Chiến đấu cơ tàng hình Checkmate dự kiến sẽ được đưa vào trang bị từ năm 2026 và sẽ là dòng máy bay chiến đấu một động cơ đầu tiên của Nga được vận hành sau 51 năm kể từ khi MiG-27 gia nhập Không quân Liên Xô vào năm 1975.
Sau F-35, Checkmate là tiêm kích thế hệ năm thứ hai sử dụng một động cơ. Checkmate nhẹ hơn đáng kể và ít phải bảo dưỡng hơn bất kỳ loại máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm nào khác. Hiện tại J-20 và F-35 là những máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm được sản xuất quy mô lớn, F-22 gặp khó khăn phải chấm dứt sản xuất trong vòng chưa đầy 4 năm sau khi chiếc đầu tiên đi vào hoạt động, công suất sản xuất Su-57 đang ở mức rất thấp (chỉ 5 chiếc dự kiến sẽ được đưa vào trực chiến vào cuối năm 2021).
Checkmate không được hỗ trợ kinh phí từ chính phủ Nga mà từ Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, có tiềm năng thành công lớn trên thị trường xuất khẩu với hơn 300 chiếc dự kiến sẽ được sản xuất. Được coi là sự kế thừa tự nhiên của MiG-29 đang được sử dụng rộng rãi, nó có thể thay thế các mẫu máy bay chiến đấu cũ hơn như F-16, MiG- 21 và MiG-23, phần lớn sẽ bị loại biên từ năm 2025-2035.
Vũ khí không đối không tiến tiến
Tên lửa không đối không có tầm xa nhất trong quân đội Mỹ là AIM-120D, tầm tấn công 180 km, trong khi hầu hết các chiến đấu cơ của Mỹ và đồng minh sử dụng AIM-120C, có tầm bắn 105 km; hoặc thậm chí là các tên lửa cũ hơn, chẳng hạn như AIM-120B hoặc AIM-7, có tầm bắn ngắn hơn.
Với tốc độ bay Mach 6, R-37 là tên lửa không đối không nhanh nhất và tầm xa nhất trên thế giới. Ban đầu được phát triển cho máy bay đánh chặn hạng nặng MiG-31 Foxhound của Không quân Nga, tên lửa này sau đó đã được thu nhỏ và trở thành thế hệ thứ hai của tên lửa không đối không tầm xa thời hậu Xô viết kế nhiệm R-77, được phát triển như một sự kế thừa của R-27 vào những năm cuối Chiến tranh Lạnh.
Checkmate sẽ được tích hợp R-37M, với radar AESA mạnh, cho phép dẫn đường cho tên lửa tới các mục tiêu cách xa 400 km, mang lại cho Checkmate lợi thế áp đảo trong chiến đấu ngoài tầm nhìn. Trong tương lai, máy bay này có thể sẽ được tích hợp các tên lửa không đối không và không đối đất tầm xa có khả năng bay với vận tốc siêu âm.
Khả năng tàng hình
Là máy bay thế hệ thứ năm, Checkmate đang được thiết kế như một máy bay chiến đấu tàng hình và dù ít chú trọng đến tiết diện phản xạ radar, nó vẫn được cho là sẽ có hệ số này thấp hơn bất kỳ loại máy bay chiến đấu nào khác của Nga và bất kỳ máy bay chiến đấu có người lái nào được phát triển bên ngoài Trung Quốc hoặc Mỹ trong ít nhất một thập kỷ sau khi nó đi vào hoạt động vào năm 2026.
Máy bay này có một cửa hút khí duy nhất dưới thân máy bay, là cửa hút siêu âm không chuyển hướng, không chỉ đảm bảo cung cấp luồng không khí ổn định cho động cơ, tránh các hệ thống cơ khí và điều khiển phức tạp, giúp chặn mặt quạt động cơ khỏi sóng radar từ hầu hết các góc độ. Được kết hợp với tên lửa R-37M và bộ cảm biến mạnh, bao gồm radar AESA tín hiệu radar của máy bay sẽ giảm đáng kể. Checkmate sẽ là một máy bay khó bị khóa và sẽ được tối ưu hóa để tiêu diệt mục tiêu tầm xa.
Chi phí bảo trì thấp
Các máy bay chiến đấu một động cơ thường được đánh giá cao do yêu cầu bảo dưỡng thấp mà F-35 gặp khó khăn là ngoại lệ đáng chú ý duy nhất trong những năm gần đây. Một trong những tính năng hấp dẫn nhất của Checkmate là chi phí vận hành và nhu cầu bảo dưỡng thấp hơn nhiều so với Su-57, thậm chí có thể so với Su-30 hoặc Su-35. Checkmate sẽ đặc biệt hấp dẫn trên quan điểm bảo trì đối với các quốc gia đang vận hành hoặc có ý định vận hành máy bay chiến đấu Su-57 do sự giống nhau giữa chúng, đặc biệt là động cơ.
Chi phí vận hành là phần lớn chi phí của máy bay chiến đấu trong suốt thời gian tồn tại của nó chứ không phải chi phí mua, do đó, việc chế tạo và vận hành tương đối rẻ có thể sẽ là chìa khóa thành công của Checkmate - giống như đối với MiG-21 của Liên Xô và F-16 của Mỹ. Dễ dàng bảo trì cũng cho phép các nhà khai thác duy trì tỷ lệ sẵn sàng chiến đấu cao.
Siêu hành trình và siêu cơ động
Hiệu suất bay ấn tượng của Checkmate sẽ là một yếu tố chính, với máy bay chiến đấu được cho là có khả năng siêu chính xác cho phép nó bay siêu âm trong khoảng cách xa mà không cần sử dụng bộ đốt sau kém hiệu quả về nhiên liệu. Đây là một tính năng mà đối thủ cạnh tranh của nó mà F-35 còn thiếu, và máy bay phản lực tàng hình mới sẽ là một trong số rất ít máy bay một động cơ có khả năng làm được như vậy.
Liên Xô là quốc gia đầu tiên có được máy bay phản lực chiến đấu có thể bay siêu thanh trong thời gian dài và được chế tạo để không chiến, sau khi đưa vào sử dụng MiG-31 Foxhound vào năm 1981, mặc dù về mặt kỹ thuật đây không phải là một khả năng siêu tốc.
Tính năng này chỉ mới được tích hợp trên các máy bay chiến đấu hiện đại gần đây. Theo các nguồn tin, Checkmate cũng sẽ sử dụng động cơ vectơ lực đẩy ba chiều, mặc dù vẫn chưa chắc chắn liệu động cơ này có được tích hợp cho tất cả các biến thể hay không do chi phí cao của nó. Điều này sẽ cung cấp khả năng cơ động cực cao và hiện chỉ được sử dụng trên các máy bay chiến đấu Su-35, Su-57 và J-10C của Trung Quốc.
Cất hạ cánh ngắn
Khi đi vào hoạt động, Su-57 đã được các phương tiện truyền thông Nga đặc biệt ca ngợi vì khả năng hoạt động từ đường băng ngắn, trái ngược với các máy bay hạng nặng thời Chiến tranh Lạnh như MiG-25 vốn yêu cầu đường băng rất dài để cất và hạ cánh. Checkmate được cho là có thể hoạt động từ các bãi đáp thậm chí ngắn hơn so với “người anh” nặng hơn của nó, điều này cực kỳ hữu ích khi đối mặt với các cuộc tấn công của kẻ thù từ các sân bay nhà.
Giống như các máy bay hạng trung và hạng nhẹ được chế tạo để triển khai gần tiền tuyến hơn, Checkmate gần như chắc chắn sẽ được thiết kế để hoạt động từ những sân bay ngắn và đường băng xấu mà máy bay chiến đấu phương Tây không thể sử dụng - một lợi thế có tính quyết định, rất quan trọng để duy trì máy bay hoạt động trong trường hợp chiến tranh lớn xảy ra./.
