ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Cô ấy không thở được”.
Lo sợ cho đứa con trong bụng của Rina Ismawati, các bác sỹ đã tiến hành mổ lấy thai. Nhưng khi Riski Aulia chào đời, em bé này đã có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19 và bị khó thở. Rina Ismawati đã yêu cầu chồng đưa cô về nhà, rời khỏi phòng chăm sóc đặc biệt, nơi nhiều bệnh nhân đã tử vong vì Covid-19, nhưng tình trạng của cô quá nghiêm trọng nên cô không thể di chuyển được. Ngày 22/6, bé Riski tử vong trong bệnh viện. Hôm sau, Rina Ismawati cũng qua đời.
Vợ và con của Suharyanto chỉ là 2 trong số những người bị thiệt mạng trong làn sóng mới của dịch Covid-19 tại Indonesia – quốc gia đông dân thứ 4 trên thế giới và đang trở thành tâm chấn mới của cuộc khủng hoảng Covid-19 tại châu Á.
Trong những tuần qua, Indonesia - quốc gia có hơn 270 triệu dân thông báo đã ghi nhận hàng nghìn ca mắc Covid-19 mỗi ngày và hàng trăm ca tử vong khi biến thể Delta lây lan mạnh mẽ. Mạng xã hội tràn ngập những bài đăng về nỗi đau thương vì mất người thân trong gia đình. Nhiều bệnh viện đang cạn kiệt nguồn cung oxy. Máy xúc đất hoạt động khắp ngày đêm để chôn cất những người đã mất. Với hơn 2,7 triệu người mắc bệnh và hơn 70.000 người tử vong, giới y tế cảnh báo rằng, Indonesia có thể chưa đạt đến đỉnh dịch. Indonesia cũng đang phải đối mặt với thách thức lớn từ việc phát tán thông tin sai lệch trên mạng xã hội và tỷ lệ tiêm chủng dưới 6%.
Vì sao điều này xảy ra?
Sau khi số ca mắc gia tăng vào đầu tháng 6/2021 khiến nhiều bệnh viện quá tải, Hiệp hội Chữ thập Đỏ và Trăng lưỡi liềm Đỏ quốc tế (IFRC) cảnh báo Indonesia đang đứng trên “bờ vực của thảm họa Covid-19”. Bộ trưởng Y tế Indonesia Budi Gunadi Sadikin cho biết, vào đầu tháng 7, nước này đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể số ca mắc Covid-19 được xác nhận sau kỳ nghỉ lễ. Một trong những nguyên nhân gây ra sự bùng phát dịch là do xuất hiện biến thể Delta – được phát hiện tại Ấn Độ lần đầu tiên và đang lan rộng ra gần 100 quốc gia. Indonesia bắt đầu phong tỏa vào ngày 10/7 sau khi thông báo có hơn 30.000 ca mắc mới mỗi ngày. Chính phủ nước này cho biết đang huy động mọi nguồn lực để đối phó với làn sóng Covid-19 mới, trong đó có việc nhập khẩu oxy từ các nước láng giềng để gia tăng nguồn cung.
Các chuyên gia nhận xét rằng, Indonesia hiện giờ đang phải gánh chịu hậu quả do không áp dụng sớm biện pháp phong tỏa. Theo số liệu của Đại học Johns Hopkins, Indonesia là một trong những nước có tỷ lệ xét nghiệm dương tính cao nhất trên thế giới với 27% số xét nghiệm cho kết quả dương tính. Nhưng con số hiện tại chưa thể diễn tả đẩy đủ bức tranh toàn cảnh. Trên thực tế, số ca mắc có thể còn cao hơn. Một cuộc khảo sát vào cuối tuần qua cho thấy, gần một nửa dân số tại thủ đô Jakarta có thể đã mắc Covid-19, cao gấp 12 lần số liệu được công bố chính thức. Tổ chức Y tế Thế giới cho biết: “Nếu không đẩy mạnh xét nghiệm, nhiều khu vực không thể cách ly kịp thời các trường hợp bị xác nhận mắc bệnh”.
Thách thức từ thông tin sai lệch được phát tán trên mạng xã hội
Một rào cản lớn khiến Indonesia khó kiểm soát được sự bùng phát dịch bệnh là những thông tin sai lệch được phát tán tràn lan trên các mạng xã hội. Trong nhiều tháng qua, trên ứng dụng WhatsApp đã lan truyền những tin giả về các phương pháp điều trị Covid-19 không hiệu quả. Bên cạnh đó, sự tranh cãi về hiệu quả của vaccine trên mạng xã hội cũng khiến nhiều người dân hoang mang và không muốn tiêm phòng vì cho rằng việc tiêm vaccine có thể khiến họ mắc bệnh nặng hơn hoặc tử vong. Do xuất hiện nhiều thông tin sai lệch, nhiều người dân tại Indonesia không nhận thức được mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh, ngay cả khi số ca mắc xung quanh họ gia tăng. Làn sóng tin giả đã làm lu mờ những cảnh báo về mức độ nghiêm trọng của dịch Covid-19.
Cách đây vài tuần, Karunia Sekar Kinanti, 32 tuổi, nhận thấy cậu con trai 2 tháng tuổi của cô là Zhafran bị sốt, nhưng cô cho rằng đó chỉ là cảm lạnh thông thường. Mẹ cô cũng cảm cúm và ho, nhưng Kinanti không nghĩ đó là triệu chứng của Covid-19 vì thấy mẹ cô không bị mất khứu giác.
"Nghĩ rằng các triệu chứng của bà dường như không phải là mắc Covid-19, vì vậy tôi bình tĩnh ứng phó với nó. Sau đó, Zhafran, tôi và đứa con khác của tôi cũng bị bệnh”, Sekar Kinanti nói.
Khi Zhafran trở nên yếu hơn và thở khó hơn, Sekar Kinanti đã đưa con trai cô đến bệnh viện. Kết quả cho thấy Covid-19 đã làm tổn thương phổi phải của cậu bé. Bác sỹ đã dặn cô phải chuẩn bị cho tình huống xấu nhất. Đến ngày 5/7, mẹ của Kinanti qua đời, nhưng cô vẫn không biết có phải bà bị mắc Covd-19 hay không vì bà chưa đi làm xét nghiệm. Kinanti đã không thể dự đám tang của mẹ mình bởi cô phải nằm viện cùng với đứa con nhỏ.
Aman B. Pulungan, Chủ tịch Hiệp hội Nhi khoa Indonesia, cho biết nhiều bậc cha mẹ thường cho rằng con mình không mắc bệnh Covid-19, một phần vì họ không biết rằng trẻ em cũng có thể bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Nhiều gia đình thực hiện rất ít các biện pháp bảo vệ con cái của họ khỏi virus SARS-CoV-2, ngay cả khi chúng bị mắc bệnh họ cũng nghĩ đó chỉ là cảm cúm thông thường.
Tương tự như làn sóng thứ 2 tại Ấn Độ
Khi Kinanti và con trai Zhafran đến bệnh viện, tất cả các giường trong phòng chăm sóc đặc biệt đã kín chỗ. Nhờ sự sắp xếp của một nhân viên lễ tân, ngày hôm sau họ được chuyển đến phòng cách ly cùng với những trẻ em khác đang bị mắc bệnh. Zhafran là bệnh nhi nhỏ tuổi nhất trong số này. Kinanti cho biết, lúc đó có 9 trẻ em đang ở cùng phòng với họ, trong khi nhiều đứa trẻ khác vẫn đang phải chờ đợi để có giường bệnh.
Cuộc khủng hoảng Covid-19 tại Indonesia hiện đang diễn ra theo cách tương tự như làn sóng thứ 2 tại Ấn Độ. Các bệnh viện thiếu bình oxy, còn bệnh nhân phải di chuyển từ bệnh viện này đến bệnh viện khác để tìm kiếm sự giúp đỡ. Sudirman Said, Tổng thư ký của Hội Chữ thập đỏ Indonesia, cho biết nhiều bệnh nhân đã phải di chuyển hàng giờ để được tiếp cận dịch vụ chăm sóc y tế quan trọng.
Trong lúc đó, tổ chức nhân đạo Dự án HOPE ghi nhận nhiều bệnh viện tại Indonesia đã quá tải và phải dựng lều để chăm sóc cho bệnh nhân vì không còn giường trống.
“Người ốm chỉ chờ đợi có ca tử vong mới để họ có được cơ hội nằm viện”, Edhie Rahmat, giám đốc điều hành Dự án Hope tại Indonesia, nói.
Sự bùng phát số ca mắc và tình trạng thiếu giường bệnh khiến những người có bệnh lý nền càng dễ tổn thương hơn. Hiệp hội Nhi khoa Indonesia, nhiều trẻ em chết vì Covid-19 có tình trạng bệnh lý nền. Đó là trường hợp của bé Baswara Catra Wijaya, con của Tantien Hermawati, sinh ra đã mắc bệnh tim. Em bé này mất vào ngày 11/21/2020 khi chưa được 4 tháng tuổi. Sau cái chết của con trai, Tantien Hermawati khuyên các bậc cha mẹ khác nên thận trọng để tránh cho con cái mình không bị phơi nhiễm với Covid-19. “Thật sự rất đau lòng khi những đứa trẻ của chúng ta bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Chúng không thể nói cho chúng ta biết bị đau ở đâu và chúng ta cũng không biết điều đó. Vì vậy, làm ơn hãy ở nhà và tuân thủ các quy định chống dịch”.
Tổng thống Joko Widodo cho biết niềm hy vọng chính của Indonesia trong việc ứng phó cuộc khủng hoảng đang gia tăng là vaccine. “Chúng ta cần phải đảm bảo người dân được tiếp cận một cách công bằng và bình đẳng với các loại vaccine. Hiện vẫn còn khoảng cách lớn trong việc tiếp cận vaccine trên cả nước”, Tổng thống Joko Widodo nói.
Đầu tháng 7, Mỹ thông báo sẽ gửi 3 triệu liều vaccine Moderna để hỗ trợ Indonesia chống lại đợt dịch mới. Trước đó ngày 13/7, Indonesia đã tiếp nhận hơn 3 triệu liều vaccine ngừa Covid-19 của AstraZeneca thông qua chương trình COVAX. Tính đến thời điểm hiện tại, Indonesia đã nhận được 14 triệu liều vaccine qua chương trình này./.
